Niewielki, obejmujący zaledwie 112 kilometrów kwadratowych (27,705 akrów) Black Canyon of the Gunnison National Park, leży w zachodniej części stanu Kolorado zawierając najpiękniejszy, 22-kilometrowy (14 mil) odcinek liczącego 85 km (53 mile) przełomu rzeki Gunnison.
Krawędź kanionu leży na wysokości od 2348 m n.p.m. (7,702 ft) do 2536 m (8,320 ft), rzeka natomiast płynie na poziomie od 2000 do 1650 m n.p.m. (6,500 do 5,400 ft). Na klimat tej okolicy wpływa duża wysokość i skąpe opady. W letni dzień panują tutaj temperatury rzędu 15-38C (60-100F), w nocy 0-10C (32-50F). Zimą od -6C do 4C (20F-40F) za dnia, oraz -23C do 6C (-10F do 20 F) w nocy. Park Narodowy Czarnego Kanionu Gunison jest otwarty dla turystów przez cały rok.
Nie licząc powierzchniowej warstwy stosunkowo miękkiej pokrywy wulkanicznej, większość z oglądanych przez nas ścian kanionu zbudowanych jest z metamorficznych skał z ery proterozoicznej. Są to bardzo stare, liczące ponad 1 MILIARD LAT osady przeobrażone przez ciśnienie, temperaturę i czas w skały widoczne obecnie jako gnejsy oraz łupki. Bardzo twarde, krystaliczne podłoże było przez ostatnie dwa miliony lat poddawane intensywnej erozji rzecznej prowadzącej do powstania spektakularnego Czarnego Kanionu. Tempo wcinania w podłoże - ok. 30 cm na każdy tysiąc lat - jest na pozór niewielkie, ale... w skali 2 milionów lat wyniosło 600 metrów i wystarczyło, aby powstał jeden z najciekawszych kanionów w Stanach Zjednoczonych!
Stromizny i głębokość kanionu zawsze stanowiły wielką przeszkodę dla chcących osiedlić się tutaj ludzi. Znaleziska archeologiczne dokumentują ślady życia na krawędziach przepaści od co najmniej 5500 lat przed Chrystusem. Przez ostatnie 700 lat tereny nad Czarnym Kanionem były zamieszkane przez Indian ze szczepu Ute.
Pierwszymi "białymi" ludźmi, którzy ujrzeli Kanion, byli uczestnicy ekspedycji Haydena z 1873-74 roku. Kapitan John Gunnison, szukający najłatwiejszego przejścia przez rzekę, ominął mroczną czeluść nie domyślając się nawet jej istnienia! Wkrótce później zginął z ręki Indianina Pajute, ale jego nazwisko dało nazwę dla całej rzeki i jej spektakularnemu przełomowi! Dnem przepaścistego kanionu jako pierwsi przedarli się w sierpniu 1901 roku William Torrence oraz Abraham Lincoln Fellows, którzy przemierzyli 33 mile w 9 dni, sporządzając cenne notatki służące później do prowadzenia prac irygacyjnych, a w szczególności do prac nad liczącym 5.8 mili długości tunelem, którego budowa trwała od 1905 do 1909 roku. Nowe ujęcie wody na rzece powyżej kanionu nawodniło ogromne połacie ziemi w dolinie Uncompahgre.
Okolice Kanionu służyły głównie celom gospodarczym, aż upłynęła dekada, zanim mieszkańcy pobliskiego Montrose zaczęli w końcu doceniać jego walory rekreacyjne. Zbudowano drogę do południowej krawędzi, a wkrótce potem objęto Kanion ochroną prawną jako pomnik przyrody. W październiku 1999 roku prezydent Bill Clinton zatwierdził w Kongresie powstanie jednego z najmłodszych - jak dotąd - parków narodowych Stanów Zjednoczonych.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, w tym do Kolorado z Parkiem Narodowym Czarnego Kanionu Gunnison włącznie, 25 września 2020. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W.Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
