Od lat pisuje o tym, jak powiekszac stan posiadania: jak oszczedzac pieniadze i je dobrze inwestowac. Trzeba jednak pamietac, ze pieniadze mozna stracic o wiele szybciej niz zarobic. Ten artykul zawiera kilka praktycznych wskazowek, jak uniknac finansowej katastrofy.
Nie powierzajmy swoich pieniedzy nieodpowiednim ludziom
Ludzka naiwnosc nie ma granic, o czym przekonuja mnie telefony i listy czytelnikow. Pewna pani dala $50,000 jakiemus facetowi, zarekomendowanemu przez swoich znajomych. Czlowiek ten mial obracac jej pieniedzmi na gieldzie i wyplacac 15% w skali rocznej. Wkrotce potem okazalo sie, ze mieszka on w Kanadzie, a proby odebrania pieniedzy spelzly na niczym. Nie bede zaskoczona, jezeli czytelniczka nie zobaczy juz wiecej ani owego kanadyjczyka ani dorobku swego zycia.
Pewien jegomosc w Chicago pozyczal pieniadze i gwarantowal od nich 25% zysku w skali rocznej. Przez pewien czas wszystkim wyplacal procenty sumiennie, wiec ludzie walili do niego drzwiami i oknami. Potem znikl i slad po nim zaginal. Byl to typowy preceder Ponziego, polegajacy na splacie obiecanych odsetek wkladami nowych inwestorow. Taka piramida istnieje tak dlugo, jak starcza naiwnych, po czym sie zawala, a promotor znika.
Rozmawialam niedawno z pewna mila starsza pania, ktora w tajemnicy powiedziala mi, ze istnieje pewna firma inwestycyjna, ktora od 70 lat gwarantuje wyplacanie 12% rocznie od powierzonego jej kapitalu. Pani ta ma dowiedziec sie o niej od swoich znajomych. Byla bardzo podniecona, bo 12% stanowi 3 razy wiecej niz placi jej bank. Tu podejrzewam zwykle nieporozumienie. Od 70 lat gielda przynosi wlasnie srednio 12% rocznie. Nie potrzebna cicho-ciemnych ukladow, lecz wystarczy zainwestowac w dobry, zdywersyfikowany fundusz powierniczy, by uczestniczyc w amerykanskiej gieldzie. Numery telefonow funduszy figuruja w finansowej prasie.
Powyzsze przyklady pokazuja, ze wiele ludzi postrzega inwestycje jako tajemne uklady z kims ustosunkowanym. Nie jest to prawda. Inwestowanie na gieldzie za posrednictwem funduszy powierniczych czy bezposrednio w akcje jest dla kazdego. Zeby sie o tym przekonac, wystarczy kupic ksiazke o podstawach finansow, ktorych nie brakuje na amerykanskim. W jezyku polskim napisalam ksiazke "Jak inwestowac w fundusze powiernicze". Jest ona dostepna w polonijnych ksiegarniach oraz bezposrednio w redakcji Poradnika "Sukces".
Nie pozyczajmy duzych kwot pieniedzy znajomym
Gdy przyjaciel stracil prace i prosi nas po pozyczenie kilkuset dolarow, to jedna sprawa. Inna natomiast, gdy pozyczamy komus duze pieniadze, bo zaplaci nam wiecej, niz bank. Niedawno wlasnie zadzwonila do mnie pewna zrozpaczona pani, ktora pozyczyla przygodnej znajomej na rozkrecenie jej biznesu nie mniej ni wiecej, tylko... $100,000. Miala od swojej lokaty dostawac 12% rocznie. Nie dostala ani centa odsetek, teraz nie moze doprosic sie zwrotu pozyczki. Na dodatek okazalo sie, ze domniemana biznesmenka wcale nie mysli o otwarciu zadnego biznesu, lecz zyje z naciagania ludzi.
Pamietajmy - od pozyczania pieniedzy sa banki. Jezeli bank nie chce ryzykowac, to ma po temu powody. Dlaczego my mamy ryzykowac?
Nie podejmujmy zadnych krokow bez poznania ich konsekwencji
Jest to szeroka kategoria sytuacji, do ktorej zaliczyc mozna rowniez wyzej wymieniona. Mozna tu tez wymienic podawanie przez telefon numeru swojej karty kredytowej, zyrowanie pozyczki dla krewnych, wchodzenie w biznes z innymi, otwieranie wspolnych kont dla czyjejs wygody.
Na poczatku imigracyjnego zycia radzimy sobie, jak mozemy, bez legalnego statusu, czasami stwarzajac pewne fikcje. Potem staramy sie czesto pomoc innym. Zastanowmy sie, zeby konsekwencje naszych czynow nie byly tragiczne. Na przyklad praca przez lata na czyjs numer Social Security spowoduje, ze bedziemy pozbawieni wyslugi lat za te lata i stracimy tysiace dolarow w formie utraconej emerytury. Nieplacenie podatkow moze pociagnac za soba wysokie kary itp.
Wykupmy stosowne ubezpieczenie samochodowe
Niedawno na tych lamach wyjasnialam ogromne znaczenie odpowiedniego ubezpieczenia zdrowotnego, na zycie, samochodowego i od niepelnosprawnosci. Dzis powroce do najczestszego bledu, jakim jest wykupywanie najtanszego ubezpieczenia samochodowego. Wlasnie w ubieglym tygodniu dostalam list od zrozpaczonego czytelnika z Georgii, nazwijmy go panem Janem. W wyniku niszczesliwego wypadku doznal czolowego zderzenia z innym pojazdem. On wyszedl "tylko" z polamanymi zebrami, ale drugi kierowca spedzil miesiac w szpitalu, a koszt jego leczenia idzie w setki tysiecy dolarow. Obydwaj kierowcy mieli tylko minimalne ubezpieczenie wymagane przez stan. Okaleczony kierowca pozwal Jana do sadu o milion dolarow. Nasz czytelnik moze stracic dorobek calego zycia: dom, oszczednosci, inwestycje w funduszach powierniczych.
Prawo nowojorskie wymaga ubezpieczenia w postaci co najmniej 25/50/10. Znaczy to, ze minimalna polisa placi do $25,000 za zranienie jednej osoby, $50,000 na caly wypadek i do $10,000 za uszkodzenie cudzego mienia. Minimalna polisa w Georgii jest jeszcze nizsza - 15/13/10. Odpowiednim ubezpieczeniem samochodowym powinno powinno byc 100/300/50. Mimo ze chroni ono nas na kwoty kilkukrotnie wyzsze od minimalnych, kosztuje zaledwie 30% wiecej.
Minimalne ubezpieczeniowe samochodowe posiadane przez ubogiego imigranta dowodzi braku jego wyobrazni. Ale niedostateczne ubezpieczenie kogos o znacznym majatku - to zwyczajna glupota.
Gdy jestesmy zagrozeni pozwami sadowymi
Czy wiecie Panstwo, co kwalifikuje kogos do zostania pozwanym do sadu? Posiadanie majatku. Amerykanskie spoleczenstwo ma zamilowanie do procesowania. Palacze obwiniaja za raka pluc Phillipa Morrisa, bo firma ma miliardy dolarow. Gdy robotnik zrani sie na placu budowy, to pozwie do sadu wlasciciela budynku, bo latwo od niego sciagnac pieniadze, a od cwanego szefa nie. Pracownik podszczypnal sekretarke, to ona procesuje sie nie z pracownikiem (bo nie pachnie pieniedzmi), lecz z pracodawca, ze niby nie zapewnil jej spokojnych warunkow pracy. Wielu cwaniakow stara sie znalezc winnego z gleboka kieszenia. Gdyby pan Jan z poprzedniego przykladu nie mial majatku, do bylby zostawiony w spokoju.
Najbardziej zagrozeni sa przedsiebiorcy, wlasciciele domow i profesjonalisci (lekarze, dentysci) narazeni na pozwy o zaniedbanie zawodowe. Powinni oni dobrze sie zapoznac z dziedzina zwana ochrona majatkowa ( asset protection). Jest to obszerna i skomplikowana dziedzina wiedzy, obejmujaca takie tematy jak finanse, podatki, ubezpieczenia, kredyty, progamy emerytalne, biznes, a do tego rozne dziedziny prawa: prawo majatkowe, upadlosciowe, rodzinne, rozwodowe, spadkowe, konsumenckie itp.
Przygotujmy sie na wypadek swojej smierci
Zdumiewajaco mala liczba ludzi, a szczegolnie Polakow w USA, planuje na wypadek swojej smierci. Mam dla Panstwa nieciekawa wiadomosc: czy chcecie o tym myslec, czy nie, zejdziecie kiedys z tego padolu. Jak dzieci i wspolmalzonek poradza sobie, zalezy tylko od was, od tego, jak przygotowujecie sie teraz. Brak planowania spadkowego pociaga za soba kilka powaznych konsekwencji:
- Nasz dorobek moze przejsc w nieodpowiednie rece.
- Obcy ludzie moga zostac powolani do opieki nad naszymi dziecmi.
- Rodzina moze nie odnalezc wszystkich pieniedzy czy kont bankowych i inwestycyjnych.
- Nasz majatek zostanie pomniejszony drastycznie przez podatki spadkowe.
- Jezeli nie zglosi sie nikt z rodziny (ktora czesto bywa w Polsce), nasz majatek moze przesc na rzecz stanu.
- Procedura zwana probacja sprawi, ze minie duzo czasu, zanim nasza rodzina otrzyma dostep do naszych pieniedzy.
Planowanie spadkowe rowniez nalezy do dziedziny ochrony majatkowej ( asset protection), a obejmuje spisanie testamentu, wyznaczenie beneficjentow na kontach bankowych, inwestycyjnych i emerytalnych i rozliczne tricki majace pomniejszyc podatki spadkowe i unikniecie probacji ( probate).
Jak jeszcze mozna stracic majatek?
Sposobow utraty majatku jest conajmniej tyle, co jego zrobienia.
- Medicaid moze odebrac majatek pacjentowi domu opieki. W ten sposob dorobek zycia zostanie zdewastowany, a pozostaly przy zyciu wspolmalzonek - zubozony.
- Rozwod moze spowodowac niekorzystny podzial majatku.
- Jezeli trzymamy pieniadze na nazwisko dziecka, nie dostanie ono pomocy studenckiej.
- Niekompetentne przekazanie domu czy innych walorow trwalych dzieciom moze spowodewac nadmierne podatki od przyrostu kapitalu (capital gains) i spadkowe, podatki, ktorych mozna uniknac przy odpowiednim planowaniu.
- Nieprzemyslane dopisanie kogos do konta moze skonczyc sie utrata pieniedzy, gdy dopisana osoba wplacze sie w klopoty.
- Pieniadze podarowane dzieciom czy innym krewnym moga byc przez nich roztrwonione, czemu moze zapobiec prosty trust.
W miare jak rosna Panstwa majatki w rezultacie oszczedzania, zwyzki gieldy i aprecjacji domow, sugeruje, by uczynili Panstwo swoim priorytetem zabezpieczenie tego, co macie, zebyscie mogli spac spokojnie i cieszyc sie tym, co w zyciu jest naprawde wazne: dziecmi, rodzina. Panstwa troska ma przeciez na celu ich dobro.
