Co warto wiedzieć zmieniając pracę
Pracę w Ameryce zmienia się dość często: co roku przechodzi do innego przedsiębiorstwa 25% zatrudnionych, w sumie około 15 milionów rocznie. Statystyczny Amerykanin zmienia pracę 5 razy w życiu, średnio co 8 lat. Imigranci są jeszcze bardziej ruchliwi, bo zaczynają pracę w nowym kraju na niezbyt wdzięcznych stanowiskach i szukają swego miejsca w życiu. Skoro więc czeka nas przejście przez kilka przedsiębiorstw, warto wiedzieć na ten temat jak najwięcej.
Zakwalifikuj się do zasiłku dla bezrobotnych
Nie zakładaj z góry, że zasiłek dla bezrobotnych należy ci się niezależnie od sposobu, w jaki rozstałeś się z pracodawcą. Ażeby dostać unemployment, musisz utracić pracę nie ze swojej winy, czyli zostać zwolnionym. Jeżeli sam zrezygnujesz z pracy, porzucisz ją czy zostaniesz wyrzucony dyscyplinarnie (fired), nie należy ci się ani cent tytułem bezrobocia. I nie radzę zatajać prawdy, bo Unemployment Office pisze do pracodawcy, prosząc o potwierdzenie wszystkich informacji.
Gdy zwalniasz się z powodów osobistych, nie licz na to, że pracodawca pójdzie ci na rękę żebyś mógł otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych, bowiem sporo by go ta przysługa kosztowała w formie podwyższonych stawek. Unemployment insurance jest ubezpieczeniem opłacanym z kieszeni pracodawców, a wysokość stawek zależy od tego, jak często pracodawcy zwalniają ludzi i jak dużo pobierają oni świadczeń.
Uniknij luki w ubezpieczeniu zdrowotnym
Opuszczając pracę pamiętaj, że możesz przez 18 miesięcy korzystać z medycznego ubezpieczenia pracodawcy, płacąc 102% grupowych składek, co zawsze wynosi znacznie mniej niż koszt indywidualnej polisy. Prawo to przysługuje pracownikom na mocy przepisu federalnego zwanego COBRA i dotyczącego przedsiębiorstw zatrudniających 20 lub więcej osób. Warto skorzystać z przepisu COBRA, nawet jeżeli natychmiast podejmujesz nową pracę, bowiem nowa polisa może nie obejmować pierwszych 3 miesięcy, a dotychczasowe dolegliwości (preexisting conditions) czasami nie są uznawane przez dłuższy czas. Masz 60 dni na skorzystanie z programu COBRA. Jeżeli nawet zachorujesz czy ulegniesz wypadkowi w ciągu tych dwóch miesięcy, ubezpieczenie cię obejmie, gdy zapłacisz zaległe składki.
Zaległe zarobki
Rozstając się z pracodawcą, powinieneś otrzymać wszelkie zaległe zarobki. Nie ma z tym problemu w dużych, szanujących się przedsiębiorstwach, które same wyliczą pieniądze co do grosza i przyślą ci czek. Gorzej bywa z małymi firmami. Zdarza się, że pracodawca złośliwie wstrzymuje ostatnie zarobki odchodzącego pracownika.
Co robić wtedy? Można poprosić o interwencję lokalny Labor Department. W Nowym Jorku wszelkie informacje znajdziesz w witrynie www.labor.state.ny.us. Ściągasz odpowiedni formularz, zwany Claim for Unpaid Wages (druk numer LS 223), wypełniasz go i posyłasz pod odpowiedni adres. Jeżeli pracodawca zalega ci z wypłatą jakichś świadczeń, to stosujesz formularz Claim for Unpaid Wage Supplements (LS-425, oczywiście poszczególne stany mają swoje własne formularze). Powiaty Bronx, Kings, New York, Queens i Richmond obsługiwane są przez New York City District (345 Hudson Street, New York, NY 10014, tel. 212-352-6700, faks 212-352-6593). Powiatom Nassau i Suffolk służy Department of Labor w Garden City, 400 Oak Street, Suite 101, Garden City, NY 11530-6551, tel. 516-794-8195, faks 516-794-1046.
Departament pracy ma obowiązek pomóc w odzyskaniu pieniędzy. W Nowym Jorku trwa to bardzo długo i wiele osób woli samodzielnie pozwać pracodawcę do sądu. Jeżeli roszczenie nie jest duże, najlepiej udać się do sądu małych roszczeń (small-claims court), gdzie sprawy rozpatrywane są szybko, w przeciągu kilku tygodni, i można się obyć bez prawnika .
W Nowym Jorku prawo do roszczeń zaległych zarobków wygasa po 2 latach z wyjątkiem przypadków celowego wykroczenia pracodawcy (willful violation), które to wygasa po 3 latach.
Co z niewykorzystanym urlopem?
Czy pracodawca jest zobowiązany do wypłacenia pieniędzy za niewykorzystany urlop? Tak, jeżeli zobowiązał się do udzielenia takiego urlopu. Należy jednak pamiętać, że żadne prawo, ani federalne, ani stanowe nie nakazuje pracodawcy dawania pracownikom płatnego urlopu. Średnie i większe przedsiębiorstwa dają płatne wakacje (przeciętnie do 10 dni w USA), ale małe, kilkuosobowe firmy często nie. Ale jeżeli zakład zobowiązał się na piśmie do wakacji, dni chorobowych, dni osobistych, to musi dotrzymać słowa i wypłacić zaległe świadczenia. Labor Department pomaga w tej dziedzinie tak samo jak w przypadku zaległych wynagrodzeń.
Twój program emerytalny
Wraz z rezygnacją z pracy, prawdopodobnie przepadnie ci tradycyjna emerytura (defined benefit plan), opłacana przez pracodawcę. Są pewne programy emerytalne, w których zakumulowane pieniądze możesz wziąć ze sobą. Najpopularniejszym z nich jest program 401(k). Niezależnie od przyczyny odejścia, zawsze możesz zabrać fundusze, które ty wpłaciłeś. Pieniądze, które pracodawca ci dopłacał należą do ciebie tylko wtedy, gdy są vested, czyli gdy nabrałeś do nich prawa, co przeważnie następuje po 5 latach. Jeżeli niewiele brakuje ci do 5 lat uczestnictwa w programie 401(k), może warto się uzbroić w cierpliwość, by wybrać więcej ze swojego konta 401(k).
Nie wybieraj pieniędzy emerytalnych, lecz koniecznie otwórz konto IRA i tam je wpłać (możesz mieć kilka kont IRA). Jeżeli pieniądze wpłacisz na zwyczajne konto, będzie to równoznaczne z likwidacją planu emerytalnego i przyjdzie ci zapłacić podatek dochodowy od wybranej kwoty plus 10% kary. Być może będziesz w stanie kupić nowy samochód, ale pozbawisz się zabezpieczenia na starość. Aż trudno zrozumieć dlaczego aż 68% osób po czterdziestce zmieniających pracę likwiduje swoją emerytalną pulę i aż 84% osób młodych.
Targuj się o odprawę
Odprawa (severance pay) jest wypłacana przez większe przedsiębiorstwa odchodzącym nie ze swojej winy pracownikom. Aż 83% firm płaci równowartość jedno-, dwutygodniowych zarobków za każdy przepracowany rok. Wykorzystaj poczucie winy szefa i wytarguj wyższą odprawę. Postaraj się zamienić na gotówkę świadczenia, z których nie zamierzasz korzystać. Na przykład, jeżeli twój zakład pracy oferuje usługi outplacement firm (rodzaj agencji pośrednictwa pracy), z której usług korzystać nie będziesz, zasugeruj podniesienie ci odprawy.
Rozstań się w zgodzie
Niezależnie od twoich prawdziwych nastrojów, rozstań się w zgodzie z właścicielem, szefem i kolegami. Poproś o referencje szefa czy znaczniejszych klientów. Przydadzą się w przyszłości, gdy będziesz poszukiwał pracy. Jeżeli w twojej kartotece spoczywają jakieś pochwały i wyróżnienia, postaraj się o ich kopie. W zasadzie personnel files należą do pracodawcy, ale panienki w dziale kadr chętnie pozwolą na ich skopiowanie.
Artykuł przedrukowano za zgodą
Polskiego Poradnika "Sukces"
Adres: 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363
