Gdy dopada nas ból głowy lub gorączka, wielu z nas sięga po popularne środki przeciwbólowe dostępne bez recepty – takie jak paracetamol (acetaminofen) lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Odpowiednio stosowane, mogą być bezpieczne i skuteczne. Ale – jak zauważa dr Trisha Pasricha z Harvard Medical School – rzadko używamy ich tak, jak powinniśmy.
Niektórzy ludzie przyjmują zbyt duże dawki zbyt szybko, błędnie oceniają swoje objawy i wybierają niewłaściwy lek, albo nieświadomie łączą różne środki przeciwbólowe, co zwiększa ryzyko poważnych skutków ubocznych – od niestrawności po zawał serca czy udar. Badanie z 2018 roku wykazało, że aż 15% z ponad 1300 uczestników przekraczało dozwolone dawki NLPZ, a wielu nie wiedziało nawet, że łączy leki z tej samej grupy.
Aby uniknąć takich błędów, eksperci radzą dobrze poznać leki, które mamy w domowej apteczce. Oto 10 rzeczy, które warto wiedzieć o popularnych lekach przeciwbólowych:
1. Paracetamol jest lepszym wyborem przy gorączce
Według farmaceutki Candy Tsourounis z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco, paracetamol (Tylenol) skutecznie obniża gorączkę i łagodzi drobne bóle poprzez podnoszenie progu odczuwania bólu i regulację temperatury ciała. Jest również łagodniejszy dla organizmu niż NLPZ.
Promocja
2. NLPZ lepiej radzą sobie z bólem zapalnym
Ibuprofen (Advil, Motrin), naproksen (Aleve) czy aspiryna są skuteczniejsze od paracetamolu w leczeniu bólu związanego ze stanem zapalnym, np. bólów mięśni. Paracetamol działa głównie w ośrodkowym układzie nerwowym, a NLPZ działają ogólnoustrojowo, zmniejszając stan zapalny i gorączkę.
3. Paracetamol w nadmiarze szkodzi wątrobie
Nadmierne dawki paracetamolu lub zbyt częste ich przyjmowanie mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby. Maksymalna dzienna dawka to 3000 mg. Nigdy nie łącz go z alkoholem – to podwójne obciążenie dla wątroby.
4. NLPZ obciążają układ pokarmowy i serce
Skutki uboczne NLPZ to m.in. ból brzucha, zgaga, wzdęcia. Przy dłuższym lub zbyt intensywnym stosowaniu mogą prowadzić do wrzodów, krwawień z przewodu pokarmowego, a nawet uszkodzeń nerek. Nieaspirynowe NLPZ mogą też podnosić ciśnienie krwi. Każdy lek ma inną maksymalną dawkę – sprawdzaj etykiety.
5. Nie wiesz, co wziąć? Spytaj farmaceutę
Blamoh Twegbe, kierownik apteki przy UCSF, radzi: "Korzystajcie z naszej pomocy – od tego tu jesteśmy!" Farmaceuci mogą doradzić na podstawie rodzaju bólu, historii chorób oraz możliwych interakcji z innymi lekami.
6. Więcej NLPZ nie znaczy mniej bólu
Przyjmowanie więcej niż jednej dawki NLPZ, albo łączenie różnych – np. Motrin i Aleve – zwiększa ryzyko skutków ubocznych, nie poprawiając skuteczności leczenia. Jeśli lek nie działa – nie zwiększaj dawki na własną rękę, tylko porozmawiaj z lekarzem lub farmaceutą.
7. Codzienne przyjmowanie leku? Skonsultuj to z lekarzem
Jeśli regularnie sięgasz po ten sam lek – np. naproksen podczas każdej miesiączki – warto zastanowić się, czy ból nie sygnalizuje głębszego problemu zdrowotnego, który wymaga leczenia farmakologicznego, zmiany stylu życia lub dalszej diagnostyki.
8. Uważaj na przypadkowe przedawkowanie leków dostępnych bez recepty
Wiele preparatów „na przeziębienie”, na migrenę czy alergię zawiera paracetamol lub NLPZ. Łatwo wtedy nieświadomie przekroczyć dozwoloną dawkę, jeśli dołożysz np. kolejną tabletkę Tylenolu.
9. Naprzemienne stosowanie leków – dobry sposób na silny ból
Przy silnym bólu lub grypie można bezpiecznie stosować naprzemiennie paracetamol i NLPZ – np. ibuprofen. Ważne, by trzymać się odpowiednich dawek i odstępów czasowych dla każdego leku.
10. Leki przeciwbólowe to nie tylko tabletki
W aptekach dostępne są żele, maści i plastry zawierające leki przeciwbólowe, które działają miejscowo i mniej obciążają organizm. Warto też pamiętać o niefarmakologicznych metodach – poduszki grzewcze, ćwiczenia w wodzie, masaże.
"Czasem to one są skuteczniejsze niż tabletki" – dodaje dr Pasricha.
Podsumowanie
Popularne leki przeciwbólowe mogą przynieść ulgę, ale tylko jeśli są stosowane z rozwagą. Przeczytaj ulotkę, konsultuj się z farmaceutą, zwracaj uwagę na skład innych leków i nie bagatelizuj sygnałów wysyłanych przez organizm. To prosty sposób, by uniknąć poważnych skutków ubocznych.
