Wiele osob moze byc obywatelami USA nie zdajac sobie z tego sprawy. Wielu rodzicow, ktorzy sa rodzonymi obywatelami USA moze "przekazac" swym dzieciom obywatelstwo USA, a ci z kolei moga starac sie o paszport amerykanski lub o certyfikat obywatelstwa.
Na wstepie kilka slow o osobach urodzonych w USA starajacych sie o paszport USA. Osoby urodzone w Stanach Zjednoczonych sa oczywiscie obywatelami USA automatycznie. Jest to prawo zapisane w 14 poprawce do Konstytucji USA. Osoba taka moze otrzymac paszport amerykanski w USA lub za granica w Konsulacie USA, jesli przedstawi dowody, ze urodzila sie ona na terenie USA. Najwazniejszym dowodem jest oficjalna metryka urodzenia ( birth certificate) wydana na podstawie danych z oficjalnego rejestru w miescie urodzenia.
Zdarzaja sie jednak wypadki, ze narodzenie nie zostalo zarejestrowane urzedowo i nie ma danych o narodzeniu w rejestrze. W takim wypadku metryka urodzenia moze byc zastapiona innym oficjalnym dokumentem wydanym nie pozniej niz 5 lat po urodzeniu. Takim dokumentem moze byc:
- metryka chrztu,
- szpitalny zapis urodzenia,
- rekord z censusu (spisu ludnosci),
- kartoteka szkolna.
Jesli brakuje nawet tych dokumentow, urodzenie w USA moze byc stwierdzone rowniez na podstawie zeznan pisemnych osob, ktore byly swiadkami urodzenia (najczesciej rodzina, polozna, lekarz, itd.)
Dziedziczenie obywatelstwa przez osoby urodzone za granica
Ze wzgledu na to ze prawo dotyczace tego zagadnienia zmienialo sie kilka razy bedzie ono operowalo roznie w przypadku osob urodzonych w innych latach. Zdarza sie wiec czesto, ze nawet w tej samej rodzinie jedno z rodzenstwa bedzie obywatelem, poniewaz urodzilo sie wczesniej, kiedy prawo bylo bardziej liberalne, drugie nie bedzie, bo urodzilo sie w momencie kiedy prawo uleglo juz zmianie. Dlatego, aby sprawdzic kto dziedziczy obywatelstwo USA zaczac nalezy od daty urodzenia dziecka. Inne prawo dotyczy osob urodzonych przed 31 stycznia 1941, inne tych urodzonych miedzy 31 stycznia 1941 a 24 grudnia 1952, jeszcze inne dotyczy tych urodzonych po 24 grudnia 1952 roku.
1. Osoby urodzone poza granicami USA przed 31 stycznia 1941
Osoby takie moga ubiegac sie o paszport amerykanski jesli przedstawia:
- dowod, ze przynajmniej jedno z rodzicow urodzilo sie w USA;
- dowod, ze rodzic ten mieszkal w USA przed urodzeniem sie dziecka, ktore dziedziczy obywatelstwo. Tutaj wystarczy udowodnic, ze rodzic mieszkal w USA jako dziecko. W tym przypadku nie ma wymagania jak dlugo rodzic musial mieszkac w USA i w jakim musial byc wieku, wystarczylo kilka dni po urodzeniu;
- dowod, ze osoba urodzona w USA jest rodzicem osoby ubiegajacej sie o paszport (tutaj wystarczy oczywiscie metryka urodzenia).
Wyjatek dotyczacy osob urodzonych miedzy 24 maja 1934 a 31 stycznia 1941. Osoby te oprocz udowodnienia wyzej wymienionych elementow, musza rowniez udowodnic, ze one same spelnily warunki "utrzymania odziedziczonego obywatelstwa" lub ze zostaly z nich zwolnione. Aby "utrzymac odziedziczone obywatelstwo", osoby takie powinny byly przyjechac do USA i przebywac tu w sumie ponad dwa lata miedzy 14 a 28 rokiem zycia. Jesli osoby takie spelnily to wymaganie, to utrzymaly obywatelstwo, ktore wczesniej odziedziczyly po rodzicach.
Warunek "utrzymania odziedziczonego obywatelstwa" nie dotyczy osob, ktorych oboje rodzice sa obywatelami USA w momencie urodzenia dziecka.
Jesli ktos nie spelnil warunku "utrzymania odziedziczonego obywatelstwa", to zostanie mu to przebaczone, jesli wykona jedno z nastepujacych:
1. wytlumaczy powod, dla ktorego nie dotrzymal tego warunku, np. nie zdawal sobie sprawy, ze odziedziczyl obywatelstwo lub nie wiedzial o istnieniu warunku "utrzymania odziedziczonego" obywatelstwa, lub
2. osoba taka moze odzyskac swe odziedziczone obywatelstwo poprzez zlozenie przysiegi ( Oath of Allegiance). Jest to ta sama przysiega, ktora skladaja osoby otrzymujace obywatelstwo przez naturalizacje. Przysiege taka nalezy zlozyc wtedy przed konsulem USA lub, jesli jest sie obecnym w USA, w biurze paszportowym przed zlozeniem aplikacji o paszport USA, lub w biurze imigracyjnym, lub w wytyczonym sadzie.
2. Osoby urodzone poza USA miedzy 31 stycznia 1941 a 24 grudnia 1952
Aby dziedziczyc obywatelstwo musza przedstawic nastepujace dowody:
- metryke urodzenia pokazujaca, ze jest sie dzieckiem obywatela USA rodzonego w USA;
- metryke urodzenia rodzica na dowod, ze rodzic urodzil sie w USA;
- dowod na to, ze rodzic mieszkal w USA przed urodzeniem osoby, ktora dziedziczy obywatelstwo. Trzeba jednak udowodnic, ze rodzic mieszkal w USA przez przynajmniej 10 lat, z czego 5 bylo do 16 roku zycia. Oznacza to, ze nie wystarcza udowodnic, ze rodzic mieszkal w USA jako dziecko.
Osoby te musza rowniez spelnic wyzej wymieniony warunek "utrzymania odziedziczonego obywatelstwa", ale jesli go nie spelnia, to moga "odzyskac" obywatelstwo poprzez zlozenie przysiegi naturalizacyjnej.
3. Osoby urodzone poza USA po 24 grudnia 1952
Aby dziedziczyc obywatelstwo musza przedstawic inne dokumenty jesli urodzily sie rodzicom w stanie malzenskim, niz, jesli urodzily sie ze zwiazku poza malzenskiego.
Osoby urodzone poza USA po 24 grudnia 1952, ktorych rodzice byli malzenstwem w dniu urodzenia dziecka musza przedstawic nastepujace dowody, aby otrzymac paszport USA:
- swoja metryke urodzenia pokazujaca, ze jest sie dzieckiem rodzica, ktory jest obywatelem USA;
- metryke urodzenia rodzica pokazujaca urodzenie w USA;
- metryke malzenstwa rodzicow;
- dowod na to, ze rodzic przebywal w USA przez wymagany okres czasu. Tutaj okres wymagany znowu zalezy od urodzenia dziecka. Jesli dziecko urodzilo sie po 24 grudnia 1952 a przed 14 listopada 1986, to nalezy udowodnic, ze rodzic przebywal w USA przed urodzeniem dziecka przez przynajmniej 10 lat z czego 5 lat po osiagnieciu wieku 14 lat. Jesli dziecko urodzilo sie w dniu lub po 14 listopada 1986, to nalezy udowodnic, ze rodzic przebywal w USA przed urodzeniem dziecka przez przynajmniej 5 lat, z czego 2 lata po osiagnieciu 14 roku zycia.
Podobne elementy musza zostac udowodnione w przypadku jesli rodzice nie byli malzenstwem, ale jesli rodzicem-obywatelem USA byla matka.
Jesli rodzice nie byli malzenstwem w momencie urodzenia dziecka, a rodzicem-obywatelem USA byl ojciec, sytuacja jest troche bardziej skomplikowana. Grupa ta dzieli sie na trzy kategorie ze wzgledu na zmiany w prawie. Osoby urodzone przed 14 listopada 1968 roku podlegaja starej sekcji 309. Osoby urodzone po 14 listopada 1968 podlegaja nowej sekcji 309. A osoby urodzone w okresie od 14 listopada 1968 do 14 listopada 1971 moga wybrac miedzy stara a nowa sekcja 309 w zaleznosci od sytuacji, w ktorej sie znajduja.
I tak stara sekcja 309 dotyczaca osob urodzonych poza malzenstwem przed 14 listopada 1968, w przypadku, gdzie ojciec jest obywatelem USA (a nie matka) musza przedstawic nastepujace dowody:
- metryke urodzenia pokazujaca obywatela USA jako ojca. Jesli ojciec nie byl wpisany w metryke urodzenia, trzeba przedstawic inne dowody na ojcostwo. Takimi moga byc akt chrztu, wpis szpitalny, kartoteka szkolna, zeznania swiadkow, itp.;
- dowod na to, ze dziecko bylo prawnie uznane przez ojca przed 21 urodzinami;
- dowod na to, ze ojciec byl rodzonym obywatelem USA w czasie urodzenia dziecka;
- dowod na to, ze ojciec przebywal w USA przez wymagany okres czasu. Tutaj okres wymagany znowu zalezy od urodzenia dziecka. Jesli dziecko urodzilo sie po 24 grudnia 1952 a przed 14 listopada 1986, to nalezy udowodnic, ze rodzic przebywal w USA przed urodzeniem dziecka przez przynajmniej 10 lat z czego 5 lat po osiagnieciu wieku 14 lat. Jesli dziecko urodzilo sie w dniu lub po 14 listopada 1986, to nalezy udowodnic, ze rodzic przebywal w USA przed urodzeniem dziecka przez przynajmniej 5 lat, z czego 2 lata po osiagnieciu 14 roku zycia.
Nowa sekcja 309 dotyczaca osob urodzonych poza malzenstwem po 14 listopada 1968, w przypadku, gdzie ojciec jest obywatelem USA (a nie matka) wymaga przedstawienia nastepujacych dowodow:
- metryka urodzenia pokazujaca obywatela USA jako ojca. Jesli ojciec nie byl wpisany w metryke urodzenia, trzeba przedstawic inne dowody na ojcostwo. Takimi moga byc akt chrztu, wpis szpitalny, kartoteka szkolna, zeznania swiadkow, itp.;
- dowod na to, ze ojciec zgodzil sie na pismie wspomagac dziecko finansowo do 18 roku zycia lub pisemne dobrowolne uznanie ojcostwa lub sadowe orzeczenie ojcostwa;
- dowod na to, ze ojciec byl rodzonym obywatelem USA w czasie urodzenia dziecka;
- dowod na to, ze ojciec przebywal w USA przez wymagany okres czasu. Tutaj okres wymagany znowu zalezy od urodzenia dziecka. Jesli dziecko urodzilo sie po 24 grudnia 1952 a przed 14 listopada 1986, to nalezy udowodnic, ze rodzic przebywal w USA przed urodzeniem dziecka przez przynajmniej 10 lat z czego 5 lat po osiagnieciu wieku 14 lat. Jesli dziecko urodzilo sie w dniu lub po 14 listopada 1986, to nalezy udowodnic, ze rodzic przebywal w USA przed urodzeniem dziecka przez przynajmniej 5 lat, z czego 2 lata po osiagnieciu 14 roku zycia.
W przypadku osob urodzonych po 24 grudnia 1952 roku nie ma warunkow na "utrzymanie odziedziczonego obywatelstwa". Nawet jesli osoba starajaca sie o paszport USA nigdy nie byla w USA, a potrafi udowodnic pozostale wyzej wymienione elementy, nie musi ona skladac przysiegi naturalizacyjnej aby otrzymac paszport USA.
Automatyczna naturalizacja
Niektore osoby podlegaja automatycznej naturalizacji i staja sie obywatelami USA bez koniecznosci zlozenia aplikacji o naturalizacje. Dzieje sie to glownie w przypadku dzieci, ktorych rodzice sie naturalizuja. Osoby takie moga starac sie o paszport USA w nastepujacych przypadkach:
- oboje rodzice naturalizowali sie przed 18 rokiem zycia dziecka i dziecko mialo wczesniej status rezydenta USA;
- jesli zyje tylko jeden rodzic i ten rodzic naturalizowal sie przed 18 rokiem zycia dziecka i dziecko mialo wczesniej status rezydenta USA;
- jesli rodzice sa po rozwodzie i rodzic, ktory otrzymal wylaczne prawo do dziecka ( sole custody) sie naturalizowal przed 18 rokiem zycia dziecka, i dziecko mialo wczesniej status rezydenta USA.
- adoptowane dzieci moga rowniez otrzymac naturalizacje automatycznie po naturalizacji rodzicow, ktorzy je adoptowali, jesli udowodnia ze, zarowno adopcja jak i naturalizacja nastapily przed 18 rokiem urodzenia dzieci i ze byly one rezydentami USA i byly pod prawna opieka adoptujacych rodzicow przed ich naturalizacja.
Jedna z najrzadszych form automatycznej naturalizacji jest naturalizacja automatyczna zony poprzez slub z obywatelem USA, ale tylko wtedy jesli zawarli oni slub przed 22 wrzesnia 1922 roku.
