Skrzętnie gospodarzymy pieniędzmi całe życie. Kupiliśmy dom albo mieszkanie, składamy pieniądze w banku i w funduszach powierniczych. Odmawiamy sobie przyjemności, by zabezpieczyć przyszłość sobie i rodzinie. Ale im większy jest nasz majątek, tym więcej może powstać konfliktów między naszymi spadkobiercami. Oto kilka wskazówek, jak ich uniknąć.
Dobrze przygotuj testament
Niezależnie od stanu swojego posiadania, każdy z nas powinien mieć testament. Jest to dokument, w którym dysponujesz, kto ma otrzymać twoje przedmioty majątkowe – dom, samochód, pieniądze itp. oraz kto przejmie opiekę nad dziećmi w razie twojej śmierci. Twoja ostatnia wola decyduje o losie dorobku twego całego życia i przyszłości nieletnich dzieci.
Około trzy czwarte osób w Stanach Zjednoczonych nie posiada testamentu. Przyczyną tego zjawiska jest nieświadomość komplikacji, jakie następują z powodu braku ostatniej woli lub innych stosownych przygotowań. W sporządzeniu testamentu pomoże książka pt. Testamenty i ostatnie dyspozycje, dostępna tylko w wersji elektronicznej.
Jakkolwiek można testament spisać w prostym języku albo kupić formularze, warto zatrudnić prawnika, by prawidłowo przygotował naszą ostatnią wolę, gdyż w razie jakichś błędów z grobu niczego już nie naprawimy.
Traktuj dzieci sprawiedliwie
Konflikty z sukcesją majątkową wynikają z tego, że spadkobiercy czują się pokrzywdzeni. Nierówny podział majątku może wyniknąć z różnych powodów:
Nierówne zarobki spadkobierców. Rodzice mogą chcieć zostawić więcej niewiele zarabiającej córce, a mniej synowi, który ma dobrze prosperujący biznes.
Różne potrzeby spadkobierców. Na przykład syn z gromadką dzieci na utrzymaniu dostaje więcej pieniędzy niż syn bezdzietny.
Poprzednie darowizny. Na przykład rodzice zapisują mniej pieniędzy dziecku, któremu pomogli kupić dom.
Różna doza opieki na stare lata. Matka może chcieć zapisać dom temu z dzieci, które się nią będzie na starość opiekowało.
Masz pełne prawo rozdzielić majątek między dzieci czy krewnych tak, jak uważasz. Jednak w sytuacji, gdy podział nie jest równomierny, zabezpiecz się na wypadek kłótni, gdyż dzieci mogą poczuć się oszukane lub podejrzewać, że ich rodzeństwu udało się tobą manipulować.
Rada: Jeżeli uważasz, że twoja decyzja wywoła kontrowersje, to poinformuj o niej dzieci osobiście i wyjaśnij przyczyny. Również w testamencie podaj przyczynę swojej decyzji, co utrudni ewentualne podważenie testamentu przez rozczarowaną osobę.
Uwaga: Nierówny podział może też wyniknąć dlatego, że różne przedmioty majątkowe mogą być różnie opodatkowane, albo dlatego, że niektórych przedmiotów (kont) zapisać nie możesz (patrz poniżej).
Nie dysponuj pieniędzmi, które już oddałeś
Niektórymi przedmiotami majątkowymi nie możesz dysponować w testamencie, co czasem powoduje poważne problemy.
Przykład: Synowi zapisałeś dom, a córce konto bankowe z wkładem równym wartości domu, więc uważasz, że rozdzieliłeś majątek sprawiedliwie. Ale na koncie wyznaczyłeś na beneficjenta syna, więc on stanie się jego właścicielem po twojej śmierci. W ten sposób cały majątek przeszedł na syna, a córka nie dostała nic.
Oto przedmioty majątkowe, których nie można zapisać w testamencie:
Majątek będący współwłasnością (jointly held property). Przykładem konto bankowe otwarte razem z inną osobą (joint bank account). Po twojej śmierci wkład oszczędnościowy przechodzi na współwłaściciela i nie może być rozdysponowany testamentem.
Przedmioty majątkowe, na które został wyznaczony beneficjent, np. konto w funduszu powierniczym opatrzone adnotacją Pay-on-Death.
Przedmioty kontraktu są po śmierci rozdysponowane zgodnie z tym kontraktem i nie mogą stanowić zapisu testamentowego. Przykładem są udziały spółek, trusty, jak i prywatne umowy.
Konta emerytalne automatycznie stają się własnością wskazanego beneficjenta.
Polisy ubezpieczeniowe wypłacają odszkodowanie bezpośrednio wskazanemu beneficjentowi. Jedynym sposobem na kontrolowanie wypłaty z polisy byłoby uczynienie masy spadkowej beneficjentem, ale to nie jest dobry pomysł (więcej na ten temat w książce pt. „Planowanie spadkowe”).
Majątek trustów przechodzi zgodnie z instrukcjami trustu.
Rozdaj rodowe pamiątki za życia
Jeżeli nie korzystasz z rodzinnych pamiątek (biżuterii, starych mebli, fotografii, obrazów), to rozdaj je za życia tym członkom rodziny, którzy je lubią i docenią.
Zapytaj wprost, co twoje dzieci chciałyby dostać. Ludzie przywiązują różną wagę do różnych rzeczy i dysponując “zza grobu” możesz nie utrafić w ich gusta czy zainteresowania.
Pamiętaj o konsekwencjach podatkowych
Wiele osób jest świadomych podatków od spadku (federalne estate taxes, które dotyczą majątków przekraczających 13.61 miliona dolarów w roku 2024), ale zapominają o podatkach, jakie spadkobiercy zapłacą po przejęciu i sprzedaży danego przedmiotu majątkowego.
Przykład: Synowi zapisałeś konto IRA, a córce konto bankowe o takiej samej wartości. Córka otrzyma pieniądze w stu procentach, natomiast syn od wypłaconych z IRA kwot zapłaci znaczne podatki dochodowe równe jego przedziałowi podatkowemu w danym roku.
Pamiętaj też, że 17 stanów nakłada stanowe podatki od spadków, a stanowe zwolnienia są niższe od federalnych, przez co opodatkowane bywają już majątki o wartości od miliona (Oregon) do 12.920 mln dol. w stanie Connecticut. Więcej przeczytasz tu: www.aarp.org/money/taxes/info-2020/states-with-estate-inheritance-taxes.html.
Za tydzień opiszę problemy wynikające z podważenia testamentu i z drugiego małżeństwa. Wyjaśnię również, co robić, żeby kogoś skutecznie wydziedziczyć.
Elżbieta Baumgartner
Autorka nie jest prawnikiem i nie udziela porad prawnych. Niniejszy artykuł został napisany wyłącznie w celach informacyjnych. Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. “Planowanie spadkowe” i „Podręcznik ochrony majątkowej”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 507 W. Belmont Ave., Chicago, albo w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces, www.PoradnikSukces.com, 718-224-3492.
