Od lat pisujemy w Poradniku o tym, jak powiekszac stan posiadania: jak oszczedzac pieniadze i je inwestowac. Musimy jednak pamietac, ze pieniadze mozna stracic o wiele szybeiej niz zarobic. Ten artykul zawiera podstawowe rady, ktorych celem jest unikniecie finansowej katastrofy. Najwieksze niebezpieczenstwo polega nie na tym, ze na jakiejs lokacie powinie sie nam noga, lecz na tym, ze mozemy stracic dorobek calego zycia, jezeli nie bedziemy dostatecznie zabezpieczeni.
Badz ubezpieczony od katastrofalnej choroby
W Stanach Zjednoczonych jest bardzo wazne, bysmy mieli ubezpieczenie zdrowotne. W najlepszej sytuacji sa ci, ktorzy pracuja w duzych zakladach pracy, bowiem te zawsze oferuja pracownikom ubezpieczenie medyczne. W trudniejszej sytuacji sa osoby pracujace w malych firmach lub dla samych siebie. Te musza znalezc ubezpieczenie na wlasna reke i placic nawet pare tysiecy dolarow rocznie. Ale jest rada na obnizenie kosztu ubezpieczenia zdrowotnego. Po pierwsze, taniej jest zapisac sie do HMO Health Maintenance Organization , rodzaju spoldzielni lekarskiej, gdzie udawac sie bedziemy ze wszystkimi naszymi problemami. Po drugie, warto wybrac jak najwyzszy udzial wlasny (deductible), nawet w wysokosci $1,000 czy $1,500 rocznie. Znaczy to, ze pierwszy tysiac w roku zaplacimy najpierw z wlasnej kieszeni. Ubezpieczenie takie bedzie o wiele tansze, a wydatek $1,000 nie jest katastrofa. Katastrofalna bylaby operacja za $50,000 czy dlugi pobyt w szpitalu, ktory moglby kosztowac tyle, co nasz dom.
Kup ubezpieczenie na zycie
Jestes samotny albo Twoje dzieci sa juz na swoim? Wtedy ubezpieczenia na zycie nie potrzebujesz. Alez jezeli masz na utrzymaniu dzieci czy zone, powinienes pomyslc o tym, co sie z nimi stanie w razie Twego niespodziewanego odejscia. Kazdy zywiciel rodziny powinien byc ubezpieczony na kwote, ktora pozwolilaby na splacenie dlugow, a zainwestowana reszta pomoglaby wdowie na wychowanie i wyksztalcenie dzieci. W sumie ubezpieczenie powinno opiewac na kilkaset tysiecy dolarow, a nawet pol miliona, jesli nie wiecej. Powie ktos, ze ubezpiecznie to byloby bardzo drogie? Niekoniecznie, jezeli wybierze sie odpowiednia polise i firme. Niepalacy trzydziestolatek moze wykupic polise na dziesiec lat (10 year level term life insurance) na cwierc miliona juz za ok. $255 rocznie, a na $500,000 - za $450 rocznie. 10-letnia polisa typu term polega na tym, ze mamy gwarantowane ubezpieczenia na 10 lat i ze cena przez ten czas nie bedzie wzrastac. Ceny sa jeszcze nizsze, jezeli wybierzemy typowa roczna polise tymczasowa.
Miej stosowne ubezpieczenie samochodowe
Ubezpieczenie samochodowe jest drogie,szczegolnie w duzych miastach. Pan Jacek Bakowski, wlasciciel JU Insurance (718/389-8082) mowi, ze podstawowa minimalna stawka (czyli dla nowych kierowcow) na Brooklynie, wynosi $1,647 na rok (zaledwie $1,100 w dobrych czesciach Queensu). Potrzebujemy tym wiekszego zabezpieczenia, im wiekszy mamy majatek
Od niedawna prawo nowojorskie wymaga ubezpieczenia w postaci co. najmniej 25/50/10. Znaczy to, ze minimalna polisa placi do $25,000 za zranienie jednej osoby, $50,000 za caly wypadek i do $10,000 za uszkodzenie mienia. Doswiadczeni kierowcy placa na Brooklynie ok. $1,100 za najskromniejsza polise. Fakt, ze jest to duzo pieniedzy, ale polisa ta nie stanowi dostatecznego zabezpieczenia. Nie jest trudno wyobrazic sobie, ze leczenie ofiary wypadku, jaki spowodujemy, pojdzie w dziesiatki, a nawet w setki tysiecy dolarow. Odpowiednim ubezpieczeniem samochodowym powinno byc obecnie 100/300/50. Mimo ze chroni ono nas na kwoty cztery razy wyzsze, kosztuje zaledwie 30% wiecej.
Ubezpieczenie domu i od odpowiedzialnosci cywilnej
Dom powinien byc ubezpieczony na cene, jaka potrzebna jest do jego odbudowy. Za niewíelka kwote mozna tez dokupic tzw. umbrellapolicy, ktora moze chronic nas od odpowiedzialnosci cywilnej do miliona dolarow. Wtedy mozna naprawde spac spokojnie.
Nie powierzaj swoich pieniedzy w nieodpowiednie rece
Istota korzystania z uslug pelnoserwisowych maklerow (full-commission brokers) polega na tym, ze doradzaja oni klientom, co i kiedy kupic oraz co i kiedy sprzedac. Klienci moga tez dac im pelnomocnictwo na dowolne rozporzadzanie pieniedzmi. Zanim bedziemy sluchac czyjejs porady, a tym bardziej, zanim damy komus wolna reke, powinnismy miec pelne zaufanie do owego profesjonalisty, poparte nie tylko jego zapewnieniami, lecz rekomendacjami rodziny czy przyjaciol. Nawiasem mowiac, nie widze powodu, dla ktorego osoba o niewielkim stanie posiadania mialaby korzystac z uslug pelnoserwisowego maklera. Za pare czy nawet parenascie tysiecy dolarow trudno jest stworzyc dobrze zdywersyfikowany portfel, a komisowe od malych transakcji jest niewspolmiernie duze. Wygodniej jest miec pieniadze zlozone w wyprobowanym funduszu powierniczym, a jezeli znamy sie na gieldzie i samodzielnie obracamy walorami, najlepszy jest makler dyskontowy (diseount broker).
Czesto klienci darza duzym zaufaniem banki. Slusznie, bo wlos im tam z glowy nie spadnie, ale pod warunkiem, ze lokuja pieniadze w instrumenty gwarantowane przez rzad. Obecnie banki coraz czesciej sprzedaja fundusze powiernicze, obligacje i renty odroczone - annuities. Swiadcza rowniez uslugi maklerskie. Od sprzedazy instrumentow finansowych pracownicy banku (customer representatives) zarabiaja komisowe, co sprawia, ze nie zawsze ich rekomedacja jest optymalna dla klienta. Zdarza sie tez, ze bywa optymalna, ale starszy czy nie mowiacy po angielsku klient nie zdaje sobie zupelnie sprawy z istoty lokaty.
Nie pozyczajmy duzych kwot pieniedzy znajomym
Gdy przyjaciel stracil prace i prosi nas o pozyczenie kilkuset dolarow, to jedna sprawa. Inna natomiast, gdy pozyczamy komus duze pieniadze, bo zaplaci nam wiecej niz bank. Do Poradnika czesto dzwonia osoby, ktore powierzyly komus pieniadze i stoja teraz na progu utraty oszczednosci i... przyjaciol. Niedawno wlasnie zadzwonila pewna zrozpaczona pani, ktora pozyczyla jakiejs znajomej na rozkrecenie jej biznesu ni mniej, ni wiecej, tylko... $100,000. Miala od swojej lokaty dostawac 12% rocznie. Nie dostala ani centa odsetek, teraz nie moze doprosic sie zwrotu pozyczki, a na dodatek okazalo sie, ze domniemana biznesmenka wcale nie mysli o otwarciu zadnego biznesu, lecz zyje z naciagania ludzi na pozyczki... Pamietajmy - od pozyczania pieniedzy sa banki. Jezeli bank nie chce ryzykowac, to ma po temu powody. Dlaczego my mamy ryzykowac?
Nie podejmuj zadnych krokow bez poznania ich konsekwencji
Jest to szeroki zakres sytuacji, do ktorych zaliczyc mozna rowniez wyzej, wymieniona. Mozna tu tez wymienic podawanie przez telefon numeru swojej karty kredytowej, zyrowanie pozyczki dla krewnych, wchodzenie w biznes z innymi, otwieranie wspolnych kont dla czyjejs wygody.
Na poczatku imigracyjnego zycia radzimy sobie, jak mozemy, bez legalnego statusu, czasami stwarzajac pewne fikcje. Potem staramy sie czesto pomoc innym. Zastanowmy sie, zeby konsekwencje naszych czynow nie byly tragiczne. Na przyklad praca przez lata na czyjs numer Social Security spowoduje, ze bedziemy pozbawieni wyslugi lat za te lata i stracimy tysiace dolarow w formie utraconej emerytury. Nieplacenie podatkow moze pociagnac za soba wysokie kary itp.
Odloz pieniadze na czarna godzine
Finansowi specjalisci mowia, ze kazda rodzina powinna miec odlozona co najmniej rownowartosc 6-miesiecznych zarobkow. Pieniadze te powinny byc latwo dostepne na wypadek potrzeby. Jezeli np. kupujemy dom, nie mozemy wydac ostatniego centa, bowiem w razie utraty pracy czy choroby nie bedziemy mogli podolac splacie pozyczki hipotecznej i mozemy utracic dom. Nigdy nie wiemy, kiedy zepsuje sie nam samochod, czy zdarzy sie inny, nieprzewidziany, duzy wydatek. Na taka okolicznosc trzeba byc przygotowanym i nie trzymac wszystkich pieniedzy w malo plynnych inwestycjach lub biznesie. Jezeli ktos musi za wszelka cene spieniezyc malo plynne walory, czesto musi oddac je po bardzo niskiej cenie.
Nie kladz wszystkich jajek do jednego koszyka
Powiedzmy, ze pracujemy w duzej firmie, a w ramach programu emerytalnego akumulujemy jej akcje (czesta sytuacja). Przez lata uzbieralo sie tych akcji calkiem sporo i patrzymy ufnie w przyszlosc. Jezeli skonczy sie dobra passa firmy i ceny jej akcji sie zalamia, to nie dosc, ze nasza emerytalna pula topnieje, to jeszcze mozemy stracic prace. Zdarza sie to najszacowniejszym i najwiekszym firmom, jak np. IBM. Dlatego tez jest wazne, by nie wiazac swojej przyszlosci z pomyslnoscia jednej tylko firmy, lecz pieniadze rozkladac w roznych walorach, gdyz program emetytalny na to zezwala. Dywersyfikuj swoj portfel
Nawet jezeli masz najwieksze zaufanie do jakiejs akcji czy funduszu powierniczego, nie lokuj w nich wszystkich swoich pieniedzy. Warto miec kilka funduszy, a jezeli ktos samodzielnie inwestuje w akcje, to powinien wybrac kilkanascie spolek z roznych resortow gospodarki. Ponadto kazdy powiniem miec od 20% do 30% srodkow ulokowanych w akcje przedsiebiorstw zagranicznych, najlepiej za posrednictwem miedzynarodowego funduszu powierniczego. O prawidlowej alokacji walorow dla osob w kazdym wieku mozna przeczytac w ksiazce pt. "Jak inwestowac w fundusze powiernicze".
Powyzsze wskazowki plus zdrowy rozsadek sprawia, ze nie straca Panstwo majatku, ktory powoli, przy pomocy Poradnika, akumuluja.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492
