Czasem zdarza się, że osoby mieszkające na stałe za granicą, stając się stroną sporu, który może zostać rozstrzygnięty jedynie przez sąd polski, rezygnują z dochodzenia swoich racji. Zakładają, że będą musiały kilkukrotnie przyjeżdżać do kraju, aby uczestniczyć w rozprawach sądowych, co przedstawia się jako niemożliwe, zbyt uciążliwe albo po prostu nieopłacalne. Wolą więc najzwyczajniej zrezygnować ze sprawy jeszcze zanim na dobre się ona zacznie.
Niesłusznie. Choć podejście takie jest zrozumiałe, to w obecnym stanie prawnym jest oparte na błędnym założeniu.
W polskim prawie istnieje możliwość prowadzenia spraw sądowych całkowicie zdalnie, za pośrednictwem Internetu.
Możliwość tę można by nazwać pozytywnym efektem ubocznym pandemii COVID-19. W pierwszym okresie pandemii odwoływane były niemal wszystkie rozprawy sądowe. Biorąc zaś pod uwagę to, że już wtedy na rozpoznanie spraw standardowo trzeba było czekać długo, zablokowanie sądów na trudny do przewidzenia czas groziło zupełnym paraliżem wymiaru sprawiedliwości. Ustawodawca był tym samym zmuszony do szybkiego opracowania jakiegoś środka zaradczego. Okazała się nim właśnie możliwość udziału w rozprawach za pośrednictwem Internetu, a zatem w praktyce z dowolnego miejsca na świecie. Rozwiązanie to sprawdziło się na tyle dobrze, że zostało już w przepisach na stałe.
Sąd ma możliwość przeprowadzenia rozprawy w formule on-line w każdej sprawie cywilnej. Obejmuje to zatem zarówno sprawy cywilne w ścisłym tego słowa znaczeniu (np. spadkowe, o zniesienie współwłasności, o podział majątku wspólnego, o zapłatę), jak i sprawy pracownicze, z zakresu ubezpieczeń społecznych czy sprawy rodzinne. Tak, można już nawet rozwieść się bez fizycznej wizyty w sądzie.
Niekiedy sądy od razu, bez pytania stron, zarządzają przeprowadzenie rozprawy zdalnej. Innym razem czynią to na wniosek stron. Jeśli tylko jedna z nich jest zainteresowana takim rozwiązaniem, a druga domaga się możliwości osobistego stawienia się w sądzie, istnieje możliwość przeprowadzenia rozprawy w tzw. formule hybrydowej: jedna ze stron obecna jest na sali sądowej, druga łączy się przez Internet. Obie te formy uczestnictwa w rozprawie są całkowicie równoprawne. Zdalnie w rozprawie mogą zresztą uczestniczyć nie tylko strony, ale również świadkowie. Zeznania świadka przesłuchiwanego on-line mają identyczną moc prawną, jak zeznania składane na sali rozpraw.
Udział w rozprawach on-line nie wymaga żadnego specjalnego oprogramowania. Wystarczy dostęp do Internetu oraz komputer z kamerą i głośnikami, ewentualnie chociażby smartfon. Sąd po prostu przesyła osobie uczestniczącej zdalnie w rozprawie link do rozprawy, po kliknięciu w który połączenie nawiązuje się samo. Nie potrzeba żadnych zdolności informatycznych większych niż te, dzięki którym korzysta się z poczty e-mail czy przegląda strony internetowe. Trzeba też przyznać, że problemy techniczne zdarzają się bardzo rzadko i to bez względu na to, z jakiego miejsca na świecie łączy się z sądem uczestnik postępowania.
Choć omawiane rozwiązanie było pomyślane jako tymczasowy środek przeciwdziałania przewlekłości spraw prowadzonych przez sądy zamknięte w pierwszym okresie pandemii, zadomowiło się w przepisach na stałe i obecnie służy już innym celom. Polakom mieszkającym w Stanach Zjednoczonych oraz innych krajach umożliwia prowadzenie spraw sądowych bez większego nakładu czasu czy pieniędzy niż nakład, z którym muszą się liczyć osoby mieszkające na stałe w Polsce. Powinno być też dla nich impulsem, by nie rezygnować z dochodzenia swoich racji w sprawach spornych i nie czuć się już przed sądem polskim jako strona w jakimkolwiek aspekcie słabsza.
Adwokat dr Adam Jasiński - zaangażowany pełnomocnik w sprawach procesowych, doświadczony w pomocy prawnej dla członków Polonii w sprawach spadkowych, nieruchomościowych, podziałowych
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Tel. +48 506 631 496
