Jednym z najczęściej poruszanych tematów na sympozjach i seminariach dla lekarzy dentystów i specjalistów chorób jamy ustnej jest holistyczne podejście do leczenia pacjentów i omawianie powiązań między zdrowiem jamy ustnej a zdrowiem całego organizmu.
Około 1/3 dorosłej populacji Stanów Zjednoczonych cierpi na zespół metaboliczny. Zespół metaboliczny to zespół kilku czynników takich jak otyłość, glikemia i nadciśnienie tętnicze, które są związane z występowaniem lub ryzykiem choroby kardiologicznej lub cukrzycy typu II. Obecnie rośnie świadomość problemu zespołu metabolicznego i jego powiązań ze zdrowiem jamy ustnej. Pojęcie “zespół metaboliczny” zostało wprowadzone w latach 80- tych XX wieku i określa zespół czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Czynniki ryzyka to między innymi zwiększony obwód talii, stężenie triglicerydów lub leczenie hipertriglicerydemii, rozpoznanie nadciśnienia tętniczego, stężenie glukozy w osoczu na czczo lub występowanie cukrzycy typu II.
Według części badaczy przyczyną zespołu metabolicznego jest insulinooporność, a także zwiększona masa tkanki tłuszczowej, gromadzącej się w jamie brzusznej.
Rozwój insulinooporności związanej z dodatnim bilansem energetycznym może być także powodowany przez stres, zaburzoną równowagę między produktami ubocznymi przemian metabolicznych, czynniki genetyczne, styl życia oraz brak aktywności fizycznej.
Występowanie zespołu metabolicznego nie jest obojętne dla zdrowia jamy ustnej. Choroby przyzębia powiązane są często z występowaniem cukrzycy. Cukrzyca zwiększa ryzyko wystąpienia chorób przyzębia lub zaostrza przebieg już występującej choroby.
U pacjentów cierpiących na zapalenie przyzębia i cukrzycę można zaobserwować patologiczne zmiany dotyczące wszystkich tkanek otaczających ząb. Zmiany obejmują wszystkie wskaźniki stanu przyzębia takie jak krwawienie z dziąseł i głębokość kieszonek przy zębach. U pacjentów z cukrzycą działają dodatkowe czynniki przyśpieszające procesy uszkodzenia tkanek przyzębia związane z procesami zaburzeń immunologicznych.
Najnowsze badania nie pozostawiają wątpliwości, że zwiększony rozwój bakterii w jamie ustnej odpowiedzialny za choroby przyzębia może też prowadzić do cukrzycy typu II. To pokazuje dwustronny związek między chorobami przyzębia i cukrzycą.
Naukowcy wykazali, że pojawienie się chorób przyzębia zmienia skład mikrobiomu jelitowego, powoduje stan zapalny przyzębia, który łatwo może rozprzestrzenić się po całym organizmie. Zmiany w mikrobiomie jelitowym, wzrost czynników zapalnych oraz podwyższony poziom glukozy we krwi prowadzi do rozwoju insulinoodporności. Insulinoodporność to prosta droga do cukrzycy i innych czynników zespołu metabolicznego.
Jama ustna jest bardzo dobrze ukrwiona i łączy się bezpośrednio z układem pokarmowym i oddechowym. Bakterie wywołujące próchnicę czy stany zapalne mogą dość łatwo przedostać się do krwiobiegu, co może doprowadzić do zapalenia mięśnia sercowego, miażdżycy, zapalenia nerek czy też choroby niedokrwiennej serca.
Dysbioza to termin używany do opisania nierównowagi mikrobiologicznej w organizmie. Zaburzenia równowagi drobnoustrojowej w jelitach prowadzą do osłabienia układu immunolgicznego, który dba o naszą odporność.
Myśląc o sezonie świątecznym i nadchodzącym Nowym Roku, chciałam nie tylko życzyć Państwu zdrowia, ale także podzielić się kilkoma wskazówkami, które mogą w tym pomóc. Pamiętajmy o zdrowej, zrównoważonej diecie, probiotykach, wpływających na florę bakteryjną i o aktywności fizycznej. Niech postanowieniem na 2022 rok będzie odwiedzenie lekarza dentysty, zadbanie o zdrowie jamy ustnej, wykonanie przynajmniej dwóch profesjonalnych czyszczeń zębów, starannego sprawdzenia i prześwietlenia. Stara medyczna maksyma mówi, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Dodatkowo zapobieganie jest dużo tańsze niż leczenie. W 2022 roku zadbajmy wspólnie o zdrowie, dobre samopoczucie i jakość życia. Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku!
Dorothy A. Anasinski, D.D.S.
Specialist in Periodontics and Dental Implants
Assistant Clinical Professor,
Postgraduate Periodontics, University of Illinois
Diplomat, American Board of Periodontology
Dental Specialists of Niles, P.C.
