Wskazowki dla tych, ktorzy jeszcze nie zaczeli
Obserwuje, ze wiele czterdziesto-, nawet piecdziesiecioletnich osob nie zaczelo jeszcze powaznie budowac swojej puli emerytalnej. Przyczyny bywaja rozne: przyjazd do Stanow w srednim wieku, wiele lat niezdecydowania, czy pozostac, czy wrocic do Polski, trudne lata adaptacji w nowym kraju, wydatki na zakup domu, wyksztalcenie dzieci, czy tez na koniec - niefrasobliwosc lub brak dyscypliny. Ale wiek emerytalny zbliza sie nieublaganie i nie wolno nam o tym zapominac.
Mit Social Security
Skonczyly sie czasy, gdy mozna bylo wrocic do Polski z paroma tysiacami dolarow i zyc jak krol z najskromniejszej nawet emerytury Social Security. Polska podrozala, swiadczenia Social Security sa teraz opodatkowane (patrz tabela 1), a Medicaid - ubezpieczenie ludzi starszych - nie pokrywa leczenia za granica. Poza tym, przez paredziesiat lat przywykniemy tak do Stanow Zjednoczonych, ze trudno nam bedzie je opuscic pozostawiajac tu dzieci i przyjaciol.
Nie ludzmy sie, ze emerytura Social Security zapewni nam spokojna zlota jesien. Przecietne swiadczenie Social Security nie przekracza $8,000 rocznie, a imigranci czesto dostaja mniej, bo uczestniczyli w systemie emerytalnym krocej niz rodowici Amerykanie. Bedziemy dostawac zaledwie od 20% do 40% dotychczasowych zarobkow, zaleznie od wysokosci dochodow, lat pracy, sytuacji rodzinnej i wieku, w jakim przejdziemy na emeryture.
Im wyzsze nasze zarobki, tym mniejszy ich procent bedzie stanowic emerytura Social Security. i tak, osoba o dochodzie $30,000 rocznie dostanie 41% dotychczasowych zarobkow, a ktos zarabiajacy $100,000 - tylko 15% poborow. Wysokosc spodziewanego uposazenia emerytalnego przy dochodach od $20,000 do $100,000 przedstawia tabela 2.
Trzeba zaznaczyc, ze liczby te dotycza Amerykanow, ktorzy przepracowali co najmniej 30 lat. Imigranci, ktorzy przewaznie pracuja znacznie krocej, otrzymaja nizsze swiadczenia.
Rada: Azeby sprawdzic, na jaka emeryture Social Security mozemy liczyc, warto zadzwonic do SSA (tel. 800/772-1213) i poprosic o druk SSA7004 - Request for Earnings and Benefit Estimate Statement. Jezeli go wypelnimy i odeslemy, to SSA przysle nam nasza historie zarobkow za wszystkie przepracowane lata i szacowana wysokosc emerytury.
Ile pieniedzy bedziemy potrzebowac na emeryturze?
Doswiadczenie mowi, ze w celu utrzymania dotychczasowego stylu zycia, po przejsciu na emeryture bedziemy potrzebowac od 70% do 85% dotychczasowego dochodu. Odpadna bowiem koszty dojazdow do pracy, zakupu odpowiedniej garderoby, posilkow poza domem. Zaskoczeniem moze byc fakt, ze im wyzszy dochod przedemerytalny (a tym samym - drozszy styl zycia), tym wyzszy procentowo potrzebny jest dochod na emeryturze. Dzieje sie tak dlatego, ze oszczednosci wynikle z zaprzestania pracy stanowia nikla czesc stalych wydatkow, jak czynsz czy raty hipoteczne.
Skoro Social Security bedzie nam placil zaskakujaco malo, musimy zatroszczyc sie o dodatkowy dochod. Luke te powinny wypelnic emerytura zakladowa oraz nasze wlasne oszczednosci.
Przyklad: Tabela 2, zaczerpnieta z ksiazki pt. "Amerykanskie emerytury", pomoze poznac nasze emerytalne potrzeby. Zalozmy, ze przed pojsciem na emeryture zarabialismy $40,000. Wtedy na zasluzonym wypoczynku potrzeba nam okolo 72% dotychczasowych zarobkow, czyli co najmniej $28,800 rocznie. Jezeli pracowalismy paredziesiat lat (a imigranci przewaznie nie), to Social Security bedzie nam placic ok. $13,600 rocznie, czyli 38% dotychczasowych poborow. Jezeli nie chcemy chodzic na zupki do osrodkow seniora, to brakujace $15,200 rocznie musimy czerpac z innych zrodel. W przypadku braku emerytury zakladowej musi to byc dochod z kapitalu zakumulowanego w prywatnych programach emerytalnych (np. IRA) i zwyczajnych oszczednosciach. Jaki kapital da dochod $15,200 rocznie? To zalezy od tego, jak jest zainwestowany, na ile lat ma wystarczyc i jaka jest stopa inflacji. W sporzadzaniu tabeli 2 zostaly dokonane nastepujace zalozenia:
- Kapital zainwestowany jest na 5% (kolumna 6) i na 8% (kolumna 7). Pieniedzy ma starczyc na 20 lat: bedziemy je wybierac pomiedzy 65, a 85 rokiem zycia, po czym pula zostanie wyczerpana.
- Inflacja wyniesie srednio 3% i o tyle corocznie jest waloryzowana wyplata, by zachowala poczatkowa sile nabywcza.
- Liczby nie uwzgledniaja podatkow, ktore zaleza od przedzialu podatkowego.
Obliczenia sa skomplikowane, ale pomoze w nich kazdy komputerowy program finansowy, np. Quicken.
Przyklad: Przy powyzszych zalozeniach osoba o przedemerytalnym dochodzie $40,000 potrzebuje kapitalu w wysokosci $254,798 na zabezpieczenie sobie starosci, jezeli zlozy go w banku na 5%. Jezeli ulokuje pieniadze w funduszu powierniczym, ktory przyniesie srednio 8% rocznie, wtedy wystarczy juz $201,097. Sa to duze liczby, ale mozna do nich dojsc nawet w przeciagu kilkunastu lat, w czym Poradnik postara sie Panstwu dopomoc.
Ktos u progu emerytury moze czuc sie zabezpieczony finansowo, jezeli ma uskladane kilkadziesiat tysiecy dolarow, czy nawet $100,000. Czy jest to powod do samozadowolenia, odpowie tabela 3. Nie zapominajmy, ze pieniadze te maja starczyc przecietnie na 20 lat (od 65. do 85. roku zycia). Tabela pokazuje, jak w ciagu dwoch dziesiecioleci zostana wydane oszczednosci w wysokosci $100,000, zakladajac, ze beda one ulokowane na 6% i ze wyplaty co roku beda zwiekszane o stope inflacji, czyli 4% (obecnie inflacja wynosi ponizej 3%, ale zrobmy pesymistyczne zalozenia). Okazuje sie, ze kapital w wysokosci $100,000 pozwoli na wybieranie zaledwie kwoty o wartosci realnej $500 miesiecznie, wcale nie tak wiele, jakby sie moglo wydawac. Po ukonczeniu 85. roku konto zostanie oproznione, co tez nie jest mila perspektywa.
Ile powinnismy oszczedzac?
Tabela 2 pomoze wyliczyc, ile dochodu bedziemy potrzebowac na emeryturze, ile wyniesie emerytura Social Security i jaki kapital jest niezbedny do uzyskania brakujacego dochodu. Nasuwa sie teraz pytanie: Ile nalezy oszczedzac, zeby potrzebna kwote uskladac? To zalezec bedzie od czasu, jaki nam pozostal do emerytury i od tego, jak pieniadze zainwestujemy.
W uzyskaniu odpowiedzi pomoze tabela 4, ktora pokazuje, ile miesiecznie nalezy odkladac, zeby uzbierac $l00,000, zakladajac okres od 10 do 40 lat i rentownosc inwestycji od 4% do 12%. Uwaga: W obliczeniach uwzgledniamy inflacje, czyli robimy zalozenie, ze uskladana kwota ma miec wartosc dzisiejszych $100,000. Nie uwzgledniamy natomiast podatkow, jako ze zaleza one od przedzialu podatkowego, a inwestycje na kontach emerytalnych rosna bez opodatkowania.
Przyklad. Osoba z poprzedniego przykladu ma 40 lat i planuje przejsc na emeryture w wieku 65 lat. Skoro potrzebuje ona uskladac prawie $200,000, powinna odkladac miesiecznie $822.8 ($411.4 x 2), jezeli ufa tylko bankom, albo $318.8, jezeli potrafi zarabiac rocznie srednio 10% (jak to uczynic piszemy dalej).
Jak oszczedzac?
Wiemy juz, ile powinnismy oszczedzac miesiecznie, zeby uskladac na emeryture tyle, ile bedzie nam potrzeba. Azeby oszczedzac, nalezy wydawac mniej - to oczywiste. Oto kilka wskazowek, jak przyspieszyc akumulacje kapitalu.
- Uporzadkuj swoj budzet. Azeby odkryc dziury w budzecie, warto przez pare miesiecy notowac kazdy wydatek, a potem w gronie rodzinnym wynikí przeanalizowac. Moze sie okazac, ze niepozorne, a zbedne wydatki urastaja do duzych kwot, ktore, zainwestowane, pozwola osiagnac finansowe cele.
- Posplacaj karty kredytowe. Masz dlugi na kartach kredytowych? A fe! Trzeba je szybko posplacac. Jezeli dlugi sa spowodowane brakiem pieniedzy, to startujesz do wyscigu z czasem z negatywnej pozycji. Tym bardziej intensywnie musisz wziac sie do dziela. Jezeli natomiast masz dlugi i oszczednosci w banku, to wyswiadczasz sobie niedzwiedzia przysluge. Ty placisz bankowi srednio 18% za usluge na kartach kredytowych, a bank Tobie placi 3-5%. Jak jest tego sens?
- Zmniejsz koszt utrzymania domu. Gdy dzieci wyfrunely z gniazda, dom czy mieszkanie staja sie za duze na potrzeby samych rodzicow. Moze warto rozwazyc przeprowadzke do mniejszego lokum. Mniejsze mieszkanie pozwoli na zaoszczedzenie na czynszu, a zamiana duzego domu na mniejszy uwolni sporo gotowki, ktora mozna by intratnie zainwestowac.
Wielu przezornych rodzicow kupilo domy w rejonach o dobrych szkolach publicznych. W takich okolicach Nowego Jorku i New Jersey, gdzie w samych miastach poziom szkolnictwa jest zenujacy, domy na przedmiesciach, w dobrych szkolnych dystryktach sa drogie, a podatki gruntowe, z ktorych znaczna czesc pokrywa utrzymanie szkol - bardzo wysokie. Wlasciciele domow nadal placa horrendalne podatki gruntowe, mimo ze ich dzieci juz dawno do szkol nie chodza.
Rada: W takiej sytuacji tym bardziej warto dom sprzedac i przeniesc sie w okolice, gdzie podatki sa nizsze.
Pulapka: Po sprzedazy domu z duzym zyskiem przyjdzie Ci placic duze podatki od przyrostu kapitalu, chyba ze kupisz drugi, o tej samej lub wiekszej wartosci w przeciagu 2 lat. Dlatego nie warto zamieniac domu na tanszy lub na wynajmowane mieszkanie przed ukonczeniem 55. roku zycia! Osoby majace ukonczone 55 lat, ktore sprzedaly dom z zyskiem, kwalifikuja sie do jednorazowej ulgi podatkowej w wysokosci $125,000.
- Wplacaj na konto emerytalne IRA. Jezeli nie masz jeszcze, Czytelniku, konta IRA, to zaloz je natychmiast. Jest to najlepsza droga do budowania zasobnej przyszlosci. Do otwarcia IRA kwalifikuje sie kazdy, a wszystkie osoby, ktore nie maja programow emerytalnych w pracy (ani ich wspolmalzonkowie), moga wplaty odliczyc od podstawy podatkowej. Ci z programami emerytalnymi moga tez traktowac wplaty na IRA jak ulgi podatkowe, jezeli zarabiaja ponizej $25,000 (osoby samotne) lub ponizej $40,000 (malzenstwa). Przy dochodach wyzszych o $10,000 od tych limitow, IRA jest ulga podatkowa tylko czesciowo.
- Korzystaj maksymalnie z programu emerytalnego w pracy. Wieksze przedsiebiorstwa oferuja programy 401(k) lub profit sharing. Trudno uwierzyc, ze nie wszyscy pracownicy z nich korzystaja. Tymczasem pieniadze potracone na program 401(k) stanowia ulge podatkowa, a do tego zaklad pracy czesto doklada od 10 centow do dolara na kazdego dolara wplaconego przez pracownika.
Roznym rodzajom emerytur oraz finansowym i podatkowym sprawom emerytow poswiecona jest ksiazka pt. "Amerykanskie emerytury, czyli jak zapewnic sobie dostatnia przyszlosc" autorstwa nizej podpisanej.
Jak inwestowac?
Amerykanskie porzekadlo mowi: "you cannot save yourself rich, you earn yourself rich" (oszczedzanie nie uczyni Cie bogatym, lecz tylko zarabianie).
Od poczatku swego istnienia Poradnik "Sukces" zacheca do inwestowania. Wlasny biznes, zakup kamienicy czy lokata w intratne instrumenty finansowe - to inwestycje, ktore procentuja i pozwalaja na budowanie majatku. Szczegolny nacisk kladziemy w Poradniku na fundusze powiernicze, bowiem sa one wygodne, stosunkowo bezpieczne i dostepne dla kazdego. Nawet zajety biznesmen czy kamienicznik powinien miec luzna gotowke w funduszach.
Fundusze powiernicze inwestujace w akcje zarobily ok. 30% w roku 1995, 20% w 1996 i kolejne 20% w samej tylko pierwszej polowie biezacego roku. Czyz mozna prosic o wiecej?! Oczywiscie, ostatnie lata sa wyjatkiem, a nie regula. Gielda nie zawsze jest tak laskawa, czesto dotkliwie spada, ale od 70 lat przynosi srednio 10% w skali rocznej. Jest to o wiele lepiej niz pare procent placonych przez banki.
Uwaga: Azeby w pelni uswiadomic niedowiarkom potege procentu skladanego i zasadnosc inwestowania, chcialabym zwrocic uwage, ze na przestrzeni 25 lat zwolennik bankow musi odkladac prawie 4 razy wiecej od kogos kto inwestuje w fundusze powiernicze czy w akcje. Na przestrzeni 40 lat roznica ta jest jeszcze bardziej zdumiewajaca: ciulacz musi odkladac 10 razy wiecej od inwestora.
Prawie w kazdym numerze Poradnika piszemy, jak inwestowac. By nie zanudzac stalych Czytelnikow, tych nowych odsylamy do wstecznych numerow Poradnika i do ksiazki, autorstwa nizej podpisanej pt. "Jak inwestowac w fundusze powiernicze".
- Inwestuj w ramach IRA. Pieniadze emerytalne na koncie IRA ( SEP czy Keogh w przypadku osob zatrudnionych we wlasnym przedsiebiorstwie) nie powinny marnowac sie w banku, lecz byc ulokowane w funduszach powierniczych lub w akcjach. IRA - to nie tylko istotna ulga podatkowa, lecz takze najlepszy sprzymierzeniec inwestora.
Przyklad. Lokata $50,000 na koncie w banku placacym 5% da po 20 latach $109,000 (zakladane 20% podatkow w czym 15% federalnych). Ta sama kwota w przecietnym funduszu powierniczym urosnie do sumy ponad dwa razy wyzszej, bo $233,000. Jezeli $50,000 ulokujemy w funduszu powierniczym na koncie IRA, to po 20 latach bedziemy mieli trzy razy wiecej niz na koncie w banku, bo $336,400. Jak widac, warto ruszyc glowa. Czy wiedza Panstwo, ze zaledwie 1% roznicy w rentownosci lokaty daje dwukrotnie wiekszy kapital po 30 latach?
Mysl o sobie, przede wszystkim
Cos jest w naszej polskiej mentalnosci, co nakazuje rodzicom cale zycie pomagac dzieciom. Ze karmimy je, odziewamy - to normalne. Ze posylamy do dobrych szkol i uczelni, to tez zrozumiale. Ale typowy polski tata czesto za swoj obowiazek uwaza zafundowanie doroslemu dziecku samochodu, a gdy zalozy ono wlasna rodzine - da pieniadze na pierwsza wplate na dom, i to nie mala. Potem pojawiaja sie wnuki, wiec dziadek z babcia nie tylko je niancza, by rodzice mogli spokojnie pracowac, ale tez finansuja wakacje, lekcje muzyki i nierzadko uposazaja dziatwe na reszte zycia. Potem okazuje sie, ze dziadkow nie stac na zadne przyjemnosci, a nawet na godziwa opieke w razie choroby i niedoleznosci.
Hola, stop, mili Panstwo! Pomyslmy o sobie samych najpierw. Nalezy sie nam cos po przepracowanych ciezko latach. Poza tym mlodziez zwykle nie docenia dobr materialnych, jezeli przychodza one za szybko i za latwo. Moze sie okazac, ze nasza hojnosc bedzie miala skutki odwrotne do zamierzonych.
Dzieciom nic sie nie stanie, jezeli beda musialy popracowac w trakcie studiow lub zaciagnac pozyczke studencka i potem ja splacic. To je tylko nauczy zycia. Samochod? Jezeli pociecha na niego zarobi, to ojciec moze co najwyzej dolozyc drugie tyle (oj, co to za motywacja do pracy w McDonald"s!). Pomoc w zakupie domu? Czemu nie, jezeli rodzicow stac na hojnosc, ale znacznie pozniej, na tej samej zasadzie, co samochod. Pomieszkanie przez pare lat w ciasnym mieszkanku pozwoli mlodej parze miec zdrowe spojrzenie na swiat.
Celem naszego zarabiania, oszczedzania i inwestowania jest wychowanie dzieci, zapewnienie rodzinie bezpieczenstwa, godziwego stylu zycia, a sobie - spokojnej starosci. Nie mamy obowiazku usuwac dzieciom spod nog tych przeszkod, jakie sami mozolnie pokonywalismy. Dzieci i tak dostana nasze pieniadze w spadku. Miejmy nadzieje, ze ich nie roztrwonia, lecz zainwestuja tak, by stworzyc fortune, z ktorej beda czerpac pokolenia.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363, tel. (718) 224 - 3492
