Utrata pracy moze przydarzyc sie i nam, jak owym 40,000 ludzi, ktorzy beda wyrzuceni przez AT&T. W miare jak popularne staje sie ograniczanie personelu
(downsizing), nikt z nas nie jest pewny swojej posady. Co robic, gdy tracimy prace i stajemy wobec braku pieniedzy na placenie biezacych rachunkow?
Jakie rachunki oplacac najpierw
Najpierw trzeba placic za rzeczy ktore moga byc nam odebrane.
- W pierwszej kolejnosci splaca sie pozyczke samochodowa. Niektorzy pozyczkodawcy moga odebrac (repossess) auto wskutek jednej zaleglej raty.
- Skladki ubezpieczeniowe. Nie chcesz stracic ubezpieczenia samochodowego czy na zycie z powodu przejsciowych klopotow, prawda?
Rada: Zadzwon do swojego agenta. Niektore firmy pozwalaja na miesieczna zwloke.
- Pozyczka na dom. Bank wybacza jedno czy dwa opoznienia, ale moze rozpoczac procedure przejecia domu (foreclosure), jezeli bedziemy zalegac z dwiema czy trzema ratami.
Rada: Popros bank, zeby pozwolil Ci placic tylko odsetki (interest only) przez 3 do 6 miesiecy.
- Rachunki za prad, gaz i telefon mozna odlozyc na co najwyzej dwa miesiace. Po dwoch, trzech miesiacach firma uzytecznosci publicznej przestaje swiadczyc uslugi.
Rada: Popros o tzw. attended payment plan.
Jakie rachunki moga poczekac
- Splaty nie zabezpieczonych dlugow (unsecured loans) moga poczekac nieco dluzej.
- Rachunki na karty kredytowe. W nieskonczonosc mozesz placic minimalne raty, podane na rachunkach. Jezeli i to jest za duzo, po trzech, czterech miesiacach zalegania z oplatami bank zamrozi nasz kredyt lub anuluje karte.
Rada: Moznosc dodatkowego pozyczania na karte kredytowa moze utrzymac Cie na powierzchni. Blagaj wiec emitenta karty o pomoc: o anulowanie kar za opoznienie, obnizenie oprocentowania do 6% lub zamrozenie oprocentowania na pewien czas.
- Podatki federalne mozesz odwlekac dosyc dlugo, ale to kosztuje 0.5% miesiecznie od zaleglej kwoty za kazdy miesiac, maksymalnie 25%, do tego oprocentowanie i ewentualnie inne kary. Z IRS nie ma zartow.
Rada: Rozlicz sie na czas, nawet jezeli nie mozesz poslac pelnej naleznosci, w przeciwnym razie kary za nierozliczenie sie sa jeszcze wyzsze: 5% miesiecznie, maksymalnie 25% od zaleglej kwoty. Nie zanizaj naleznosci sztucznie, bo mozesz zaplacic 10% kary (substantial underestatement penalty).
Uwaga: Uzyskanie przedluzenia terminu platnosci (extension) nie zwalnia Cie od zaplacenia podatkow!
- Rachunki za opieke medyczna. W przypadku powaznego opoznienia w platnosciach szpital moze odwolac sie do pomocy collection agency lub pozwac Cie do sadu.
Rada: Przedstawic problem w billing deparanent szpitala, poprosic o wyrozumialosc przez kilka miesiecy lub rozlozenie dlugu na mniejsze raty. Szpitale bywaja cierpliwe, bo wielu nieubezpieczonych pacjentow popada w finansowe tarapaty.
- Pozyczki studenckie moga byc na dole Twojej listy priorytetow, jezeli o to zadbasz.
Rada: Strata pracy moze kwalifikowac Cie do calkowitego odroczenia platnosci nawet do 3 lat. Negocjuj z pozyczkodawca.
- Czesne w szkole. Wskutek zmiany sytuacji finansowej rodziny, Ty czy Twoje dziecko moze zakwalifikowac sie do dodatkowej pomocy.
Rada: Porozmawiaj szczerze z urzednikiem do spraw pomocy finansowej (financial aid officer). Prywatne szkoly sa elastyczne w tym wzgledzie.
- Prywatne pozyczki. Ich niesplacenie ma najmniejsze konsekwencje. Krewny czy kolega moze sie obrazic, ale nie moze Ci zabrudzic historii kredytowej.
Rada: Pros o cierpliwosc.
Ogolna strategia
Nie dopusc do zaleglosci tak powaznych, by wierzyciele zglosili je do biura kredytowego, gdyz ta skaza pozostanie na 7 lat. Porozmawiaj indywidualnie z kazdym wierzycielem. Wiele firm wykazuje duze zrozumienie wobec klientow, ktorzy stracili prace, a przedtem byli sumiennymi platnikami.
Skad wziac pieniadze
Skad wziac pieniadze, gdy nie mamy dochodu i wyczerpalismy konto w banku? Rodzina i przyjaciele bywaja finansowa podpora w potrzebie, ale nie zawsze. Oto kilka wskazowek, jak pozyczyc od samego siebie.
- Linia kredytu w banku. Jezeli Twoja opinia jest ciagle nieposzlakowana, popros Twoj bank o line of credit. Bedziesz wtedy mogl wybrac gotowke lub wystawiac czeki na kredyt. Zapomnij o tym, jezeli juz zalegasz z platnosciami.
- Pozyczka z banku pod zastaw oszczednosci moze miec sens w przypadku certyfikatu depozytowego (konta teminowego), ktorego zlamanie moze kosztowac wiecej niz zaciagniecie krotkoterminowej pozyczki (w przeciwnym razie ktos moze spytac - po co pozyczac, jezeli mamy oszczednosci).
- Pozyczka od maklera (margin loan). Wiele osob kojarzy pozyczke od maklera, jako sposob na zakup dodatkowych papierow wartosciowych. Tymczasem pozyczone pieniadze mozna wydac w dowolny sposob. Dlaczego nie sprzedac posiadanych akcji czy obligacji? Jest kilka powodow:
- Pora moze byc niekorzystna (spadla ich wartosc).
- Zwyzkuja i przewidujesz, ze dalej utrzyma sie ten trend.
- Zaplacisz duze podatki od zysku kapitalowego (do 28%).
Zwazywszy powyzsze, 7% czy 8% rocznego oprocentowania za margin loan nie jest wysoka cena. Oprocentowanie zalezy od wysokosci konta i pozyczanej kwoty.
Jezeli skorzystales z naszej porady i masz konto w Charles Schwab czy Fidelity, a na nim bezprowizyjne fundusze zbiorowe (mutual funds), teraz mozesz pozyczyc pod ich zastaw.
Od maklera mozna pozyczyc do 50% wartosci akcji (do 40% ceny akcji sprzedawanych na OTC) i do 95% wartosci obligacji rzadowych.
Uwaga: Wada pozyczki od maklera jest to, ze trzeba bedzie natychmiast doplacic do konta, jezeli cena papierow wartosciowych spadnie. Jezeli nie wplacisz pieniedzy szybko, makler sprzeda Twoje akcje czy obligacje.
- Konta emerytalne. Nie jest dobrym pomyslem wybieranie pieniedzy przeznaczonych na zabezpieczenie naszej przyszosci, ale w uzasadnionych okolicznosciach dobrze jest wiedziec, ze mamy do nich dostep.
Uwaga: Od pieniedzy emerytalnych trzeba zaplacic podatek dochodowy i 10% kary, jezeli wybieramy je przed ukonczeniem 59.5 roku. Moze to nie byc duzo, jezeli w danym roku z powodu bezrobocia miales niski dochod.
- Wybranie z programu emerytalnego kwot, ktore nie byly ulgami podatkowymi. Jezeli wplacales na IRA czy program emerytalny w pracy kwoty, ktore byly non-deductible, wycofaj je najpierw, bo nie poniesiesz za to zadnych konsekwencji. Podatki i 10-procentowa kare zaplacisz tylko od zarobionego na emerytalnym koncie dochodu.
- Dostep do IRA na 60 dni. Mozesz wybrac pieniadze z konta IRA bez kary i zobowiazan podatkowych, jezeli zwrocisz je przed uplywem 60 dni.
Pulapka: Bank czy inna firma finansowa potraci 20% od wybieranej przez Ciebie kwoty i posle ja do skarbu panstwa, jako zaliczke podatkowa. Gdy za dwa miesiace zwrocisz pieniadze, bedziesz musial doplacic owe 20% z wlasnej kieszeni, w przeciwnym razie ubytek poczytany bedzie jako przedwczesne wycofanie pieniedzy (earty withdrawal) i przyjdzie Ci placic od niego podatki dochodowe i kare.
- Pozyczka z programu 401(k). Wiekszosc programow 401(k) i niektore Keogh pozwalaja na zaciagniecie pozyczki w razie trudnej sytuacji losowej (hardship), za ktora uwaza sie pilna koniecznosc oplacenia medycznych rachunkow, czesnego w szkole i platnosci hipotecznych w celu unikniecia utraty domu. Przepisy sa tu bardzo scisle i moga sie roznic w poszczegolnych programach. Wolno pozyczyc $10,000 lub polowe wartosci konta, w zaleznosci od tego, co jest wieksze. Zaleta pozyczki z programu 401(k) jest to, ze odsetki od pozyczki splacasz sam sobie.
- Pozyczka pod zastaw polisy ubezpieczeniowej whole life. Jezeli masz polise whole life lub pokrewna, na ktorej gromadza sie pieniadze (cash value), mozesz pozyczyc do 95% wartosci swego konta. Jezeli umrzesz przed zwrotem pozyczki, dlug z odsetkami pomniejszy wysokosc odszkodowania.
Pulapka: Pozyczka pod zastaw polisy ubezpieczeniowej ma swoje pulapki.
1. Niektore firmy ubezpieczeniowe zezwalaja na pozyczki na pozornie dogodny procent, ale rzeczywisty koszt kredytu jest znacznie wyzszy, bowiem wiaze sie ze wstrzymaniem wyplaty dywidend na czas pozyczki.
2. Nie splacona pozyczka moze unicestwic polise. Jezeli wysokosc pozyczki i zaleglych odsetek przekroczy cash value, polisa zostaje anulowana.
- Pozyczka pod zastaw domu (equity line of credit). Jezeli dlugi urosly do duzej kwoty, mozna im zaradzic pozyczajac pod zastaw wartosci domu. Zaleta jest fakt, ze oprocentowanie jest ulga podatkowa, wada - duze koszty zaciagniecia pozyczki, czasami podobne do closingu.
Czego nie robic
Nie chowac glowy w piasek. Problemy finansowe nie rozejda sie same po kosciach. Ignorowanie rachunkow sprawi, ze wierzyciele posla negatywne raporty do biura kredytowego, co w przyszlosci bardzo utrudni nam zycie.
Nie deklarowac lekkomyslnie upadlosci. Bankructwo to duza skaza, ktora pozostanie w kredytowej kartotece na 10 lat. Upadlosc z paragrafu 13 wcale nie likwiduje wszystkich dlugow, lecz umozliwia ich dogodniejsza splate przez 3 lata. Trudno nam bedzie w przyszlosci otrzymac pozyczke, wynajac mieszkanie, a nawet otrzymac prace na odpowiedzialnym stanowisku.
Co robic
Zacisnac pasa i znalezc jakakolwiek prace. W negocjacji latwiejszych spraw z wierzycielami moze Ci pomoc Consumer Credit Counseling Service za $9 miesiecznie. Ta ugoda bedzie figurowac na Twoim raporcie kredytowym, wiec decyduj sie na nia tylko w ostatecznosci. O najblizszym oddziale CCCS mozemy sie dowiedziec dzwoniac pod numer 800-388-2227.
Wiecej informacji o kredycie i kredytowych problemach mozna znalezc w III tomie ksiazki pt. "Ameryka dla kazdego".
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 225 Park Line; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492
