Z Andrzejem Kulką w świat
Park Narodowy Capitol Reef położony jest w środkowej części południowego Utah, zajmując powierzchnię 980 km kwadratowych (241,904 akrów). Ta część stanu cechuje się klimatem umiarkowanym, ciepłym, z gorącym, suchym latem i chłodną zimą. W lecie temperatury dochodzą do 38C (100F) w dzień, spadając do 10C (50F) w nocy, podczas gdy zimą wahają się w granicach 0-5C (30-49F). Dolina rzeki Fremont leży co prawda na wysokości 1640 m n.p.m. (5,400 ft), lecz najwyższe wzniesienia na terenie Parku sięgają aż 2821 m n.p.m. (9,295 ft).
Południową część stanu Utah można - i warto - zwiedzać o każdej porze roku. Od czerwca do września Kapitolińską Rafę nawiedzają częste, gwałtowne burze. Z punktu widzenia organizacji pieszych wycieczek najodpowiedniejsza jest wiosna i jesień, kiedy stabilizuje się pogoda i nastają umiarkowane temperatury.
Czym jest Capitol Reef? Jest to naturalna, długa na około 100 kilometrów górzysta bariera (stąd nazwa rafa, reef, co w języku marynarzy oznacza barierę, zaporę), będąca w fachowej terminologii geologicznym fałdem Waterpocket Fold, dźwigniętym w górę 65 milionów lat temu. Nazwa Capitol jest z kolei związana z pierwszymi osadnikami, którzy w białych skalnych kopułach dopatrzyli się typowego kształtu zwieńczeń kapitolińskich gmachów.
Podobnie jak skalne łuki w Arches, wieżyce w Bryce, kaniony w Zion raz w Canyonlands, główną atrakcją Parku Narodowego Rafy Kapitolińskiej są cuda przyrody nieożywionej: skalne formacje o zadziwiających kształtach i barwach.
Występujące tutaj skały powstały na przestrzeni około 250 milionów lat, w okresie od Permu (300-250 mln lat temu) aż po Jurę (200-140 mln lat wstecz). Są to osady pochodzenia zarówno morskiego jak i lądowego, głównie twarde, budujące strome klify piaskowce. W urozmaiconym krajobrazie Capitol Reef najwyraźniej rysują się wspomniane już kopuły z białego piaskowca Formacji Navajo, będące tak naprawdę skamieniałymi wydmami ogromnej pustyni sprzed 150 milionów lat. "Przedłużeniem" tychże wydm są nota bene malownicze skały budujące górne partie parku narodowego Zion, m.in. góra-ikona Checkerboard Mesa!
Inne, znaczące utwory to dolnotriasowa Formacja Moenkopi, której "czekoladowe", drobne warstewki łupków i gipsów nadają uroku słynnej skale zwanej nie bez powodów "Egipską Świątynią". Stromizny wyróżniającego się w morfologii wielkiego Zamku zbudowane są z górnotriasowego piaskowca Formacji Wingate; każdy bywalec parków narodowych w Utah przypomina sobie zapewne te warstwy z Krainy Kanionów Canyonlands.
Obszar Kapitolińskiej Rafy był zamieszkały przez Indian Fremont od VIII wieku po Chrystusie, lecz susza, jaka nawiedziła obecny amerykański Południowy Zachód w XIII wieku doprowadziła tutejsze plemiona do migracji. Gdy w XIX wieku dotarli tu pierwsi biali osadnicy, dolina rzeki Fremont ponownie obfitowała w wodę, przybysze napotkali doskonały region do zamieszkania, tym bardziej, że zarówno na wschód jak i na zachód od Grzędy Kapitolińskiej teren staje się jałowy i pustynny.
Pierwsze ekspedycje białych odkrywców: płk J. Fremonta w 1853 r, majora W.Powella i A.Thompsona w 1872 r. przyniosły światu bliższe informacje na temat "Rafy". Od 1873 roku zaznacza się powolne osadnictwo mormonów na tych terenach, zaczęli tu wypasać bydło i sadzić owocowe drzewa. Park Narodowy Rafy Kapitolińskiej powstał w 1971 roku obejmując najbardziej atrakcyjną część Doliny Fremont.
Kapitolińska Rafa nigdy nie była dla mnie celem samym w sobie, zawsze stanowiła wygodną przystań w drodze pomiędzy znakomitymi parkami Arches oraz Bryce. Nie znaczy to jednak, że Capitol Reef National Park nie jest ciekawy; posiada bowiem niepowtarzalną scenerię i z całą pewnością zasługuje na co najmniej kilkugodzinną wizytę. Jadąc z kierunku wschodniego polecam: rzut oka na domek Behunina, postój przy szosie z widokiem na Capitol Dome, godzinny spacer do skalnego mostu Hickam Bridge, obejrzenie indiańskich rytów naskalnych, zrywanie jabłek lub czereśni w przydrożnym sadzie, zaopatrzenie się w stosowne mapki w centrum informacji turystycznej, przejazd wzdłuż Scenic Drive do Egipskiej Świątyni i na zakończenie - zachwyt nad panoramą Parku w Gooseneck Overlook.
Przyznam, że mile wspominam spacery, jakie kilkukrotnie odbyłem wzdłuż kanionu Capitol Gorge i Grand Wash, gdzie zachwyciły mnie niespotykane gdzie indziej formy erozyjne w postaci regularnych dziur w skałach, przypominające ptasie norki.
Na terenie parku znajdują się drewniane domy zbudowane przez mormońskich osadników, w tym chałupa Eljasza Behunina z 1884 roku oraz stary budynek szkoły Historic Fruita School. Turysta z Polski na pewno przypomni sobie znaczne ciekawsze obiekty z Ojczyzny, np. z Podkarpacia, ale chaty w Capitol Reef stanowią świetny odpoczynek dla oka znużonego widokiem wszechobecnych skał. Naskalne ryty sporządzone przez Indian Fremont uważam za fenomenalne. Rysunki (petroglyphs) są łatwe do obserwacji z drewnianych pomostów w pobliżu budynku szkoły, tuż przy szosie Rt 24.
Uwagi i ciekawostki:
- Skalna grzęda Capitol Reef byla w końcu XIX stulecia tak odległym i niedostępnym zakątkiem, że mormońscy poligamiści (tzw. polygs lub co-habs) szukali tu schronienia przed karzącą ręką federalnego prawa.
- Pomimo pustynnego charakteru regionu, w pobliżu rzeki Fremont i strumieni można napotkać przejawy intensywnego życia. Żyją tutaj muflony gruborogie, żbiki, jelenie mulaki, kojoty i orły przednie. Rosną jakże swojskie wierzby i topole, a wiosną kwitną całe zagony kwiatów.
- Pamiętajmy o spiekocie zawsze zabierając w teren odpowiedni zapas wody pitnej. Capitol Reef jest pustynią, notującą zaledwie 160 mm opadów rocznie, z czego większość przypada na letnie burze.
- Napisy ryte przez nas (turystów) na ścianach kanionów władze parku traktują jako przejaw wandalizmu, natomiast rysunki naskalne pozostawione przez Indian i pierwszych pionierów są historycznym zabytkiem.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Parkiem Narodowym Rafy Kapitolińskiej włącznie, w dniu 8 listopada, 6 grudnia 2020 oraz 10 stycznia 2021. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
