Tyle już wynosi dług USA

Dług publiczny przekroczył właśnie $30 bilionów (trylionów w skali używanej w USA) - poinformował Departament Skarbu. Ekonomiści są podzieleni co do skali problemu. Zgodni są jednak, że stosunek zadłużenia do krajowego PKB wynoszący już 124% to zdecydowanie za dużo.

Pożyczanie przez rząd federalny gwałtownie przyspieszyło w okresie pandemii, gdy Waszyngton agresywnie wydawał pieniądze w celu złagodzenia ekonomicznych strat spowodowanych kryzysem. Od końca 2019 roku dług publiczny wzrósł o około 7 bln.

Nie da się stwierdzić, jakiej wysokości zadłużenie publiczne jest zbyt duże, a sami ekonomiści są podzieleni co do tego, jak wielki jest to w rzeczywistości problem. Ale ostatnie dane dotyczące tych liczb pojawiły się w bardzo trudnym momencie, gdy spodziewany jest wzrost kosztów kredytu.

Pierwsze od lat podwyżki stóp procentowych

Po wielu latach rekordowo niskich stóp procentowych Rezerwa Federalna przechodzi na tryb walki z inflacją. Fed planuje w najbliższym czasie wprowadzić pierwszą od 2015 roku serię podwyżek stóp procentowych. W rezultacie wyższe koszty kredytu tylko utrudnią sfinansowanie coraz większego zadłużenia.

„Nie oznacza to w najbliższym czasie kryzysu, ale oznacza, że w dłuższej perspektywie będziemy biedniejsi”

– mówi David Kelly, główny strateg globalny w JPMorgan Asset Management.

Przewiduje się, że same koszty odsetek przekroczą 5 bilionów dolarów w ciągu najbliższych 10 lat i wyniosą prawie połowę wszystkich dochodów federalnych do 2051 r. - wylicza Peter G. Peterson Foundation, organizacja skupiająca się na podnoszeniu świadomości problemów fiskalnych.

Zwraca się też uwagę na fakt, iż rosnące koszty spłacania kredytu ograniczą ilość pieniędzy, które Waszyngton może wydać na inne cele.

Rosnąca w zawrotnym tempie góra długów

Rząd federalny jest teraz winien prawie 8 bilionów dolarów zagranicznym i międzynarodowym inwestorom, na czele z Japonią i Chinami. W końcu trzeba będzie to spłacić wraz z odsetkami.

„Oznacza to, że amerykańscy podatnicy będą płacić za emerytury ludzi w Chinach i Japonii, którzy są naszymi wierzycielami”

- stwierdza David Kelly z JPMorgan Asset Management.

Wartość długu narodowego w wysokości 30 bilionów jest nieco zawyżona przez fakt, że część tych pieniędzy rząd jest winien samemu sobie. To między innymi zobowiązania z tytułu Social Security i innych rządowych funduszy powierniczych. Tego typu zobowiązania wynoszą łącznie ponad 6 bilionów dolarów.

Mimo to dług publiczny gwałtownie wzrósł w ostatnich kilkunastu latach, spowodowany częściowo kryzysem finansowym z 2008 r., reformą podatków w 2017 r., a następnie pandemią wybuchłą w 2020 r.

Według danych Departamentu Skarbu jeszcze w grudniu 2007 r., gdy zaczynała się Wielka Recesja, całkowite, niespłacone zadłużenie wynosiło 9.2 biliona dolarów. Przez kolejnych 10 lat, do czasu objęcia urzędu przez Donalda Trumpa, dług publiczny wzrósł do prawie 20 bilionów dolarów. Kolejny poważny skok odnotowano wraz z nadejściem pandemii i początkiem finansowej pomocy dla gospodarki, które to wydatki kontynuowane były przez kolejną administrację.

„Covid zaostrzył problem. Mieliśmy sytuację kryzysową, która wymagała wydania bilionów” - powiedział Michael Peterson, dyrektor generalny Fundacji Petersona. „Jednak problemy strukturalne, z którymi się borykamy pod względem fiskalnym, istniały na długo przed pandemią."

Jeszcze przed pandemią Covid-19, za czasów prezydenta Trumpa, doświadczyliśmy gwałtownego wzrostu długu publicznego, na co wpłynęły między innymi masowe obniżki podatków uchwalone pod koniec 2017 r., w okresie, gdy gospodarka Stanów Zjednoczonych kwitła i nie potrzebowała stymulacji fiskalnej. Według Tax Policy Center ustawa o cięciach podatkowych i zatrudnieniu z 2017 r. zwiększy dług federalny o 1-2 bln. do 2025 roku. Centrum zauważa, że wpływ będzie jeszcze większy, jeśli niektóre tymczasowe obniżki podatków zostaną przedłużone.

Polityczna polaryzacja

Michael Peterson uważa, że głównymi czynnikami „niebezpiecznej sytuacji fiskalnej” pozostają starzejące się społeczeństwo i podwyższone koszty opieki zdrowotnej. Obwinia on zarówno republikanów, jak i demokratów o zwiększenie długu publicznego.

„Nasza obecna sytuacja jest wynikiem wielu lat nieodpowiedzialności fiskalnej z obu stron. By wydostać nas z tej sytuacji, wymagane są uczciwość i przywództwo ze strony wybieranych przez nas urzędników” – dodał Peterson.

Jednak w Waszyngtonie nie ma praktycznie żadnego postępu w kwestiach rozwiązywania problemu długu publicznego, a obie partie pozostają głęboko podzielone w tych kwestiach.

„Polaryzacja naszego rządu i, do pewnego stopnia, naszego społeczeństwa, utrudnia wdrażanie rozwiązań” – uważa dyrektor generalny Fundacji Petersona. „Jeśli nie uda nam się uporządkować naszej sytuacji fiskalnej, wszystkie inne problemy - takie jak klimat, nierówności i bezpieczeństwo narodowe, będą coraz trudniejsze do rozwiązania”.

Sondaże wskazują, że ponad dwie trzecie Amerykanów uważa wydatki rządowe za poważny problem dla gospodarki, choć liczby te różne są dla republikanów (90%), demokratów (44%) i wyborców niezależnych (70%).

Dług i PKB

W 2020 r. całkowity dług publiczny jako procent produktu krajowego brutto (PKB) przekroczył 100%, na wiele lat przed zapowiadanym przez ekonomistów terminem i wyniósł 129% PKB Stanów Zjednoczonych. W ubiegłym roku mimo dalszego podniesienia się wysokości długu, dzięki ożywieniu gospodarczemu wyniósł nieco mniej - 124%.

Dla porównania - dług publiczny Japonii w stosunku do PKB znacznie przekracza 200%.

Uzależnieni od długu

Prezes Rezerwy Federalnej, Jerome Powell, przyznał niedawno, że sytuacja fiskalna nie może być dalej kontynuowana.

„Znajdujemy się na niezrównoważonej ścieżce” – powiedział Powell prawodawcom w zeszłym miesiącu. „Dług nie jest na niezrównoważonym poziomie, ale obrana trajektoria wzrostu jest nie do utrzymania – co oznacza, że rośnie on szybciej niż gospodarka, znacznie szybciej niż gospodarka. Z czasem musimy się tym zająć. Z czasem zajmiemy się tym. Ale najlepiej zrobić to wkrótce".

To jednak nie będzie łatwe - ani popularne politycznie. Do tego sprawę komplikują planowane przez Fed podwyżki stóp procentowych.

Mimo że dług publiczny bije kolejne rekordy, to wysokość spłat odsetek jako procentu PKB jest dziś niższa, niż była w przeszłości. A to daje wielu ekonomistom pewność, że nie ma mowy o natychmiastowym kryzysie.

Według Banku Rezerw Federalnych w 2021 r. odsetki jako procent PKB wynosiły 1.5%, podczas gdy na początku i w połowie lat 90. stanowiły one 3% PKB.

Kto jest właścicielem długu publicznego?

Społeczeństwo posiada największą część długu publicznego. Obejmuje to osoby fizyczne, korporacje, banki Rezerwy Federalnej, rządy stanowe i lokalne oraz rządy zagraniczne. Mniejsza część długu narodowego, znana jako „dług wewnątrzrządowy”, jest własnością innych agencji federalnych.

Jak obliczany jest dług publiczny?

Dług publiczny to suma wszystkich zaległych zobowiązań rządowych wobec agencji publicznych, wewnątrzrządowych i innych krajów.

Kiedy powstał dług publiczny?

Stany Zjednoczone są zadłużone od czasu ich powstania w 1776 roku. Kraj pożyczył wówczas pieniądze na sfinansowanie działań wojennych podczas rewolucji amerykańskiej. OD tamtej pory rośnie on nieprzerwanie, a największy wpływ na jego wzrost mają wydarzenia wojenne, pandemie i kryzysy gospodarcze. Poniżej kilka wybranych przykładów:

rj