W miarę jak pandemia powoli mija i życie powraca do normy, wiele osób zaczyna realizować plany opóźnione przez koronawirusa. Często jest to wyjazd do Polski na emeryturę. Jeżeli zamierzasz wrócić nad Wisłę, to dobrze się zastanów, zanim rzucisz pracę, wysprzedasz majątek i zlikwidujesz mieszkanie. Życie uczy, że powrót do ojczyzny po wielu latach, bez należnego przygotowania, nieraz przynosi gorzkie rozczarowania.
Przykład z życia
Państwo Zawistowscy przyjechali do USA na dorobek w latach 80-tych, będąc już w średnim wieku. Nie mieli dzieci. Pan Zawistowski zaczął od pracy na budowie i tam pozostał. Pani Zawistowska sprzątała okoliczne domki. Brak znajomości języka nie sprzyjał awansom, zresztą zarabiali dobrze, a ich pobyt w Nowym Jorku był przecież tymczasowy, więc kariera nie była im w głowie. Zakładali, że gdy odłożą trochę pieniędzy, wrócą do Polski i będą tam żyli długo i szczęśliwie. Nie pofatygowali się nawet, by uzyskać amerykańskie obywatelstwo, bo po co?
Mijał rok po roku. Państwo Zawistowscy odkładali każdy grosz. Pomagał im fakt, że mieszkali w budynku, gdzie czynsze były niskie, bo regulowane przez prawo. Znajomi dorabiali się domów i wynosili na Queens albo Long Island. Zawistowskim dom potrzebny nie był, przecież żyli tu tymczasowo. Dom budowali sobie w Polsce przy pomocy kuzyna, który w zamian miał dostać jedno piętro. Polskę w międzyczasie odwiedzili krótko tylko dwa razy, by pozałatwiać sprawy.
Powrót do Polski
Nareszcie Zawistowscy zdecydowali się na powrót do wymarzonej Polski. Pierwszy szok nadszedł, gdy emerytura Social Security okazała się o wiele niższa od przewidywanej. Skoro Zawistowscy pracowali głównie za gotówkę, z której się nie rozliczali, panu Zawistowskiemu wyszło zaledwie $900 na miesiąc, z czego część odjęto tytułem Windfall Elimination Provision, bo pan Zawistowski miał też polską emeryturę. W USA rząd dołożyłby im jakiś zasiłek, ale nie za granicą. Jak tu przeżyć w Polsce, gdzie zrobiło się prawie tak drogo, jak w USA?
Konto IRA miało dać państwu Zawistowskim dodatkowe zabezpieczenie. Tuż przed wyjazdem zlikwidowali swoje konta emerytalne, po czym dowiedzieli się, że znaczna część emerytalnej puli stracona będzie na podatki dochodowe.
Niespodzianki w Polsce
W Polsce na państwa Zawistowskich czekały kolejne niespodzianki. Mimo że zamieszkali w swojej części dwurodzinnego domu, irytowało ich wiele spraw. Zbudowana na odległość za amerykańskie dolary “willa” miała niższy standard od skromnego mieszkanka w USA. Ich miasteczko okazało się bardziej szare i brudne niż Brooklyn, znajomi się porozjeżdżali, a dalsza rodzina wymarła. W miasteczku nic się nie działo. Przyzwyczajeni do uczestniczenia w życiu kulturalnym, Zawistowscy musieli jeździć do Warszawy, co było męczące, czasochłonne i kosztowne. Przekonali się, że cena i utrzymanie samochodu są droższe niż w Ameryce. Czwórka dzieci kuzyna biegała całymi dniami po domu i podwórku, robiąc hałas i depcząc ogród. Na dodatek wyszło na jaw, że kuzyn od lat zawyżał koszty budowy i utrzymania domu, co spowodowało popsucie układów. Zawistowscy zażądali, by kuzyn wyniósł się z domu, na co usłyszeli, że to oni mogą się wynieść, bo on jest właścicielem swojej połowy budynku.
Teraz państwo Zawistowscy nie mogą się przyzwyczaić do nowego środowiska. Czują się obcy we własnym kraju, o którym marzyli od lat. Czują się niechcianymi lokatorami we własnym domu. Nie wiedzą, co robić: czy zostać w Polsce, czy wrócić do USA? Ale zlikwidowali tam tanie mieszkanie, które miało kontrolowany czynsz, a wynajęcie nowego może ich kosztować ponad półtora tysiąca dolarów miesięcznie. Nie stać ich na to. Może pojechać na Florydę, gdzie utrzymanie jest tańsze i życie jeszcze raz zaczynać od nowa? Ale i tam nie jest tak tanio, jak kiedyś. Tak jak przez większą część swego życia, państwo Zawistowscy znowu czują się obco i uważają, że ich miejsce jest gdzie indziej.
Jak uniknąć rozczarowań
Warto dołożyć starań, by uniknąć rozczarowań państwa Zawistowskich.
Do emerytury, czy wyjazdu do Polski, należy dobrze się przygotować z dużym wyprzedzeniem. Im większy jest twój stan posiadania, tym bardziej należy się zatroszczyć, uniknąć nadmiernych podatków dochodowych, korzystnie sprzedać swoje przedmioty majątkowe, zaplanować sukcesję majątkową itp. Im skromniejsza twoja finansowa sytuacja – tym bardziej powinieneś oszczędzać na przyszłość oraz wypracować wyższą emeryturę.
Ważne: nie licz na samą emeryturę Social Security. Pamiętaj, że Social Security jest tylko ubezpieczeniem od biedy. Od czasu stworzenia Social Security w 1935 roku, system ten ma chronić przed skrajną biedą wdowy, sieroty oraz ludzi starych. Każdy, kto chce przeżyć jesień swego życia dostatnio, zatroszczyć się musi o siebie samodzielnie. Liczne sposoby odkładania i inwestowania na emeryturę wyjaśniam dokładnie w książce pt. „Amerykańskie emerytury”.
Oblicz, ile będziesz miał pieniędzy na starsze lata. Poznaj wysokość przyszłej emerytury Social Security i ZUS swojej i małżonka. Ile wyniesie ewentualny zakładowy pension plan? Ile uskładasz na kontach IRA czy 401(k) i oszczędnościowych? Do przejścia na spoczynek należy spłacić pożyczkę hipoteczną i inne zobowiązania.
Maksymalizuj świadczenia emerytalne, szczególnie jeżeli jesteś w związku małżeńskim. Nie bierz najwcześniejszej zredukowanej emerytury tylko dlatego, że ci się należy. Odpowiednia kombinacja wieku i świadczeń Social Security może powiększyć świadczenia małżeństwa. Jeżeli pracowałeś chociażby kilka lat w Polsce, należy ci się jakaś emerytura ZUS. Przepisy zmieniły się kilkanaście lat temu dzięki polsko-amerykańskiej umowie o zabezpieczeniu społecznym oraz dzięki reformie systemu emerytalnego w Polsce.
Poznaj podatki i odpisy. Dowiedz się, jakie redukcje i podatki uszczuplą twoje polskie i amerykańskie emerytalne świadczenia w Polsce i w USA. Nie bądź zaskoczony przez Windfall Elimination Provision, która to klauzula powoduje redukcję emerytury Social Security odbiorcom emerytury polskiej. Postaraj się tę redukcję pomniejszyć, odpowiednio załatwić ubezpieczenie zdrowotne, być w porządku z obowiązkami podatkowymi i raportowymi (patrz książka pt. „Emerytura reemigranta w Polsce”).
Pojedź do Polski na rekonesans. Każdą życiową zmianę należy dokładnie rozważyć, by uniknąć rozczarowania. Nie polegaj na wspomnieniach z młodości, nie pal za sobą mostów. Najpierw pojedź do Polski na dłuższy czas, by żyć tam co najmniej pół roku normalnym życiem. Jeżeli ci ono odpowiada, to dobrze. Jeżeli nie – będziesz miał do czego wracać w Stanach.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników, m.in. pt. „Ubezpieczenie Social Security”, „WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla Polaków”, „Powrót do Polski”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”. Są one dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave. w Chicago albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com.
