Tysiące osób mieszkających w Polsce nie wie, że są uprawnione do rent rodzinnych Social Security po rodzicach czy małżonkach, którzy pracowali w Stanach Zjednoczonych. Warto, żeby się o tym dowiedzieli i zaczęli otrzymywać należne im dolary. Oto przykład, z którego warto wyciągnąć wnioski.
List pana Ludwika
„Pani Elżbieto. Dwa lata temu przeczytałem pani artykuł i zwróciłem się do pani z prośbą o pomoc w sprawie mojego 50-letniego brata, Józefa, który mieszka w Polsce i jest niepełnosprawny od dziesiątego roku życia. Nasz tato pracował w Stanach dwadzieścia lat, ale emerytury nie doczekał, bo przeszedł na rentę inwalidzką w roku 1998, a potem zmarł w 2001 roku. Pani powiedziała, że bratu należy się renta SS i wyjaśniła, jak ją zdobyć przez amerykański konsulat w Polsce. Teraz piszę, by podziękować pani za poradę. Po dwóch latach pomyślnie zakończyła się batalia z administracją Social Security o rentę dla chorego brata po zmarłym ojcu. Uznano chorobę brata, tak jak dokumenty, które przedstawiały, że choroba została zdiagnozowana w dzieciństwie. Teraz mam pytanie, czy renta Social Security nie będzie kolidowała z rentą z ZUS brata, jak również czy możemy ubiegać się o jakąś rekompensatę z tytułu, że brat nic do tej pory nie dostawał. Po prostu nie wiedziałem, teraz dzięki pani przejrzałem na oczy. Bardzo proszę o poradę, aby być spokojnym”.
Kiedy renty dla dzieci
Zanim odpowiemy na pytania pana Ludwika, wyjaśnijmy kilka podstawowych kwestii.
Gdy amerykański pracownik jest na emeryturze, rencie inwalidzkiej, albo umrze, to jego dziecko może dostawać po nim rentę rodzinną (family benefits), która ustaje w wieku 18 lat (19 lat, gdy dziecko jest ciągle w średniej szkole, ale nie na studiach), chyba że dziecko jest niepełnosprawne, wtedy renta nadal jest wypłacana (czytaj dalej o DAC).
Za dzieci Social Security uważa nie tylko biologiczne dzieci emeryta, ale również przyrodnie (step-children – pasierbice, pasierbów) oraz dzieci adoptowane. W razie śmierci rodziców w niektórych przypadkach za dziecko uznany być może wnuk lub pasierb wnuka.
Jeżeli pracownik ożeni się z rodzicem dziecka, to Administracja Social Security uznaje automatycznie pasierba za dziecko pracownika i nie musi on jego adoptować.
Renta dla dorosłych dzieci
Jak widzimy z listu pana Ludwika, dorosły niepełnosprawny człowiek, mieszkający w Polsce, dostał rentę rodzinną Social Security po ojcu, który pracował w USA, ale dawno zmarł. Dlaczego?
Dorosłe dziecko niepełnosprawne (Disabled Adult Child - DAC) dostawać będzie rentę rodzinną (z tytułu pracy rodzica), jeżeli jest stanu wolnego, ma co najmniej 18 lat, ma kwalifikującą się niepełnosprawność, która rozpoczęła się przed ukończeniem 22. roku życia i która spełnia definicję niepełnosprawności dla osób dorosłych.
Jak widać, dzieci amerykańskich pracowników uprawnione są do renty w każdym wieku, jeżeli ich inwalidztwo jest trwałe i nastąpiło przed 22. rokiem życia. Te warunki właśnie spełnił pan Józef. Jest synem zmarłego amerykańskiego pracownika, jest po pięćdziesiątce, ale stał się niepełnosprawny w dzieciństwie, więc otrzymał rentę rodzinną Social Security po śmierci ojca.
Dzięki umowie emerytalnej
Pan Józef dostał rentę rodzinną po zmarłym ojcu, mimo że mieszka w Polsce, nigdy w Stanach nie był i nie ma numeru Social Security, a to za sprawą emerytalnej umowy między Polską a Stanami, która weszła w życie 1 marca 2009 roku. Przed tą datą do renty się nie kwalifikował.
Przy okazji warto przypomnieć, że dzięki tej emerytalnej umowie świadczenia rodzinne albo pośmiertne mogą otrzymać wdowy, wdowcy, a nawet byli małżonkowie amerykańskich pracowników, jeżeli spełnią odpowiednie warunki. Otrzymają renty od Social Security z tytułu pracy pracownika, nawet jeżeli mieszkają w Polsce.
Renta za zaległe lata?
Pan Józef był uprawniony do renty rodzinnej od 1988 roku, kiedy jego ojciec przeszedł na rentę inwalidzką, gdyż jest niepełnosprawnym dzieckiem amerykańskiego rencisty. Od 1991 roku należała mu się renta sieroca jako niepełnosprawnemu dziecku zmarłego ojca. Ale w tamtych czasach świadczeń by nie dostał, bowiem nie były one wypłacane członkom rodziny bez obywatelstwa mieszkającym poza granicami Stanów Zjednoczonych. Dopiero od 1 marca 2009 roku, gdy weszła w życie polsko-amerykańska umowa emerytalna, rodziny amerykańskich pracowników mogą mieć renty Social Security w Polsce na takich samych zasadach, co rodziny w Stanach.
Pan Ludwik pyta, czy brat może dostać wypłatę renty za minione lata, kiedy nie wiedział, że renta mu się należy. Niestety nie. Renta nie może być wypłacana wstecz, lecz tylko od daty złożenia wniosku.
Renta Social Security a ZUS
Pan Ludwik pyta, czy amerykańska renta nie koliduje ze skromną rentą inwalidzką ZUS brata. Odpowiedź brzmi – nie. Również ZUS nie koliduje z amerykańską rentą, bo Windfall Elimination Provision (klauzula, która pomniejsza emerytury lub renty disability Social Security osobom, które jednocześnie otrzymują emerytury albo renty inwalidzkie ZUS) nie ma zastosowania do rent rodzinnych.
Gdzie składać wniosek
O rentę rodzinną małżonkowie, byli małżonkowie, wdowy, wdowcy i dzieci powinni starać się jak najszybciej, ponieważ przeważnie wypłacane są one od dnia złożenia wniosku, a nie od daty przejścia pracownika na emeryturę/rentę ani od daty jego śmierci.
W USA podania można składać w każdym biurze Social Security. Osoby mieszkające w Polsce składają wniosek w Biurze Świadczeń Federalnych przy ambasadzie Warszawie lub przy Konsulacie w Krakowie. Mogą to zrobić również w lokalnym oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który skompletuje dokumenty i prześle je do SSA. Najlepiej jest skorzystać z usług Biura świadczeń Federalnych. Radzę zadzwonić tam, zapytać o wymagane dokumenty i umówić się na spotkanie. Rozpatrywanie sprawy zajmuje kilka miesięcy, a nawet dłużej.
Wysokość renty rodzinnej
Wysokość renty rodzinnej zależy od zarobków pracownika, od stopnia pokrewieństwa i wieku odbiorcy. Pan Józef, jako niepełnosprawne dziecko zmarłego ojca, otrzymał 75 proc. jego emerytury. Administracja Social Security śle rentę do wyznaczonego banku w Polsce, ale wstrzymuje 25.5 proc. tytułem amerykańskiego podatku dla nierezydentów (non-resident tax).
W Polsce renty i emerytury zagraniczne obłożone są podatkiem dochodowym. Skoro SSA potrąca 25.5-procentowy podatek w Stanach, należy uzyskać w Biurze Świadczeń Federalnych odpowiednie zaświadczenie, żeby polski bank nie odprowadzał polskiego podatku. Po zaświadczenie stwierdzające fakt opodatkowania świadczeń w USA należy zwrócić się do BŚF telefonicznie lub w formie pisemnej, podając swoje imię i nazwisko oraz numer Social Security lub numer świadczenia w przypadku otrzymywania świadczenia rodzinnego (claim number - czyli numer Social Security ojca pana Józefa).
Wniosek
W Polsce żyją małżonkowie osób, które wyjechały za ocean, ich nieletnie albo niepełnosprawne dzieci. Członkowie rodzin tych amerykańskich pracowników mogą być uprawnieni do rent rodzinnych Social Security, a nawet o tym nie wiedzą. Poinformujmy ich o tym!
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. „Ubezpieczenie społeczne Social Security”, „Powrót do Polski”, „Emerytura reemigranta w Polsce”. Są one dostępne w wersji elektronicznej w witrynie Poradnika Sukces: www.PoradnikSukces.com. tel. 1-718-224-3492
