Pozyczka na kupno samochodu - to przewaznie tzw. secured loan, czyli pozyczka pod zastaw tegoz samochodu. Na mocy, sporzadzonego, zgodnie z przepisami prawa, kontraktu o pozyczce, Twoj wierzyciel nabywa legalny udzial (security interest) w Twoim aucie stanowiacym zastaw. Udzial ten pozostaje teoretyczna konstrukcja prawna bez praktycznego znaczenia, jesli wywiazujesz sie z postanowien kontraktu. Gdy jednak naruszysz te postanowienia - a wiec dopuscisz sie tzw. default - konstrukcja prawna moze stac sie bardzo konkretnym i bolesnym (dla Ciebie) faktem. Rano mozesz nie zobaczyc swego ukochanego wozu tam, gdzie go zaparkowales wieczorem, a wkrotce sie okaze, ze odjechal nim - w majestacie prawa - Twoj wierzyciel, a nie zaden zlodziej. Nastapilo tzw.
repossession,
czyli zajecie Twego auta przez wierzycieli, poniewaz nie wywiazales sie z postanowien kontraktu o pozyczce. Najczesciej naruszenie kontraktu polega na opoznieniu w splacaniu pozyczki, ale mozesz sie tez dopuscic default, jesli np. nie ubezpieczysz auta, gdy zaginie ono, zostanie zniszczone, powaznie uszkodzone czy sprzedane bez zgody pozyczkodawcy. Sam kontrakt okresla okolicznosci, ktore stanowia jego naruszenie.
Jesli jednak wierzyciel zgodzil sie na opoznienie, inna date platnosci, postanowienia pierwotnego kontraktu moga przestac obowiazywac. Taka zmiana kontraktu moze nastapic ustnie, na pismie lub nawet tylko przez powtarzajace sie, milczace akceptowanie przez wierzyciela opoznien w placeniu kolejnych rat.
Jesli nie dojdzie do zmiany kontraktu i nie wywiazesz sie z jego postanowien, wierzyciel w wiekszosci stanow, bez podawania dluznika do sadu, a w niektorych stanach nawet bez jego uprzedzenia, moze o kazdej porze dnia i nocy zajac (repossess) auto stanowiace zastaw.
W niektorych stanach wymaga sie, by pozyczkodawca powiadomil dluznika, ze nie wywiazal sie on z kontraktu i dal mu szanse naprawy tego poprzez zaplacenie raty, ubezpieczenie auta itp. W praktyce wiekszosc powaznych wierzycieli, bez wzgledu na przepisy stanowe, uprzedza dluznikow przed zastosowaniem drastycznych srodkow.
Prawo wierzyciela do zajecia auta dluznika ma pewne ograniczenia.
Zwlaszcza przepisy stanowe reguluja sposob przeprowadzenia repossession. Najwazniejsza zasada nakazuje, by zostalo dokonane bez tzw. breach of the peace, czyli zaklocenia spokoju. Oznacza to, ze nie wolno sie przy tym poslugiwac sila fizyczna ani grozic jej uzyciem. W niektorych stanach wierzyciel nie moze wejsc do domu czy garazu dluznika bez jego zgody, zabrac pojazdu, gdy dluznik protestuje, wlamac sie do zamknietego auta - w celu jego zajecia - nawet jesli stoi ono w miejscu publicznym. Zgodnie z nakazem unikania zaklocenia spokoju, jesli wierzyciel nie moze zajac auta bez fizycznej konfrontacji z dluznikiem, musi zrezygnowac tym razem i sprobowac kiedy indziej.
Gdy wierzyciel dopusci sie zaklocenia spokoju, moze byc zobowiazany do zaplacenia grzywny lub odszkodowania, jesli dluznik lub jego mienie doznaly szkod, a takze moze utracic prawo do tzw. deficienty judgment - roznicy miedzy wysokoscia dlugu a suma, jaka przyniesie
sprzedaz zajetego auta.
Po zajeciu auta wierzyciel moze je zatrzymac jako rekompensate za dlug albo sprzedac publicznie lub prywatnie. Przewaznie jednak decyduje sie na sprzedaz. Na ogol musi zawiadomic dluznika, co zamierza z autem zrobic. Prawo wiekszosci stanow wymaga, by powiadomil on dluznika, ze zamierza auto zatrzymac, gdyz dluznik moze sie domagac jego sprzedazy, gdy np. jest ono warte wiecej niz wynosi dlug.
Jesli pozyczkodawca postanowi sprzedac auto na aukcji publicznej, prawo stanowe na ogol wymaga powiadomienia dluznika o dacie aukcji, by umozliwic mu wziecie w niej udzialu. Jesli ma dajsc do sprzedazy prywatnej, rowniez przewaznie dluznik ma prawo poznac date, po ktorej sprzedaz ta ma nastapic.
Sprzedaz zajetego samochodu musi sie odbyc w sposob commercially reasonable, tzn. przyjety w danej dziedzinie biznesu lub na danym rynku. Nie oznacza to, ze wierzyciel musi uzyskac najwyzsza mozliwa (czy chocby dobra) cene, ale cena sprzedazy ponizej wartosci rynkowej auta moze sygnalizowac naruszenie tej zasady. Jesli istotnie naruszenie takie nastapilo, dluznik moze domagac sie od wierzyciela wynagrodzenia szkod lub bronic sie na tej podstawie przed deficiency judgement.
W kazdym razie dluznik ma prawo do odzyskania auta
po zaplaceniu calego dlugu plus koszty zajecia auta (jak jego garazowanie i przygotowanie sprzedazy). W niektorych stanach moze on takze przywrocic (reinstate) pozyczke, placac zalegla czesc dlugu i koszty repossession i w ten sposob odzyskac auto.
Wierzycielowi nigdy nie wolno zatrzymac lub sprzedac mienia osobistego dluznika znalezionego w zajetym wozie. (Nie dotyczy to usprawnien samego auta, jak np. zamontowanie sprzetu wideo czy ramy na bagaz.) Wierzyciel moze tez miec obowiazek dolozenia uzasadnionych staran, by uchronic przed kradzieza mienie dluznika znajdujace sie w aucie. Jesli wierzyciel nie zwroci dluznikowi wartosciowych rzeczy pozostawionych w aucie, ten ostatni moze sie domagac odszkodowania.
W wiekszosci stanow wierzyciel, ktory - zgodnie z przepisami - zajal i sprzedal auto dluznika, moze wystapic do sadu o tzw.
deficiency judgement,
czyli zobowiazanie dluznika do zaplacenia roznicy miedzy wysokoscia dlugu a cena sprzedazy auta. W kilku stanach jest to zabronione w odniesieniu do samochodow i innych dobr konsumpcyjnych. (Niekiedy moze sie zdarzyc, ze wierzyciel uzyska ze sprzedazy auta sume wyzsza niz wynosi dlug, a wtedy musi on zwrocic dluznikowi nadwyzke.)
Jesli wierzyciel pozwie Cie w sprawie o deficiency judgement, bedziesz powiadomiony o dacie przesluchania w sadzie. Wazne jest, bys sie stawil na przesluchanie, bo moze to byc jedyna szansa ewentualnej obrony, jesli wierzyciel dopuscil sie zaklocenia spokoju w trakcie zajecia auta lub je sprzedal w sposob, ktory nie byl comercially reasonable. Warto skorzystac tutaj z pomocy prawnika.
Jak wiadomo jednak, profilaktyka jest latwiejsza niz leczenie. Jesli wiec splacasz pozyczke samochodowa i zorientujesz sie, ze mozesz sie spoznic z kolejna rata,
natychmiast zawiadom wierzyciela.
Jest prawdopodobne, ze zgodzi sie poczekac, zwlaszcza jesli jest pewien, ze troche pozniej, ale mu zaplacisz. Niekiedy mozesz wynegocjowac z wierzycielem zmiane kontraktu w celu poprawy swej pozycji. Jesli do tego dojdzie, postaraj sie uzyskac nowa wersje kontraktu na pismie, by uniknac ewentualnych sporow w przyszlosci.
W opracowaniu planu splaty dlugu, odpowiadajacego Tobie i wierzycielowi, moze dopomoc, oferujaca we wszystkich stanach bezplatne lub tanie uslugi, Consumer Credit Counseling Service (CCCS), Inc.
Skontaktuj sie z:
National Foundation for Consumer Credit Inc.
8611 SecondAvenue, Suite 100
Silver Spring MD 20910
tel. 301-589-5600, 800-388-2227.
Wierzyciel moze nie zgodzic sie na opoznienie platnosci i zazada oddania auta. Jesli oddasz je dobrowolnie - jest to tzw. voluntary repossession - mozesz obnizyc koszty jego przejecia przez wierzyciela, ktore zreszta musisz zwrocic. Jednak w wypadku dobrowolnego oddania auta rowniez masz obowiazek zaplacic ewentualna deficiency (roznice miedzy wysokoscia dlugu a cena sprzedazy auta), a poza tym wierzyciel moze zglosic zajecie Twego auta do Twego raportu kredytowego.
Jesli, w zwiazku z zajeciem Twego auta, doszlo do naruszenia praw konsumenta, mozesz zlozyc skarge w:
Correspondence Branch
Federal Trade Commission
Washington, DC 20580.
The Federal Trade Commission nie zajmuje sie rozwiazywaniem indywidualnych sporow, ale moze wystapic przeciw wierzycielowi, jesli stwierdzi powtarzajace sie naruszanie prawa federalnego.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 225 Park Line; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492
