Jeszcze na początku tego roku polski sejm uchwalił ustawę w sprawie czternastej emerytury, a trafi ona do 9.1 mln emerytów i rencistów począwszy od końca października. Zobacz, czy coś należy się tobie lub twoim bliskim.
Trzynastka, teraz czternastka
Do „trzynastki” polscy emeryci i renciści zdążyli się już przyzwyczaić. Jest to świadczenie pieniężne, wypłacane co roku w marcu, w wysokości najniższej krajowej emerytury, czyli 1,250 zł brutto w roku 2021 (1,200 zł rok temu). Trzynastka była jedną z przedwyborczych obietnic PiS-u w 2019 roku, czyli tzw. piątki Kaczyńskiego.
Pomimo recesji spowodowanej pandemią koronawirusa i kosztownej antyrecesyjnej pomocy dla gospodarki, polscy ustawodawcy zdecydowali, że widocznie mają środki na kolejny prezent dla seniorów – emeryturę czternastą. Płaci za nią budżet państwa z tzw. Funduszu Solidarnościowego, czyli młodsi polscy podatnicy.
Jakie warunki trzeba spełnić
Warunki są dwa.
Po pierwsze, trzeba było mieć prawo do wypłaty emerytury lub renty na dzień 31 października 2021 r. Jeżeli jesteśmy w wieku emerytalnym, ale nie mamy decyzji o wypłacie emerytury, czternastka nam nie przysługuje. Podobnie jest w sytuacji, jeśli dorabiamy do emerytury lub renty i z powodu wysokich dochodów ZUS zawiesił nam wypłatę świadczenia. Wtedy czternastki te nie otrzymamy.
Druga sprawa to wysokość emerytury lub renty. Czternastkę w pełnej kwocie otrzymają tylko osoby pobierające emeryturę poniżej 2,900 zł. Jeśli świadczenie przekracza 4150,88 zł brutto, czternastki nie będzie (czytaj dalej).
Ile wynosi wypłata na rękę
Nazwa jest trochę myląca. W ramach czternastki (tak jak i trzynastki) nie dostanie się podwójnej emerytury, lecz kwotę równą minimalnej emeryturze ustalonej na dany rok, która teraz wynosi 1,250 zł.
Od tej zasady jest jednak wyjątek. Osoby otrzymujące emeryturę w kwocie powyżej 2,900 zł brutto dostają odpowiednio mniejszą czternastkę. Za każdą złotówkę powyżej 2,900 zł odejmowana jest złotówka ze świadczenia czternastej emerytury. Niektórzy nie dostaną więc dodatkowego świadczenia wcale.
Na przykład, gdy przyznana emerytura wynosi 3,000 zł, jest to 100 zł ponad limit (3,000 zł – 2,900 zł = 100 zł). Wtedy czternastka też będzie w kwocie mniejszej o 100 zł (1,250 – 100 zł =1,150 zł).
Ile dla odbiorców emerytur groszowych
Czy odbiorcy niskich emerytur dostaną pełną czternastkę? Tak. Obecnie tzw. groszowe emerytury, czyli wynoszące poniżej minimalnego świadczenia, pobiera ponad 300 tys. osób. Najniższa taka emerytura wypłacana przez ZUS wynosi tylko 2 gr. Osoba, która ją otrzymuje, podobnie jak 300 tys. pozostałych, otrzyma czternastkę w pełnej wysokości.
Czy czternastka jest opodatkowana
Nie zapomnijmy o podatkach. Czternasta emerytura podlega opodatkowaniu i oskładkowaniu na ogólnych zasadach. Potrącone jest 17 proc. podatku dochodowego (minus kwota wolna od podatku) oraz 1.25 proc. na ubezpieczenie zdrowotne.
Co ważne, z czternastki nie są dokonywane potrącenia ani egzekucje.
Czy są brane pod uwagę inne dochody emeryta?
Nasi czytelnicy pracują albo dostają emeryturę Social Security w Stanach. Czy to nie przeszkodzi? Czy należy wykazać się niskim dochodem, by dostać czternastkę?
Odpowiedź brzmi: nie. Stan majątkowy ani wysokość przychodów nie mają znaczenia. Nawet milionerzy dostają ten zasiłek. ZUS i KRUS uwzględniają tylko wysokość wypłacanych przez nich rent i emerytur, ale nie inne rodzaje przychodów.
Czternastka dla Polonusów w Stanach
Polacy mieszkający w Stanach czy w Kanadzie niepokoją się, czy bonus wypłacany jest również osobom mieszkającym poza Polską. Niepotrzebnie, bo każdy odbiorca rent i emerytur z systemu ZUS czternastkę otrzyma, niezależnie od swojego miejsca zamieszkania i niezależnie od tego, czy świadczenie słane jest na konto w banku polskim czy zagranicznym.
Kiedy wypłata
ZUS zapewnia, że czternasta emerytura ma być wypłacona zasadniczo w terminie wypłaty listopadowych świadczeń. W związku z tym, że 1 listopada to dzień świąteczny, osoby, które tego dnia otrzymują świadczenia, przelewy dostaną już pod koniec października. W wyjątkowych sytuacjach świadczenie będzie wypłacone w grudniu 2021 r. – w przypadku świadczeń i zasiłków przedemerytalnych – i w styczniu 2022 r. – w przypadku okresowo co kwartał wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników.
Czy dwie czternastki?
Jeżeli ktoś dostaje dwie emerytury z ZUS i KRUS, czy także otrzyma dwie czternastki? Nie. Jedna osoba może dostać tylko jedno czternaste świadczenie. W przypadku pobierania emerytury z ZUS i KRUS, czternastkę wypłaca tylko ZUS.
Dla jednej osoby czternastka wynosi brutto 1,250 zł. Czy członkowie rodziny dostającej wieloosobową rentę rodzinną dostaną każdy po tej kwocie? Też nie. Takiej rodzinie przysługuje tylko jedno świadczenie pieniężne, bez względu na liczbę osób uprawnionych do tej renty. Gdy uprawnione są do niej dwie osoby – każdej należy się po połowie, czyli 625 zł brutto.
Czternastka a pomoc społeczna
Czy czternastka nie ograniczy prawa do pomocy społecznej naszej rodziny w Polsce? Nie. Świadczenie jest specjalne, to znaczy, że: nie jest doliczane do dochodu, nie ogranicza prawa do polskiej pomocy społecznej oraz jest wolne od potrąceń komorniczych.
Inaczej jest w Stanach Zjednoczonych. Czternasta emerytura jest przychodem, który powinien być uwzględniany przy obliczeniu pomocy społecznej SSI czy czynszu za miejskie mieszkania.
Co robić, żeby dostać czternastkę
Nic. Nie trzeba składać żadnych wniosków, bo świadczenie jest wypłacane automatycznie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przestrzega jednak przed oszustami, którzy podszywają się pod pracowników ZUS i oferują pomoc przy wypełnieniu wniosku o czternastą emeryturę.
Jeżeli polska emerytura spływa ci na konto w polskim albo amerykańskim banku, to czternastka może już na ciebie czeka.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników dla imigrantów w USA, m.in. „WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla Polaków”, „Emerytura polska i amerykańska, ich łączenie i skutki Umowy o zabezpieczeniu społecznym” i „Emerytura reemigranta w Polsce. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com.
