Choroby somatyzacyjne (somatoform disorders) sa czesto lekcewazone przez srodowisko medyczne. Dzieje sie tak gdyz sa to choroby nie zagrazajace zyciu, niewdzieczne do leczenia lekarzowi, uciazliwe dla pacjentow. Nie zagrazaja zdrowiu, gdyz nie powoduja zadnych zmian organicznych. Sa niewdzieczne do leczenia, gdyz proces leczenia tych chorob jest dlugotrwaly, wymaga bardzo dobrego kontaktu pomiedzy lekarzem a czesto zniecierpliwionym i zdesperowanym pacjentem. Sa to w koncu choroby niesamowicie uciazliwe dla pacjentow, ktorzy naprawde cierpia.
W szkolach medycznych kladzie sie duzy nacisk na choroby organiczne, ktorych diagnostyka i leczenie sa duzo bardziej zorganizowane i skuteczne. Majac do czynienia z choroba organiczna mozna byc pewnym postawionej diagnozy, gdyz istnieja testy, ktore zawsze potwierdza lub wyklucza zaburzenie organiczne. Kompanie ubezpieczeniowe placace szpitalom na zasadzie zaplaty za diagnoze, placa szpitalom duzo wiecej za zdiagnozowanie bolu miesniowego klatki piersiowej anizeli za zdiagnozowanie bolu wiencowego. Logika tego postepowania jest taka, ze zawal serca, pomimo roznorodnosci objawow, jest duzo latwiejszy do zdiagnozowania anizeli niespecyficzne bole w klatce piersiowej. Aby prawidlowo przeprowadzic diagnostyke niespecyficznych boli klatki piersiowej trzeba przeprowadzic wiecej testow anizeli do zdiagnozowania zawalu serca i tak jest ze wszystkimi chorobami somatyzacyjnymi.
Diagnoza chorob somatyzacyjnych polega czesto na wykluczeniu chorob organicznych. Pacjenci z chorobami somatyzacyjnymi doznaja przeroznych objawow w momentach stresow i w sytuacjach waznych zyciowo. Pacjenci ci czesto zglaszaja sie do lekarza podajac objawy dla ktorych nie mozna znalezc zadnego wytlumaczenia fizjologicznego. Pacjenci ci czesto widzieli juz kilku lekarzy wczesniej, mieli przeprowadzone dokladne badania, sa sfrustrowani, bo zastosowane leczenie przestalo z czasem dzialac i nie zmniejsza ich cierpien. Czasami przechodzili przez bardzo drogie badania diagnostyczne lub zabiegi chirurgiczne.
O tym jak powszechne sa choroby somatyzacyjne swiadcza badania, ktore wykazuja, ze ponad 80% pacjentow zglaszajacych sie do lekarzy ze wzgledu na zawroty glowy, bol w klatce piersiowej, czy zmeczenie ma ten problem. Badania przeprowadzone przez firmy ubezpieczeniowe wykazaly, ze pacjent z choroba somatyzacyjna kosztuje firme ubezpieczeniowa dziewiec razy wiecej anizeli przecietny pacjent.
Pacjenci z zaburzeniami somatyzacyjnymi czesciej wykazuja niezdolnosc do pracy i skarza sie na wysoki stopien cierpienia. Czesto w praktyce lekarskiej pacjenci ci uchodza za pacjentow trudnych ze wzgledu na czas i badania jakich ci pacjenci potrzebuja.
Trzeba pamietac, ze choroby somatyzujace to nie sa rozne oddzielne choroby, lecz ze jest to cala gama dolegliwosci zwiazanych z zaburzeniami kontaktu z otoczeniem i nieswiadomego sposobu wyrazania swoich obaw i lekow.
Na jednym koncu tej gamy zaburzen mamy zaostrzenie pospolitych objawow takich jak bole glowy, zawroty glowy, bole plecow wystepujace podczas rozwodu, narodzin dziecka, starania sie o nowa prace. Na drugim koncu mamy do czynienia z pacjentami ktorych objawy nie zaleza od jakiegos bezposredniego zagrozenia, ale objawy te sa tak uciazliwe, ze doprowadzily do calkowitego wycofania sie tych ludzi z zycia rodzinnego i spolecznego.
Ze wzgledu na roznorodnosc objawow, ustalenie jakichkolwiek kryteriow diagnostycznych chorob somatyzacyjnych jest bardzo trudne, a czesto tez niepraktyczne. Dwa warunki, ktore sa niezbedne do okreslenia choroby somatyzacyjnej to wiecej anizeli trzy dolegliwosci czesto z roznych ukladow organizmu i dlugotrwalosc objawow.
Objawy i zespoly chorobowe podawane przez pacjentow podam w zaleznosci od ich umiejscowienia.
Uklad pokarmowy: wymioty, bole brzucha, nudnosci, wzdecia brzucha, nadmiar gazow, biegunka, nietolerowanie okreslonych pokarmow.
Objawy bolowe: bole calego ciala, bole konczyn, bole plecow, bole stawowe, bole przy oddawaniu moczu, bole glowy.
Objawy sercowo-plucne: brak oddechu w czasie spoczynku, bole w klatce piersiowej, zawroty glowy, mocniejsze bicie serca (palpitations).
Uklad nerwowy: zaburzenia pamieci, problemy z polykaniem, utrata glosu, utrata sluchu, podwojne lub rozmazane widzenie, slepota, zaslabniecia, zemdlenia, zachwiania rownowagi, napady padaczkowe, slabosc miesni, problemy z oddawaniem moczu.
Zaburzenia ze strony narzadow rodnych: pieczenie, bol przy oddawaniu moczu, bole miesiaczkowe, nieregularne cykle miesiaczkowe, nadmierne krwawienia miesiaczkowe, wymioty przez caly okres ciazy.
Zespoly chorobowe to: "uczulenia pokarmowe" nietypowy bol w klatce piersiowej, zaburzenia w stawie skroniowo-zuchwowym, "niski poziom cukru we krwi", zespol przewleklego zmeczenia (chronic fatique syndrome), fibromyalgia, "niedobory witaminowe", zespol przedmiesiaczkowy.
Powyzsze objawy i zespoly to tylko niektore z wystepujacych i podaje je tylko ze wzgledu na roznorodnosc. Wiekszosc z nich wystepuje przy chorobach organicznych i chociazby z tego wzgledu nalezy przeprowadzic dokladna diagnostyke. Uproszczeniem byloby diagnozowania chorob somatyzacyjnych u pacjentow na zasadzie, ze maja zbyt wiele narzekan dotyczacych zbyt wielu organow i przez zbyt dlugi czas. Czesto objawy opisywane przez pacjentow nie pasuja do wygladu i do stanu pacjenta.
Czesto obecnosc depresji lub stanow lekowych spotyka sie u pacjentow z chorobami somatyzacyjnymi, malo tego roznorodnosc narzekan czesto naprowadza na slad depresji. Depresje spotyka sie w okolo 60% pacjentow z chorobami somatyzacyjnymi. Leki i napady paniki wystepuja u co drugiej osoby z chorobami somatyzacyjnymi. Spotyka sie w tej grupie czesciej zaburzenia osobowosci i uzaleznienia chemiczne.
Pacjenci ci czesciej byli napastowani seksualnie i fizycznie. Mechanizmy powstania chorob somatyzacyjnych sa blizej nieznane.
Przyjmuje sie cztery niezalezne machanizmy wystepujace samodzielnie badz w kombinacjach.
1. Obawa przed choroba organiczna moze zogniskowac uwage pacjenta na istniejacych drobnych objawach potegujac je do tego stopnia, ze dane objawy staja sie niemozliwe do zniesienia. Poteguja sie leki wyolbrzymiajace istniejace objawy.
2. Scisly podzial rol w rodzinie doprowadzil do tego, ze jedna z osob przyjmuje role bycia slaba i chora dla dobra trzymania rodziny razem.
3. Potrzeba bycia chorym w sytuacjach stresowych u osob, ktore maja problem z wyrazaniem swoich dazen i potrzeb. Nie ma to nic wspolnego z udawaniem chorego gdyz jest to proces podswiadomy. " Nie ma takiej pigulki ani takiej operacji, ktora by wyleczyla potrzebe bycia chorym".
4. Aktywacja centralnego ukladu nerwowego niezalezna od zaburzen organicznych. Sytuacja ta jest zblizona do hipnozy i autohipnozy, gdzie pacjent ma pelne odczucie jego objawow pomimo tego, ze medycznie jest zdrowy.
Musze wspomniec tez o ostatnich badaniach na temat zespolu nadwrazliwego jelita, ktory nalezy do tej samej grupy chorob. Badania potwierdzily duza role ukladu serotoninergicznego. Serotonina jest neuroprzekaznikiem centralnego ukladu nerwowego odpowiedzialnego za stany depresyjne. Ponad 90% serotoniny jest produkowanej w ukladzie pokarmowym. Zaburzenia w produkcji i dystrybucji serotoniny moga doprowadzac i do depresji i do zespolu nadwrazliwego jelita. Sa w tej chwili na rynku leki poprawiajace objawy zespolu nadwrazliwego jelita poprzez modyfikowanie systemu serotoninergicznego.
W srodowisku imigrantow stresy dnia codziennego sa niemozliwe do przecenienia. Napiecia psychiczne zwiazane z normalnym zyciem w nowym srodowisku doprowadzaja do tego, ze choroby somatyzacyjne wystepuja czesciej wsrod nowej imigracji, a ze wzgledu na koszty zwiazane z diagnostyka sa diagnozowane rzadziej.
