Życiowe problemy
Otrzymujemy sporo pytań od czytelników rozczarowanych postępowaniem pracodawców.
Pani Janina napisała do nas: "Uległam wypadkowi w drodze do pracy i byłam na dłuższym zwolnieniu (Worker"s Compensation). Po miesiącu czasu dostałam z pracy list, że zostałam zwolniona. Czy pracodawca miał prawo to zrobić? Przecież byłam nieobecna nie ze swego powodu. Czy w USA pracownik nie ma żadnych praw?"
W USA pracodawcy nie wolno zwolnić pracownika dlatego, że złożył on roszczenia Worker"s Compensation. Niemniej, może pracownika zmienić, gdy nie jest on w stanie wypełniać swoich obowiązków. W odróżnieniu od Polski czy Niemiec, w USA zakład pracy nie musi trzymać stanowiska do czasu, gdy pracownik przyjdzie do pracy.
Szef powiedział panu Januszowi, ze jest zwolniony, gdyż bywa zbyt często na zwolnieniu chorobowym. "Ależ ja naprawdę byłem chory w tym roku i mogę poświadczyć to listem od lekarza. Czy mogę pozwać pracodawcę do sądu za takie postępowanie?"
Miałby pan w sądzie bardzo małe szanse. Pracodawcy nie wolno zwolnić pracownika za to, że jest niezdolny do pracy z powodu choroby. Jednakże, tak jak w przykładzie powyżej, gdy nieobecności pracownika kolidują z wykonywaniem jego obowiązków, pracodawcy wolno jest pracownika zmienić. Duże zakłady pracy bywają bardziej wyrozumiałe, gdyż mają więcej personelu, który się nawzajem zastępuje. Małe biznesy nie mają takich możliwości.
Zatrudniony z "dobrej woli"
Nie mając żadnego kontaktu z pracodawcą, jesteś pracownikiem "zatrudnionym z dobrej woli" (At will employee), co daje pracodawcy prawo zwolnienia cię nawet bez przyczyny.
Przykład: Powiedzmy, że pracowałeś w zakładzie 12 lat, wykonywałeś swoją pracę bez zarzuty i szef nigdy nie miał do ciebie zastrzeżeń. Firma dawała dobre ubezpieczenia i plan emerytalny. Już za trzy lata wysłużyłbyś sobie emeryturę. Pewnego dnia szef poinformował cię, bez powodów, że jesteś zwolniony. Dostajesz tydzień wypowiedzenia na uporządkowanie swoich spraw. Masz żonę, dwoje dzieci, spłacasz pożyczkę hipoteczną. Liczyłeś na długoletnią pracę w tym zakładzie, więc zwolnienie jest dla ciebie gromem z jasnego nieba. Czy zwolnienie to jest zgodne z prawem? Co możesz uczynić w takim wypadku? To zależy od twojej konkretnej sytuacji.
Jeśli należysz do związku zawodowego
Prawie każdy kontrakt związku zawodowego z pracodawcą przewiduje, że pracownik nie może być zwolniony bez powodu. Jeżeli pracodawca zwolnił cię niesłusznie, powinieneś udowodnić bezpodstawność jego czynu. W tym celu składasz skargę na pracodawcę poprzez swój związek zawodowy zgodnie z przewidzianą procedurą. Obowiązkiem związku zawodowego jest obrona twoich praw.
Masz kontrakt z pracodawcą
Jeżeli masz kontrakt podpisany np. na dwa lata, a pracodawca zwolnił cię po roku, jest on zobowiązany płacić ci pobory przez czas pozostały do wygaśnięcia kontraktu. Kontrakty posiadają najczęściej sportowcy, artyści, pożądani specjaliści, czasem kadra kierownicza na najwyższych szczeblach. Na przeciętnych stanowiskach kontrakt z pracownikiem jest rzadkością. W przypadku pracownika kontraktowego (np. konsultanta), który świadczy usługi pracując na własnym rozrachunku, sytuacja zależy od postanowień kontraktu. W razie braku kontraktu osoba taka może być zwolniona bez konsekwencji dla pracodawcy.
Pośredni kontrakt o pracę
(implied contract)
Ustna obietnica stałej pracy dana przez pracodawcę stanowi ustny kontrakt, który jest równie obowiązujący, jak pisemny (problem polega tylko na jego udowodnieniu). Zapewnienia o długotrwałym zatrudnieniu w broszurze dla personelu lub w ofercie pracy (long-term employment) stanowią pośredni kontrakt. Sądy w wielu stanach przyznają, że wobec takich zapewnień pracownik ma prawo spodziewać się bezpieczeństwa pracy i nakazują zakładowi przyjąć pracownika ponownie lub wypłacić odpowiednie odszkodowanie. Przedsiębiorstwa bronią się obecnie, usuwając z broszur pracowniczych wszelkie obietnice długoletniego zatrudnienia.
Whistleblower
Tak zwany "Whistleblower Act" chroni pracowników przed wyrzuceniem za doniesienie władzom o naruszaniu prawa przez przedsiębiorstwo. Na przykład, jeżeli doniosłeś do Environmental Protection Agency, że twój zakład pracy nielegalnie wyrzuca toksyczne odpady, zostałeś za to wyrzucony, to możesz pozwać przedsiębiorstwo do sądu o przywrócenie cię, wypłatę zaległych poborów i zwrócenie kosztów prawnika.
Dyskryminacja
Być może twoje zwolnienie, rzekomo bez powodu, w rzeczywistości jest przejawem dyskryminacji? Zwolnienie, przeniesienie czy pominięcie w awansie pracownika nie z powodu jego wyników w pracy, lecz jego rasy, narodowości, płci, wyznania, wieku - są przejawem dyskryminacji i są zabronione przez prawo. Przeanalizuj, co się ostatnio działo w przedsiębiorstwie. Może zakład zwolnił wiele starszych osób i wymienił je na młodsze? Byłaby to dyskryminacja wiekowa. Może nowy szef faworyzuje swoich rodaków - zwalnia ludzi innych narodowości, ażeby stworzyć miejsce dla swoich ziomków? Może nowy przełożony preferuje ludzi swojej rasy? Nie wolno przenosić na grunt zawodowy swoich osobistych preferencji. Jeżeli przypuszczasz, że stałeś się ofiarą dyskryminacji, złóż skargę w swoim związku zawodowym i pobliskiej Equal Opportunity Employment Commision.
Gdy pracodawca złamał prawo pracy
Szef nie wypłacał ci nadgodzin (overtime pay) mimo, że pracowałeś sumiennie po 9-10 godzin dziennie. Upomniałeś się u niego, to powiedział, że jak ci się nie podoba, to możesz sobie iść gdzie indziej. To odszedłeś, a teraz zastanawiasz się, czy masz jakieś wyjście? W tym przypadku - tak.
Pracownik zwolniony za skarżenie się do pracodawcy albo do Departamentu Pracy o łamania prawa pracy, może wziąć pracodawcę do sądu. Jeżeli wygra, może być przywrócony na swoje stanowisko, otrzymać zaległe pobory i zwrot kosztów postępowania sądowego.
Nie wypłacanie poborów za nadgodziny albo płacenie poniżej minimum wage jest zabronione przez Federal Fair Labor Standards Act. Pracownik chroniony jest przez klauzule tej ustawy i zdecydowanie powinien porozmawiać z prawnikiem. Wiele zakładów pracy szybko pójdzie na ugodę z pracownikiem, gdyż rozumie, że prawo jest po jego stronie.
Złośliwe lub odwetowe zwolnienie
Poufne: Nie możesz być zwolniony za to, że złożyłeś skargę z powodu dyskryminowania cię przy awansie, szykan seksualnych, za ubieganie się o odszkodowanie za wypadek przy pracy czy za odwołanie się do Occupational Safety and Health Administration (OSHA) o poprawę bezpieczeństwa pracy. Pracodawca nie może zwolnić cię też za działalność w związkach zawodowych, ani za poinformowanie policji czy innych władz o przestępstwach współpracowników, czy pracodawcy. Odmówienie wykonania polecenia służbowego, które jest sprzeczne z prawem lub ogólnie przyjętym kodem etycznym danej profesji, też nie może być przyczyną zwolnienia.
Gdy wszystko zawiedzie
Jeżeli masz za sobą długoletnią, nienaganną historię pracy w przedsiębiorstwie, a wiele do stracenia (emeryturę), możesz zdecydować się na pozwanie pracodawcy do sądu za bezpodstawne zwolnienie. Wiele sądów orzeka ostatnio na korzyść pracownika, mimo że pracodawca nigdy mu niczego nie obiecywał i nie popełnił względem niego żadnej dyskryminacji ani nieuczciwości.
W opinii wielu sądów pracodawca powinien obchodzić się uczciwie z wieloletnimi, lojalnymi pracownikami. Sąd może nakazać pracodawcy ponowne przyjęcie cię do pracy i zwrot straconych zarobków.
Artykuł przedrukowano za zgodą
Polskiego Poradnika "Sukces"
Adres: 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363
www.poradniksukces.com
