Starsze osoby kwalifikuja sie do otrzymywania rozlicznych swiadczeń. Dobrze jest o nich wiedziec, zeby nie przegapic tego, co Ci sie slusznie nalezy. Niektore swiadczenia naleza sie tylko osobom ubogim, niektore - wszystkim, ktore osiagnely pewien wiek.
Kto jest seniorem?
Za osobe starsza uwaza sie tradycyjnie kogos, kto ukończyl 65 lat. Ale niektore znizki naleza sie juz 60-latkom, a nawet - 50-latkom. Na przyklad, do American Association of Retired Persons ( AARP) moze zapisac sie kazdy, kto skończyl 50 lat, po czym korzystac z przywilejow dostepnych dla ich czlonkow. Urzad Podatkowy ( IRS) natomiast uwaza za seniora osobe, ktora ukończyla 59 i pol roku i od tej daty pozwala na wybieranie pieniedzy z kont emerytalnych bez placenia 10-procentowej kary.
Swiadczenia Social Security
Ponizsze przywileje wynikaja z uczestniczenia w systemie ubezpieczenia spolecznego Social Security.
- Emerytura Social Security pracownika. Jezeli przepracowales co najmniej 10 lat rozliczajac sie z podatkow, to po ukończeniu 62. roku zycia mozesz zaczac pobierac pomniejszona emeryture Social Security, a po osiagnieciu pelnego wieku emerytalnego, ktory obecnie wynosi 65 lat, dostaniesz pelna emeryture.
Uwaga
Swiadczenia moga otrzymywac rowniez dzieci emeryta, ktore nie ukończyly 18 lat lub sa niepelnosprawne.
- Emerytura dla niepracujacej zony. Niepracujaca zona moze pobierac swiadczenia na konto swego meza, jezeli spelnione sa nastepujace warunki:
- byla z pracownikiem w zwiazku malzeńskim co najmniej 1 rok lub jest matka jego dziecka,
- ukończyla co najmniej 62 lata, albo opiekuje sie dzieckiem pracownika do lat 16 lub niepelnosprawnym;
- jej maz (pracownik) rozpoczal juz pobieranie emerytury.
W wieku 62 lat zona otrzyma 37.5% emerytury meza. Jezeli zacznie pobierac rente w wieku 65 lat, to dostanie 50% jego emerytury.
- Emerytura dla zony, ktora pracowala. Swiadczenia wyliczane sa na dwa sposoby: na konto meza i jej wlasne. Zona otrzyma to wyzsze.
- Renta po mezu rozwiedzionej zony. Byla zona (lub byly maz) moze otrzymac rente po bylym wspolmalzonku, jezeli spelnione sa wszystkie ponizsze warunki:
- osiagnela wiek 62 lat,
- malzeństwo trwalo co najmniej 10 lat,
- nie zawarla drugiego malzeństwa,
- jej byly malzonek ma co najmniej 62 lata (niezaleznie od tego, czy pobiera emeryture czy nie) lub pobiera rente inwalidzka;
Jezeli byly malzonek ukończyl 62 lata, ale dalej pracuje, osoba rozwiedziona nabywa prawo do swiadczeń tytulem malzeństwa dopiero po dwoch latach po rozwodzie.
- Renta wdowia. Wdowie (wdowcowi) po emerycie nalezy sie wdowia renta po zmarlym wspolmalzonku, jezeli pozostawala w zwiazku malzeńskim przez co najmniej 9 miesiecy. Jesli malzeństwo trwalo krocej niz 9 miesiecy, renta nie przysluguje, chyba ze smierc meza nastapila w wyniku naglego wypadku, lub chyba ze w czasie slubu bylo niemozliwe do przewidzenia, ze malzonek umrze w przeciagu 9 miesiecy. Wdowa moze zaczac pobieranie swiadczeń juz w wieku 60 lat, choc beda one wtedy znacznie obnizone.
- Medicare. Do ubezpieczenia zdrowotnego dla seniorow kwalifikujesz sie dopiero po osiagnieciu 65 lat, nawet jezeli zdecydowales sie przejsc na wczesna emeryture w wieku 62 lat. Wyjatkiem od tej reguly jest tylko sytuacja, gdy pobierales swiadczenia dla niepelnosprawnych ( Social Security Disability) przez 24 miesiace.
Gdy ukończysz 65 lat, polisa zwana Medicare Part A bezplatnie chroni Cie przez kosztami szpitala. Czesc B obejmuje wizyty u lekarza, badania laboratoryjne itp. Za czesc B nalezy placic miesieczne skladki.
Przywileje podatkowe
Rzad federalny traktuje osoby po 65-ce nieco ulgowo. Pisalismy o tym dokladnie w artykule pt. Jak obnizyc podatki na emeryturze w numerze 268. Poradnika. Radzimy siegnac po niego.
Lokalne przywileje
Seniorzy dostaja przerozne znizki i przywileje od roznych firm i organizacji.
- Znizki dla seniorow. Seniorzy moga znalezc znizki w sklepach, w teatrach, muzeach, hotelach. Najczesciej wystarczy okazac dowod wieku. Czasem dodatkowe przywileje wynikaja z czlonkostwa w American Association of Retired Persons.
- Taniej w restauracjach. Chcac pozyskac klientow, wiele restauracji daje rabaty dla seniorow w okreslonych godzinach (np. wczesny obiad) albo w pewnych dniach tygodnia. Na przyklad restauracja moze oglosic srode dniem seniora ( "Wednesday is Senior Day")i dawac im pewien procent znizki.
- Osrodki seniora ( Senior Centers) prowadza szeroka dzialalnosc na rzecz osob starszych: organizuja edukacyjne i rekreacyjne spotkania i wyklady, rozprowadzaja tanie lub bezplatne bilety na lokalne atrakcje, maja stolowke itp.
Liste Senior Centers w miescie Nowy Jork, gdzie mieszka wielu naszych prenumeratorow, mozna znalezc pod internetowym adresem: www.ci.nyc.ny.us/html/serdir/html/xdfta05.html.
- Programy dla seniorow. Lokalne rzady czesto pomagaja domom seniora lub innym organizacjom w organizowaniu wycieczek, spotkań, wydarzeń kulturalnych itp. Lokalny wydzial transportu moze zapewnic przewoz seniorow.
Swiadczenia dla niezamoznych
Wiele swiadczeń dostepnych jest tylko dla osob bedacych w finansowej potrzebie. Oto ich lista w najwiekszym skrocie:
- Supplemental Security Income ( SSI) jest uzupelnieniem do niskiej emerytury Social Security. SSI jest dostepny tylko dla osob, ktore przepracowaly zarobkowo (rozliczajac sie z podatkow) 10 lat albo maja amerykańskie obywatelstwo. SSI wyplacany jest tylko na terenie USA i ustaje, gdy odbiorca wyjezdza za granice (np. wraca do Polski). SSI przysluguje tym, ktorzy nie maja wiecej niz $2,000 oszczednosci (malzeństwa - $3,000).
- Food stamps pozwalaja niezamoznym ludziom na zakup zywnosci. Prawo do kuponow zywnosciowych nie zalezy od wieku, a ich wartosc uzalezniona jest od wielkosci rodziny i wysokosci dochodu.
- Posilki w domu. Ubogi senior nie bedacy w stanie opuscic swego domu moze zakwalifikowac sie do posilkow dostarczanych do domu. W Nowym Jorku program ten nazywa sie Meals on Wheels.
- Medicare Beneficiary Programs pomagaja potrzebujacym seniorom w placeniu skladek na Medicare. Zwane sa one QMB, SLMB, QI-1 i QI-2 w zaleznosci od swiadczeń i ograniczone tylko dla osob ubogich powyzej 65 lat.
- Medicaid - to ubezpieczenie zdrowotne dla osob, ktore ukończyly 65 lat i maja majatek i dochod ponizej poziomu ustalonego przez stan, w ktorym mieszkaja. Program ten rowniez pokrywa osoby niepelnosprawne niezaleznie od wieku.
- Obnizki podatkow gruntowych ( property tax relief) . Wiele jednostek administracyjnych obniza podatki gruntowe starszym wlascicielom domow. Zasady bywaja rozne. Mozna zaoszczedzic nawet do 50%, jezeli ma sie ukończone 65 lat i dochod ponizej pewnego poziomu.
- Subsydia czynszow. Wiele miast subsydiuje czynsze swoich seniorow zaleznie od ich poziomu materialnego.
- Pomoc w pokrywaniu kosztow energii ( home energy assistance) zarowno dla wlascicieli domow jak i lokatorow polega na tym, ze lokalne administracje subsydiuja czesc tych kosztow dla seniorow, ktorzy maja dochod ponizej pewnego poziomu.
Gdzie dowiedziec sie o przywilejach?
Uwaga
Jezeli poszukujesz swiadczeń dla kogos innego, to mozesz uzyskac wyczerpujace, ogolne informacje. Jezeli natomiast chcesz przedyskutowac konkretna sytuacje danej osoby i miec dostep do jej poufnych finansowych danych, to potrzebujesz pelnomocnictwa od osoby, ktorej pomagasz.
- Department on Aging. Poszukiwanie informacji o lokalnych swiadczeniach dla seniorow warto zaczac od stanowego biura d/s ludzi starszych. W roznych stanach biura te nazywaja sie Office of Aging, Commission of Aging albo Division of Senior Services. Urzednicy tego biura maja dokladne informacje o lokalnych programach pomocy, zasadach kwalifikacyjnych oraz sa w stanie skierowac petentow do odpowiednich urzedow.
- Federalne zrodla informacji. Azeby dowiedziec sie wiecej na temat swiadczeń Social Security warto zwrocic sie bezposrednio do Social Security Administration, tel. 800/772-1213, www.ssa.gov, gdzie dostepne sa bezplatne broszury pokrywajace wszystkie rodzaje swiadczeń. Osoby, ktore wola czytac po polsku moga przeczytac ksiazke pt. Ubezpieczenie spoleczne Social Security.
- The Health Care Financing Administration ( HCFA) dostarcza informacji dotyczacych Medicare, tel. 800/633-4227, www.medicare.gov.
- National Aging Information Center Web Site , www.aoa.dhhs.gov/naic. Witryna Administration on Aging. Kopalnia informacji, pomagajaca zlokalizowac odpowiedni program pomocy.
- Access America for Seniors Web Site - witryna pomagajaca w skontaktowaniu sie z odpowiednia agenda federalna (www.seniors. gov).
- Department of Veteran Affairs dostarcza informacji o programach dla starszych weteranow i ich rodzin, tel. 800/827-1000.
Prywatne organizacje dla seniorow
Oto niektore z nich:
- American Association of Retired Persons ( AARP), tel. 800/4243410, www.aarp.org.
- Gray Panthers , tel. 800/2805362, www.graypanthers.org.
- Older Women"s League ( OWL), tel. 800/825-3695, www.owl-national.org.
- Center for Medicare Advocacy informuje w sprawach praw dotyczacych Medicare i ubezpieczeń zdrowotnych, tel. 860/456-7790, www.medicareadvocacy.org.
- The National Academy of Elder Law Attorneys ( NAELA) rozprowadza broszury wyjasniajace prawa seniorow do roznych swiadczeń, tel. 520/881-4005, www. naela.org.
W jezyku polskim mozna porozmawiac o sprawach seniorow w Centrum Polsko Slowiańskim mieszczacym sie w Nowym Jorku na Greenpoincie. Dziala tam Program Uslug Socjalnych dla Seniorow ( Extended Social Services Program), ktorego dyrektorka jest Pani Barbara Nocula, te1.718/383-2360.
Przede wszystkim pytac
Niektore swiadczenia dla seniorow dyktowane sa przez prawo, inne sa szeroko reklamowane, natomiast o wielu trzeba sie samemu dowiadywac i upominac.
Nie zaszkodzi, zeby wyrobic w sobie nawyk pytania o znizki dla seniorow za kazdym razem, gdy mamy zamiar wydac pieniadze na zakup lub usluge.
