Księżycowy Nowy Rok to jedno z najbardziej barwnych i hucznie obchodzonych świąt na świecie, głęboko zakorzenione w folklorze i historii. Festiwal ten, charakteryzujący się żywymi czerwonymi dekoracjami, hipnotyzującymi tańcami lwów i wieloma innymi atrakcjami, jest świętem bogactwa, długowieczności i szczęścia. Od czerwonych kopert z pieniędzmi po wystawne uczty – oto sześć ciekawostek, które przybliżą tradycje i znaczenie tego wyjątkowego święta.
W 2025 roku Święto Księżycowego Nowego Roku, znane również jako Chiński Nowy Rok, przypada na środę, 29 stycznia. Tego dnia rozpocznie się Rok Węża według chińskiego zodiaku.
1. Nazywane jest także Świętem Wiosny
Choć Księżycowy Nowy Rok przypada na przełomie stycznia i lutego – czyli wciąż zimą – w Chinach często nazywa się go Świętem Wiosny. W chińskim kalendarzu księżycowym oznacza on bowiem początek wiosny i jest okazją do symbolicznego pożegnania zimna oraz powitania nowego cyklu życia i rozwoju. Jednym z popularnych zwyczajów jest gruntowne sprzątanie domów przed rozpoczęciem obchodów, podobnie jak w zachodnich tradycjach wiosennego porządkowania. Oczyszczenie przestrzeni ma na celu pozbycie się złej energii i przygotowanie miejsca na pomyślność w nowym roku.
2. Nie jest to wyłącznie chińskie święto!
Choć Księżycowy Nowy Rok najbardziej kojarzy się z Chinami, jest obchodzony także w wielu innych krajach Azji, choć na różne sposoby. W Wietnamie znany jest jako Tết Nguyên Đán, a w Korei jako Seollal. Święto obchodzone jest również w miejscach z dużą chińską diasporą, takich jak Singapur, Malezja, Indonezja, Filipiny, Tajlandia i Kambodża. Ponadto, wiele krajów spoza Azji organizuje ogromne obchody Księżycowego Nowego Roku – zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii, Kanadzie i Nowej Zelandii. San Francisco, Sydney i Londyn są znane z jednych z największych festiwali noworocznych poza Azją.
3. Chroni przed złymi duchami i potworami
Według starożytnych chińskich mitów w głębinach morza lub w górach mieszkał potwór Nian. Każdego roku w noc noworoczną Nian wychodził na powierzchnię, aby pożerać ludzi, a szczególnie dzieci. Legenda głosi, że pewnego razu starzec zapalił czerwone fajerwerki, by odstraszyć bestię i uratować wioskę. Ów starzec okazał się być bogiem Yanhuangiem, który przyszedł na ratunek mieszkańcom. Kiedy potwór nie wrócił, ludzie uwierzyli, że kolor czerwony i eksplozja fajerwerków skutecznie go odstraszają.
Do dziś w czasie obchodów Księżycowego Nowego Roku powszechnie używa się czerwonych lampionów, petard i bębnów, które mają przynosić szczęście i odpędzać złe duchy. Co ciekawe, samo słowo "Nian" (年) w języku chińskim oznacza również "rok".
4. Noworoczne uczty – pierożki, makaron i ryba na szczęście
Obchody Księżycowego Nowego Roku skupiają się na bliskości z rodziną i przyjaciółmi, którzy dzielą się nadziejami i życzeniami na przyszłość. Niektóre potrawy tradycyjnie spożywane podczas świąt mają symboliczne znaczenie, takie jak makaron, który zapewnia długowieczność, lepkie kulki ryżowe w syropie, które symbolizują rodzinną bliskość, oraz cała gotowana na parze ryba jako symbol dobrobytu i obfitości. Pierożki, które mają wyglądać jak małe sakiewki na pieniądze, są ulubionym przysmakiem festiwalu i uważa się, że przynoszą jedzącemu bogactwo.
5. Święto Księżycowego Nowego Roku to hołd dla księżyca
Nowy Rok Księżycowy opiera się na kalendarzu księżycowym, który jest wyznaczany według faz Księżyca. W przeciwieństwie do kalendarza gregoriańskiego używanego w większości krajów zachodnich, kalendarz księżycowy uwzględnia cykle Księżyca.
Jeden cykl księżycowy trwa 29,5 dnia, dlatego miesiące w kalendarzu księżycowym mają naprzemiennie 29 i 30 dni. W związku z tym rok księżycowy jest o około 11-12 dni krótszy niż rok słoneczny i wynosi dokładnie 354 dni, 8 godzin, 48 minut i 34 sekundy.
Z tego powodu data Księżycowego Nowego Roku zmienia się co roku i przypada między 21 stycznia a 20 lutego, zawsze w dniu, gdy pojawia się pierwszy nów nowego roku.
6. Dzieci otrzymują pieniądze w czerwonych kopertach
Jednym z najważniejszych zwyczajów Księżycowego Nowego Roku jest wręczanie czerwonych kopert (hongbao), w których znajdują się pieniądze. Tradycja ta wywodzi się z chińskiego przekonania, że monety chronią właściciela przed złymi duchami, a kolor czerwony przynosi szczęście.
Rodzice dają swoim dzieciom (a często także innym członkom rodziny i przyjaciołom) czerwone koperty, aby zapewnić im pomyślność i dostatek w nadchodzącym roku.
- Małym dzieciom zazwyczaj wręcza się monety, natomiast starsze dzieci mogą otrzymać banknoty – ale koniecznie nowe i niezmięte, co symbolizuje nowy początek.
- Szczęśliwe liczby w Chinach to 6 i 8, dlatego kwoty często zawierają te cyfry, np. 66, 88 lub 168 yuanów.
Podsumowanie
Święto Księżycowego Nowego Roku to niezwykle bogata tradycja, łącząca rodzinę, symbolikę i wielowiekowe wierzenia. Od rytuałów odpędzających złe duchy, przez tradycyjne potrawy przynoszące pomyślność, aż po księżycowe cykle wyznaczające nowy początek – to święto jest pełne głębokiego znaczenia. Bez względu na kraj czy sposób obchodzenia, jego głównym celem jest przyniesienie szczęścia, zdrowia i dobrobytu na kolejny rok.
jm
