Każdy z nas ma jakieś konto w banku. Warto zastanowić się, kto może mieć dostęp do naszych pieniędzy na wypadek naszej poważnej choroby, niepełnosprawności, śmierci, czy chociażby dłuższego wyjazdu do Polski. Warto zawczasu o to się zatroszczyć.
Aby uporządkować własne sprawy finansowe na wypadek niepełnosprawności albo śmierci, możesz uczynić co następuje:
- zapisać swój majątek w testamencie;
- dopisać współwłaściciela konta;
- uczynić obraną osobę beneficjentem konta (beneficiary);
- przygotować upoważnienie do dysponowania kontem na wypadek swojej niepełnosprawności czy nieobecności (power of attorney).
Przyjrzymy się pokrótce tym możliwościom.
Zapisanie konta w testamencie
Pozostawienie pieniędzy na swoim koncie i zapisanie ich w testamencie jest najbardziej kłopotliwym dla rodziny rozwiązaniem.
Majątek rozporządzony testamentem nazywa się probate estate. Ażeby spadkobiercy mogli uzyskać do niego dostęp, twój testament musi zostać zatwierdzony przez sąd. Jeżeli testamentu nie zostawiłeś, sąd rozdzieli majątek według stanowych przepisów. Procedura ta zwana probacją (probate) jest bardzo kłopotliwa, przeważnie długa i kosztowna. Jest ona szczególnie trudna wtedy, gdy rodzina zmarłego mieszka w Polsce i dlatego warto jej unikać, zapisując pieniądze na kontach bankowych czy inwestycyjnych w inny sposób.
Więcej na temat można znaleźć w książce pt. „Testamenty i ostatnie dyspozycje”, dostępnej tylko w wersji elektronicznej (www.PoradnikSukces.com).
Dodanie współwłaściciela konta
Mienie posiadane wspólnie (joint ownership with the rights of survivorship) przechodzi po śmierci jednego współwłaściciela na drugiego automatycznie z pominięciem probacji. Przykładem może być wspólne konto w banku czy razem posiadany dom.
Oto zalety wspólności majątkowej: jest łatwa do założenia, zapewnia dziedziczenie współwłaścicielowi, a do tego majątek przechodzi na współwłaściciela bez probacji. Oczywiście, nie wolno zapominać o wadach wspólności majątkowej. Wspólne konto w banku może być opróżnione przez nieuczciwego współwłaściciela, bowiem ma on pełne prawo do dysponowania całym wkładem.
O szczegóły pytaj w swoim banku albo unii kredytowej. Dowiesz się o technicznej stronie załatwienia transakcji, ale nie bądź zaskoczony, gdy pracownik powie ci stanowczo, że nie jest upoważniony do dawania jakichkolwiek porad podatkowych czy prawnych. Warto samemu wcześniej się przygotować, w czym pomogą książki wymienione pod tym artykułem.
Pamiętaj: Unikniesz sądu przez przekazanie pieniędzy swoim bliskim poza testamentem.
Wyznaczenie beneficjenta konta
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci polega na wskazaniu beneficjenta konta (beneficiary) i jest najłatwiejszym, najbezpieczniejszym i najtańszym sposobem transferu majątku po śmierci właściciela.
Konto z zapisanym beneficjentem nazywane bywa pay-on-death account (POD) lub transfer-on-death account (TOD). Jest to normalne konto bankowe czy maklerskie opatrzone odpowiednim zapisem. Beneficjent dziedziczy twoje pieniądze bez żadnej zbędnej procedury – po twojej śmierci zgłasza się z aktem zgonu i swoim dokumentem tożsamości do finansowej instytucji po odbiór pieniędzy.
Jako właściciel konta wyznaczasz dowolnego beneficjenta. Może to być twój krewny, dziecko, małżonek, czy życiowy partner. Jeżeli chcesz, możesz podzielić pieniądze między kilkoma osobami. Finansowe instytucje mają swoje formularze – Beneficiary Designation Forms, zwane niekiedy Transfer on Death Forms. W każdej chwili możesz zmodyfikować treść swojej dyspozycji.
Podstawowy beneficjent (primary beneficiary) – to osoba, która ma otrzymać środki po twojej śmierci. Możesz wyznaczyć dwie lub więcej osób i podzielić pieniądze w równych częściach. Wskazać też możesz beneficjenta zastępczego (alternate beneficiary), który odziedziczy wkład rachunku tylko wtedy, gdy podstawowy beneficjent umrze przed tobą.
Zalety wyznaczenia beneficjenta
Pieniądze przechodzą na spadkobiercę bezpośrednio, z pominięciem probacji. Procedura jest prosta, nic nie kosztuje i zapewnia przekazanie majątku niezależnie od zapisu testamentowego czy też zasad dziedziczenia ustawowego w twoim stanie. Beneficjenta można zmienić bez jego zgody. Wyznaczenie beneficjenta nie może być podważone, tak jak testament, przez niezadowolonych krewnych.
Uwaga: Jeżeli na danym koncie wyznaczysz beneficjenta, to decyzji tej nie możesz zmienić testamentem, a tylko przez ponowne wypełnienie bankowego formularza.
Wyznaczenie beneficjenta konta emerytalnego
Każde konto emerytalne musi mieć wyznaczonego beneficjenta. W przypadku zakładowego programu emerytalnego jest to ważna decyzja, która może być trudna do odwrócenia.
Polisy ubezpieczeniowe, annuities, konta emerytalne (IRA, 401(k), Keogh itp.) wymagają wyznaczenia beneficjenta. Jeżeli beneficjenta nie wyznaczysz, pieniądze przejdą na masę spadkową, po czym będą rozdysponowane przez testament, a w razie jego braku – przez zasady dziedziczenia ustawowego w danym stanie.
Przepisy dotyczące wyznaczania beneficjentów programów emerytalnych dla małżonków i życiowych partnerów różnią się znacznie. Niektóre plany emerytalne wymagają pisemnej zgody małżonka na usunięcie jego nazwiska jako beneficjenta. Więcej informacji o wyznaczaniu beneficjentów kont emerytalnych zawiera książpa pt. Amerykańskie emerytury.
Ustanowienie pełnomocnika
Beneficjent uzyska dostęp do konta dopiero po twojej śmierci. Jeżeli potrzebujesz czyjejś pomocy, a nie chcesz uczynić tej osoby współwłaścicielem, to możesz wyznaczyć ją na pełnomocnika (ang. attorney).
Wbrew nazwie, pełnomocnik nie musi być prawnikiem. Słowo attorney oznacza w języku angielskim osobę wyznaczoną do działania w imieniu innej osoby w sprawach gospodarczych lub prawnych. W Stanach Zjednoczonych przyjęło się określać prawnika jako attorney, ale np. w Wielkiej Brytanii jest to solicitor.
Pełnomocnictwo (Power of Attorney) sporządzasz na formularzu otrzymanym od banku, gdzie wstawiasz dane personalne wyznaczonej osoby. Niektóre banki mogą honorować pełnomocnictwa sporządzone ręcznie albo na innych formularzach, ale pod warunkiem, że spełniają one stanowe wymagania. W niektórych bankach można ustanowić pełnomocnika w serwisie internetowym. Dowiedz się o procedurze w swojej instytucji.
Pełnomocnictwo ma moc prawną tylko za życia mocodawcy, a wygasa w chwili jego śmierci. Pełnomocnik nie będzie miał dostępu do konta, gdy jego pomoc może być najbardziej potrzebna, czyli po śmierci właściciela. Wtedy konto traktowane jest jak każde inne i jest przedmiotem sądowej procedury probacji, chyba że wyznaczony był współwłaściciel albo beneficjent.
Co zrobić teraz
Ażeby zabezpieczyć swoje pieniądze i swoich bliskich, uczyń co następuje.
Sprawdź, czy masz wyznaczonych beneficjentów na wszystkich kontach i czy są to odpowiednie osoby. Wytypuj zarówno głównych jak i zastępczych beneficjentów, na wypadek, gdyby ci pierwsi umarli przed tobą. Jeżeli wyliczasz kilku beneficjentów, to sprecyzuj dokładnie procentowy podział pieniędzy między nimi. Upewnij się, że dokumenty posiadane przez finansową instytucję odzwierciedlają twoje życzenia. Uzyskaj potwierdzoną kopię Beneficiary Designation. Trzymaj tę kopię razem ze swoimi innymi ważnymi dokumentami. Oprócz tego upewnij się, że spadkobiercy albo wiedzą o twojej decyzji, albo się o niej dowiedzą po twojej śmierci. Muszą oni znać adres banku, by się do niego zgłosić po pieniądze.
Pamiętaj! Finansowa instytucja nie wie o śmierci swoich klientów i nie szuka ich spadkobierców. Jeżeli przez pięć lat nie będzie na koncie żadnych transakcji, to bank uzna konto za zapomniane i odeśle pieniądze do stanowego Biura Zagubionych Pieniędzy (Unclaimed Property Office), skąd ich odzyskanie jest kłopotliwe.
Ponadto, spisz testament, jeżeli tego jeszcze nie uczyniłeś.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in.: Planowanie spadkowe, czyli jak uporządkować swoje sprawy w Stanach i w Polsce, Podręcznik ochrony majątkowej” i wielu innych. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago, albo bezpośrednio od wydawcy, Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com.
