Oto pytanie pani Adeli: „Witam droga Pani Elżbieto! Przez Internet czytam pani artykuły i słucham Polskiego Radia, więc zwracam się do Pani ze swoim problemem. Mam obywatelstwo amerykańskie, ale mieszkam teraz w Polsce. Pracowałam bardzo krótko w USA około 5 lat. Mam teraz 62 lata, a mój mąż 59. Chciałabym wiedzieć, czy mogę pobierać jakąś emeryturę czy zasiłek, czy cokolwiek mi się należy. Kilka lat temu odwiedził mnie pewien Amerykanin, który twierdził, że jak będę miała 62 lata, to coś będzie mi się należało, może nawet $700 czy $800, bo w Stanach obowiązuje pewne minimum społeczne. Czy to prawda?”
Emerytura czy zasiłek?
Optymistyczne przewidywania znajomego pani Adeli dotyczą niestety tylko osób mieszkających w Stanach. Jeżeli ubogi starszy Amerykanin ma bardzo małą emeryturę, może należeć mu się zapomoga zwana SSI (Suplemental Security Income). Limitem stanu posiadania jest $2,000 dla osoby samotnej, a $3,000 dla małżeństwa. Wysokość zasiłku zależy od miejsca zamieszkania oraz sytuacji życiowej, na przykład do $841 dla osoby mieszkającej samodzielnie w stanie Nowy Jork i do $1,365 miesięcznie dla małżeństwa w roku 2022.
Imigranci muszą spełnić dodatkowe warunki: mieć obywatelstwo albo przepracowane 40 kwartałów. Gdy wyjadą do Polski, to zasiłek jest im odbierany, a w Polsce wypłacana tylko wypracowana emerytura. Więcej informacji: www.ssa.gov/ssi/text-eligibility-ussi.htm.
Kiedy Polak dostanie emeryturę Social Security
W przeszłości imigrantom lata pracy przepadały, jeżeli wrócili do Polski przed wypracowaniem 40 kwartałów. Ale przepisy zmieniły się 1 marca 2009 r., gdy weszła w życie Umowa między Polską a Stanami Zjednoczonymi o zabezpieczeniu społecznym. Wniosła ona kilka zmian dla polsko-amerykańskich emerytów i rencistów, a najważniejszą z nich jest możliwość łączenia okresów ubezpieczenia i uzyskanie tzw. proporcjonalnej emerytury, opartej na okresach pracy w Stanach i w Polsce.
Aby być uprawnionym do proporcjonalnej emerytury Social Security, należy spełnić następujące warunki:
- osiągnąć co najmniej 62 lata (pełny wiek emerytalny wynosi 66-67 lat, w zależności od roku urodzenia);
- mieć zaliczone co najmniej 6 kwartałów pracy w Stanach oraz co najmniej 40 kwartałów pracy łącznie w Stanach i w Polsce;
- od zarobków należało płacić składki Social Security na legalny numer Social Security. Praca na numer podatnika (ITIN) się nie liczy.
Czy status imigracyjny ma znaczenie?
Obecny status imigracyjny emeryta-Polaka, ani miejsce zamieszkania, nie mają znaczenia do uzyskania emerytalnych uprawnień, pod warunkiem, że rozliczał się na dobry numer Social Security wydany przed 2004 rokiem. Więcej przeczytasz w książce Ubezpieczenie Społeczne Social Security. Status imigracyjny rzutuje jednak na miejsce wypłaty świadczeń: nielegalny Polak-imigrant nie dostanie wypłaty emerytury czy renty Social Security w Stanach, a tylko w Polsce. Ponadto potrącany mu będzie non-resident tax - podatek nierezydentów, który wynosi 25.5%.
Niestety, deportacja powoduje odebranie świadczeń Social Security. Osobie deportowanej emerytura lub renta zostanie wstrzymana do czasu, gdy ponownie zostanie ona legalnie wpuszczona do USA jako stały rezydent. Osoby na utrzymaniu deportowanego emeryta i będące obywatelami amerykańskimi (żona, nieletnie dzieci) mogą nadal otrzymywać przyznane im uprzednio świadczenia, pod warunkiem, że mieszkają w USA.
Ile wyniesie emerytura po paru latach na saksach?
Emerytura osób, które zarabiały niewiele przez kilka lat, będzie bardzo mała. Dla porównania, dziesięć lat deklarowania minimalnej kwoty potrzebnej do zaliczenia 40 kwartałów Social Security zaowocuje emeryturą na poziomie około stu kilkudziesięciu dolarów. Niewielkie zarobki przez kilka, kilkanaście kwartałów dadzą groszowe świadczenia: może kilkanaście czy kilkadziesiąt dolarów, zależnie od wysokości zarobków, liczby lat pracy oraz wieku emeryta.
Oto czynniki, które spowodują dodatkową redukcję świadczeń:
Redukcja aktuaryjna - zbyt wczesne przejście na emeryturę: maksymalnie 25-30 proc. w wieku 62 lat w porównaniu ze świadczeniami, które przysługiwałyby w pełnym wieku, czyli w 66-67. roku życia w zależności od roku urodzenia. Pełny wiek emerytalny wzrasta stopniowo od 66 do 67 lat dla osób urodzonych w roku 1955 i później (https://www.ssa.gov/benefits/retirement/planner/agereduction.html).
Amerykański podatek dla nierezydentów (non-resident tax) w wysokości 25.5% dla nieobywateli w Polsce. Uwaga: umowa podatkowa zapobiega podwójnemu opodatkowaniu.
Polski podatek dochodowy wraz ze składką na Narodowy Fundusz Zdrowia. Należy uzyskać z amerykańskiego Konsulatu zaświadczenie o płaceniu amerykańskiego podatku nierezydentów i przedstawić go w Polskim banku, gdzie spływa emerytura Social Security, by bank nie odprowadzał od niej dochodowych podatków. 9-procentowa składka na NFZ jednak pozostanie.
Uwaga: Odbiorcy „łączonej” (proporcjonalnej) emerytury (totalized benefits) nie dotyczy Windfall Elimination Provision (klauzula eliminująca nadmierne świadczenia), która powoduje pomniejszenie emerytury Social Security osobom, które dostają też inną emeryturę wypracowaną poza systemem Social Security, np. ZUS albo KRUS. Redukcja WEP wynosi maksymalnie połowę emerytury ZUS, albo ok. połowę emerytury SS w zależności od tego, która kwota jest mniejsza. Więcej informacji znaleźć można w książce pt. „WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla Polaków”.
Wniosek
Po kilku latach dorabiania „na saksach” w USA można dostać od Administracji Social Security małą emeryturkę, która będzie pomniejszona o amerykański podatek. Warto poczekać do pełnego wieku emerytalnego (66-67 lat), żeby uniknąć dodatkowej redukcji aktuaryjnej. Nie wszyscy Polacy wiedzą, że małżonek emeryta otrzymać może rentę małżeńską (spousal benefits) w wysokości połowy jego emerytury. Po jego śmierci wdowa (wdowiec) otrzymają 100 proc. jego świadczeń.
Po emeryturę czy rentę Social Security nie trzeba przyjeżdżać do Stanów, bo formalności załatwić można w Polsce w Biurze Świadczeń Federalnych przy amerykańskim konsulacie w Warszawie lub Krakowie.
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek o profilu finansowym i konsumenckim, m.in. „Powrót do Polski”, oraz „Emerytura polska i amerykańska”, „Ubezpieczenie społeczne Social Security” oraz „WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla Polaków”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo bezpośrednio od wydawcy, Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com
