Zanim nastały potwory
Położenie geograficzne i klimat
Jest takie miejsce w północno-wschodniej Arizonie, w dolinie rzeki Rio Puerco, gdzie po obu stronach autostrady nr I-40 ukazuje się znienacka surrealistyczny krajobraz Malowanej Pustyni. Część tej pustyni obejmuje 378 km kw. Parku Narodowego Skamieniałego Lasu, odległego 2,500 km (1,540mil) od Chicago i 3,580 km (2,230 mil) od Nowego Jorku.
Północną Arizonę cechują gorące, suche lata i chłodne zimy. Średni roczny opad deszczu wynosi tutaj zaledwie 22.5 cm, z czego większość przypada na gwałtowne, letnie burze.
Kamienne pnie z Crystal Forest
Komunikacja
Do parku prowadzą dwa wjazdy: jeden z międzystanowej autostrady I-40 (exit 311), drugi z lokalnej szosy nr 180, w odległości 19 mil od Holbrook. Najszybsze połączenie gwarantuje przelot do Phoenix w Arizonie (260 mil od Skamieniałego Lasu) lub Albuquerque w Nowym Meksyku (206 mil od parku).
Wjazd do Parku Narodowego Skamieniałego Lasu
Najlepsza pora na zwiedzanie
Park Narodowy Skamieniałego Lasu jest otwarty przez cały rok z wyjątkiem Bożego Narodzenia i Nowego Roku. Wjazd, uwaga - w odróżnieniu od wszystkich innych parków narodowych USA - jest czynny wyłącznie od świtu do zmierzchu. Każda pora roku nadaje się na wizytę.
Stylowy hotel na pustyni
Zarys geologiczno-historyczny
Tam, gdzie dzisiaj jest porośnięty stepem płaskowyż, pod koniec epoki triasowej, 220-225 mln lat temu rósł tropikalny las. Obszar dzisiejszej Arizony znajdował się wówczas niedaleko równika, w pobliżu Afryki. Ocean Atlantycki był wtedy zaledwie wąską cieśniną oddzielającą kontynent afrykański i europejski od obu Ameryk. Arizona była zaś rozległą, porośniętą tropikalną roślinnością niziną, do której od wschodu przylegał łańcuch wulkanicznych gór, a od zachodu - czyli na terenie dzisiejszej Kalifornii i Newady - było morze.
Przekrój skamieniałego pnia, Crystal Forest
Wśród roślin dominowały paprocie, 10-metrowe skrzypy, cykasy i wysokie na 30-70 metrów drzewa podobne do współczesnych araukarii. Przez nizinę przepływały strumienie i rzeki, w których również kwitło życie: rosły wodorosty, pływały ryby, po dnie pełzały małże i ślimaki. Na Ziemi żyły już wtedy krokodyle, pierwsze prymitywne ssaki i drobne dinozaury, których ogromny rozwój miał nastąpić dopiero w kolejnych epokach - jurajskiej i kredowej. Pod koniec triasu po niebie szybowały latające dinozaury: pterozaury oraz ikarozaury, lecz brakowało ptaków i roślin kwiatowych. Triasowy las pozbawiony więc był pełnej gamy kolorów i śpiewu ptaków.
Blue Mesa
Skąd o tym wszystkim wiemy? Góry od wschodu podlegały erozji, a rozkruszony materiał skalny znoszony na niziny rzekami, zasypywał podczas powodzi duże połacie lasu. Z biegiem lat zasypane rośliny i szczątki zwierząt podległy utwardzeniu i uległy procesowi fosylizacji, czyli skamienienia.
Pnie ogromnych araukarii, po zasypaniu iłem i mułem rzecznym, zostały przesycone wodą zawierającą duże ilości rozpuszczonej krzemionki. Źródłem tej krzemionki były wspomniane wulkany, których wybuchy obficie pokrywały całą okolicę pokładami popiołów, tzw. tufów. Potężne kłody, przesycone krzemionką, przetrwały do dzisiaj jako skamieniały las - największa na świecie koncentracja skamieniałych pni drzew. Co ciekawsze, pod wpływem ciśnienia i upływu czasu tkanka drewniana przekształciła się w minerały takie jak kwarc, agat, jaspis, onyks, karneol i ametyst.
Kłody z Long Logs
Około 65 milionów lat temu ruchy górotwórcze wypiętrzające Góry Skaliste dźwignęły również osady ze skrzemieniałymi klocami. Rozpoczął się powolny proces erozji skał i odsłaniania zagrzebanych skarbów. Miękkie łupki, mułowce i piaskowce były stosunkowo szybko erodowane, pozostawiając na miejscu stwardniałe "na kamień" pnie prastarych drzew. Ten proces przebiega do dzisiaj.
Pojazd, który utkwił na Malowanej Pustyni
Skamieniały las został po raz pierwszy opisany przez porucznika L. Sitggreavesa dowodzącego wojskową ekspedycją w 1851 roku. Cztery lata później władze stanu Arizona zgłosiły do Kongresu USA wniosek o ochronę unikalnego pomnika przyrody, rozkradanego przez przypadkowych przybyszów i turystów. W 1906 roku prezydent Theodore Roosevelt ustanowił drugi w Stanach Zjednoczonych pomnik przyrody. W grudniu 1962 roku przyznano nareszcie temu przyrodniczemu fenomenowi status parku narodowego.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Parkiem Narodowym Skamieniałego Lasu włącznie. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
