Sztuczna inteligencja (artificial intelligence - AI) to technologia, która umożliwia maszynom naśladowanie ludzkiego myślenia i działań, w tym uczenia się i rozwiązywania problemów. Logic Theorist, pierwszy program AI, został wprowadzony w 1957 roku i zapoczątkował dziedzinę badań nad sztuczną inteligencją.
Chociaż wiele osób uważa sztuczną inteligencję za coś z filmu science fiction, jest to bardzo realna rzecz, która odgrywa znaczącą rolę w epoce „dużych zbiorów danych”. Korzyści ze sztucznej inteligencji są odczuwalne w branżach takich jak technologia, bankowość, marketing, medycyna, rolnictwo i rozrywka. AI pomaga rozpoznawać twarze, diagnozować choroby, optymizować wodę, nawozy i pestycydy dla farmerów, pomaga w tłumaczeniu tekstów, w prowadzeniu samochodu, polecaniu piosenek i programów w serwisach streamingowych oraz tworzeniu najbardziej efektywnych tras podróży za pomocą aplikacji z mapą.
Oszuści w akcji
Niestety, oszuści znaleźli również sposoby na wykorzystanie zalet sztucznej inteligencji do złośliwych celów.
Oszuści często pobierają dane osobowe z profili w mediach społecznościowych i innych źródeł internetowych. Następnie wykorzystują te informacje posługując się technologią AI do personalizowania oszukańczych SMS-ów i e-maili, dzięki czemu są bardziej przekonujące i trudniejsze do wykrycia jako fałszywe.
Oszuści mogą wykorzystać technologię sztucznej inteligencji i dane dźwiękowe zebrane w Internecie, aby sklonować głos dziecka, wnuka lub innego członka rodziny, aby przekonać ofiarę, że bliska osoba jest w kłopocie i potrzebuje natychmiastowej pomocy finansowej. Popularne są oszustwa „na wnuczka” albo fałszywe porwania.
Statystyki dotyczące szwindli internetowych malują ponury obraz rzeczywistości. W 2023 r. w USA odnotowano ich znaczny wzrost, a Centrum Zgłoszeń Przestępczości Internetowej (IC3) FBI otrzymało rekordową liczbę 880 418 skarg. Był to wzrost o 10 proc. liczby skarg i wzrost o 22 proc. wartości strat w porównaniu z 2022 r., przy czym potencjalne straty przekroczyły 12.5 mld dol.
Naucz się rozpoznawać ogólne cechy oszustwa
Każde oszustwo, prowadzone przy pomocy najnowszych technologii, jak i staroświeckich metod, ma pewne charakterystyczne cechy, na które trzeba być uczulonym.
Przede wszystkim, aferzysta wywiera na ciebie nacisk na natychmiastowe działanie oraz na zachowanie informacji w tajemnicy. Zastrasza, gra na emocjach. Wyciąga od ciebie wrażliwe lub osobiste dane. Żąda pieniędzy, zazwyczaj w formie trudnej do odzyskania, takiej jak gotówka, karta podarunkowa, przelew bankowy, aplikacja płatnicza lub kryptowaluta. Podaje szczegółowe instrukcje dotyczące sposobu transakcji finansowej. Zabrania odwieszenia słuchawki, bo wie, że możesz wtedy poprosić o pomoc czy zweryfikować sytuację. Każe pozostać na linii telefonicznej podczas dokonywania płatności.
Wystrzegaj się ofert, które wyglądają zbyt dobrze, aby mogły być prawdziwe.
Chroń się przed potencjalnymi oszustwami polegającymi na klonowaniu głosu
Ustal hasło rodzinne i udostępnij je rodzicom, dziadkom, dzieciom i wnukom. Przekonaj członków rodziny, jak ważne jest utrzymywanie hasła w tajemnicy wyłącznie wśród członków rodziny. Ustal pytania zabezpieczające, na które mogą odpowiedzieć tylko członkowie rodziny. Pamiętaj, aby wybierać pytania, na które odpowiedzi nie można łatwo znaleźć za pomocą mediów społecznościowych lub wyszukiwarek internetowych.
Zachęcaj bliskich i krewnych w mediach społecznościowych, aby ustawili swoje strony i profile jako prywatne. Utrudnia to cwaniakom zbieranie danych osobowych.
Zachowaj spokój. Przysłuchuj się szczegółom, drobnym nawet błędom. Na przykład oszust może używać nieprawidłowych imion czy ich zdrobnień.
Rozłącz się i zadzwoń do bliskiej osoby pod numer, o którym wiadomo, że należy do niej. Zadzwoń do innego członka rodziny, który najprawdopodobniej będzie w stanie zweryfikować lub zaprzeczyć temu, co mówi rozmówca.
Nie ufaj identyfikatorowi dzwoniącego. Numery telefonów można sfałszować i sprawiać wrażenie, że połączenie pochodzi od jakiegoś urzędnika, na przykład funkcjonariusza organów ścigania, szpitala lub więzienia.
AI również wykrywa oszustwa
Gdy sprzedałam dom i większe kwoty starałam się przesłać do kilku finansowych instytucji, dostałam telefon z Fraud Protection Department swojego banku. Miły pracownik sprawdził moją tożsamość i wypytał o okoliczności transferu. Wyjaśnił, że komputer wyłapał moją nietypowa transakcję, a oni czuwają nad bezpieczeństwem moich pieniędzy. Dziękuję, sztuczna inteligencjo.
Jak widać, AI pomaga również w wykrywaniu przestępstw. Instytucje finansowe stosują grupy algorytmów, które monitorują przychodzące dane i powstrzymują zagrożenia oszustw, zanim się zmaterializują. AI uczy się na podstawie danych historycznych i może dostosowywać swoje reguły, aby powstrzymywać zagrożenia, których nigdy wcześniej nie widziała — czego standardowe oprogramowanie do wykrywania oszustw nie potrafi.
Ponieważ AI jest dynamiczna, nieustannie pracuje również nad zmniejszeniem liczby fałszywych alarmów (blokowanie prawdziwych użytkowników) poprzez poprawę dokładności swoich reguł.
Czy odzyskasz pieniądze?
Jeżeli padłeś ofiarą, to odzyskanie pieniędzy będzie trudne, albo wręcz niemożliwe. Niezależnie od tego, jak zapłaciłeś, im szybciej zaczniesz działać, tym lepiej. Federalna Komisja Handlu przedstawia następujące zalecenia:
Jeśli zapłaciłeś oszustowi kartą kredytową lub debetową, możesz wstrzymać transakcję. Natychmiast skontaktuj się z wystawcą karty kredytowej lub bankiem. Powiedz im, co się stało i poproś o „obciążenie zwrotne” (chargeback), aby cofnąć płatność. Niestety, oszuści wiedzą o tej metodzie i rzadko przyjmują płatności kartą kredytową.
Jeśli zapłaciłeś przestępcy kartą podarunkową, kartą przedpłaconą lub kartą doładowującą gotówkę, natychmiast skontaktuj się z firmą, która wydała tę kartę, wyjaśnij sytuację i poproś o zwrot pieniędzy. W celu weryfikacji będziesz musiał podać dowód zakupu karty lub numery z tyłu karty. Im szybciej to zrobisz, tym większa szansa, że uda im się odzyskać twoje pieniądze.
Posłałeś pieniądze przez Western Union albo MoneyGram? Zadzwoń do Western Union pod numer 1-800-448-1492 lub skorzystaj z internetowego formularza do zgłoszenia oszustwa. Do MoneyGram dodzwonisz się pod numer 1-800-926-9400. Możesz też wypełnić ich formularz zgłoszeniowy na sieci. Jeśli pieniądze nie dotarły jeszcze do odbiorcy, możesz anulować transakcję i odzyskać stratę.
Jeśli zapłaciłeś oszustowi za pomocą aplikacji do przesyłania pieniędzy, skontaktuj się z firmą odpowiedzialną za tę aplikację. Jeśli aplikacja jest powiązana z kartą kredytową lub debetową, to dzwoń najpierw do wystawcy karty kredytowej lub banku. Zobacz więcej wskazówek dotyczących korzystania z systemów i aplikacji płatności peer-to-peer.
Zgłoś incydent władzom
Jeśli uważasz, że padłeś ofiarą szwindlu, skontaktuj się z lokalnymi organami ścigania i zgłoś incydent do Federalnej Komisji Handlu pod adresem ReportFraud.FTC.gov. Jest wątpliwe, że złapią twojego złodzieja, ale informacje o serii podobnych przestępstw mogą w końcu umożliwić policji wytropienie złoczyńców.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników m.in. Ubezpieczenie społeczne Social Security, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Podręcznik ochrony majątkowej”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave., Chicago, albo w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces www.PoradnikSukces.com, 1-718-224-3492
