Wszyscy go doświadczamy, i chociaż przewlekły stres może odbić się na naszym zdrowiu, są sytuacje, w których stres może być korzystny.
Twoja reakcja na stres może być sposobem twojego ciała na przygotowanie się do stawienia czoła wyzwaniu, wyjaśnia Jeremy Jamieson, psycholog z University of Rochester. Bada, w jaki sposób reakcje na stres mogą być „optymalizowane”.
Jamieson uważa, że stres, który odczuwamy w trudnych sytuacjach, może dać nam paliwo do stawienia czoła wyzwaniom. Na przykład, gdy wzrasta tętno, może pomóc to dostarczyć więcej tlenu do mózgu i mięśni.
„Tlen jest bardzo dobry w pomaganiu nam w szybkim przetwarzaniu informacji” – wyjaśnia Jamieson. Może również pomóc ludziom w wykonywaniu zadań.
Ludzie od dawna stawiali czoła zagrożeniom ze strony drapieżników, a nasza reakcja walki lub ucieczki ewoluowała, aby pomóc nam przetrwać te niebezpieczeństwa. Jednak rodzaje stresorów, z którymi mierzymy się dzisiaj, uległy zmianie. W czasach współczesnych część naszego stresu pochodzi z wyzwań, które według Jamiesona można postrzegać jako „możliwości rozwoju”. Rozmowa kwalifikacyjna, prezentacja, występ w telewizji.
„Aby naprawdę wprowadzać innowacje i robić trudne rzeczy, twoja reakcja na stres jest tam, aby zoptymalizować twoje wyniki”, mówi.
Jeśli chodzi o stres, „kontekst ma znaczenie”, uważa z kolei badaczka Wendy Berry Mendes, profesor psychologii na Uniwersytecie Yale. Istnieją różne rodzaje reakcji na stres i różne rodzaje stresu.
Wskazuje na badania ze Skandynawii, sięgające dziesięcioleci wstecz, które wykazały, że hormony stresu są powiązane z lepszymi wynikami uczniów piszących testy.
„Większy wzrost katecholamin, [w tym] epinefryny, norepinefryny, rano w dniu testu był związany z lepszymi wynikami w tym teście”, mówi.
Różne reakcje na stres
Jednak nie każdy reaguje na stresory w ten sam sposób. Lęk przed testem jest prawdziwy dla niektórych osób i może działać przeciwko ich wynikom. Częścią równania jest to, jak dobrze znają materiał lub jak dobrze są przygotowani do testu. Inną częścią jest to, jak postrzegają stres.
Jamieson wskazuje na dowody, że ludzi można nauczyć „ponownej oceny” stresu. On i jego współpracownicy badali studentów szkół wyższych, którzy przygotowywali się do testu z matematyki. Kiedy studenci otrzymali informacje o „funkcjonalnych korzyściach” stresu przed testem, uzyskali lepsze wyniki.
„Dzięki informowaniu ludzi o korzyściach reakcji na stres w takich warunkach, przyjęli oni ideę, że mogę oprzeć się na swoim stresie i wykorzystać go do zrobienia ważnych rzeczy” – wyjaśnia Jamieson.
Uczniowie, których nauczono „ponownie oceniać stres jako zasób”, nie tylko uzyskali lepsze wyniki, ale również odczuwali mniejszy niepokój związany z pisaniem tekstów.
Kiedy dobry stres zamienia się w zły
Kiedy stres pojawia się z powodu wyzwania lub okazji, może być pomocny w danym momencie. Ale kiedy twoja reakcja na stres pozostaje aktywna w momentach, kiedy jej nie potrzebujesz, staje się to problematyczne.
Załóżmy, że masz ważną prezentację, do której zostało jeszcze trzy dni. Skończyłeś przygotowania, ale pojawia się stres wyprzedzający. Już samo wyobrażenie sobie siebie wygłaszającego prezentację wywołuje u ciebie tremę. Możesz poczuć, jak reakcja na stres się nasila.
Twój oddech robi się płytki, czujesz się nerwowy lub rozdrażniony. Urządzenia do pomiaru funkcji życiowych mogą wykazywać niski poziom zmienności tętna, co wskazuje na dłuższy czas w trybie stresu.
„Twoje ciało wchodzi na najwyższe obroty, zanim tego potrzebujesz” — mówi Mendes. A to może wyczerpać twój układ fizjologiczny. Nie pomaga również martwienie się o występ po jego zakończeniu. „Twoje ciało nie musi już być na najwyższych obrotach, ale martwienie się utrzymuje reakcję na stres w stanie aktywnym”.
Może to prowadzić do zmęczenia, zmienności nastroju i wypalenia. Przewlekły stres może sprawić, że poczujesz się, jakbyś był stale atakowany. Jest on powiązany ze wszystkim, od zwiększonego ryzyka chorób serca po depresję, bóle głowy i problemy ze snem.
Wszystko to sugeruje, że strategie radzenia sobie ze stresem są kluczowe. Nie możemy uniknąć trudnych sytuacji, jakie rzuca nam życie, ale możemy nauczyć się umiejętności, które wzmocnią naszą zdolność do radzenia sobie z nimi, a nawet do odbicia się i rozkwitu.
jm
