Stalo sie juz tradycja, ze co roku w sezonie podatkowym poruszam na lamach "Monitora" temat kont IRA, czyli indywidualnych kont emerytalnych. W tym roku czynie to rowniez, gdyz zainteresowanie tym tematem nie tylko nie slabnie, ale jest obecnie znacznie wieksze niz w latch ubieglych. Wplyw na ten stan rzeczy maja glownie dwa czynniki: mozliwosc zakladania nowych rodzajow kont IRA, czyli Roth IRA i Education IRA oraz planowane w 1999 korzystne zmiany w przepisach prawnych regulujacych konta emerytalne.
Do 1 stycznia 1998 zasady rzadzace kontami IRA byly stosunkowo proste i dla wiekszosci zainteresowanych tym tematem zrozumiale. Zakladajacy IRA mial do wyboru tylko jeden rodzaj konta, obecnie nazywany Traditional IRA. Ten rodzaj IRA dziala na zasadach tradycyjnego konta emerytalnego. Pieniadze wplacone na konto przyrastaja nieopodatkowane az do momentu ich wybrania, czyli co najmniej do czasu gdy wlasciciel konta osiagnie 59 1/2 roku zycia. Podatki odlozone sa (deferred) az do momentu wybrania pieniedzy z konta. Kwoty sa tax deductible, czyli wplacane na IRA przed opodatkowaniem, tym samym obnizaja roczne dochody posiadacza konta, a zarazem placone przez niego podatki. Istnieja pewne ograniczenia i wyjatki. Aby moc posiadac konto IRA z mozliwoscia odpisow podatkowych, czyli Deductible IRA trzeba sie kwalifikowac. Przypomne, ze osoby bedace active participant, czyli posiadajace konto emerytalne w pracy moga odpisywac wplacane na IRA kwoty tylko wtedy, gdy ich zarobki nie przekraczaja dozwolonych limitow. Tych, ktorzy w pracy takiego konta nie maja lub osob samozatrudniajacych sie ograniczenia zarobkowe nie obowiazuja.
Od 1 stycznia 1998 roku zakladanie konta IRA jest bardziej skomplikowane niz poprzednio. Zainteresowani posiadaniem IRA maja do wyboru (pomijajac edukacyjne IRA) juz nie jedno, a dwa konta IRA: Traditional IRA i Roth-IRA. Sa to dwa diametralnie rozne typy kont emerytalnych, posiadajace unikalne cechy sprawiajace, ze dany rodzaj IRA jest dla pewnych osob korzystny, a dla innych nie.
W zwiazku z niedawnymi zmianami otwierajacy konta IRA miewaja problemy z wyborem odpowiedniego dla siebie rodzaju IRA. Aby moc podjac trafna decyzje inwestor musi brac pod uwage nie tylko zasady funkcjonowania poszczegolnych rodzajow IRA i wystepujace pomiedzy nimi roznice, ale takze swoja obecna i przyszla sytuacje finansowa i podatkowa. Szczegolnie duzy wplyw na wybor ma czynnik podatkowy.
Tradycyjne IRA rozni sie od Roth-IRA przede wszystkim zasadami opodatkowania, tak wplat na konto (contriubutions) jak i wyplat (distributions). Na tradycyjne IRA pieniadze wplacane sa przed opodatkowaniem i sa tax deductible, czyli obnizaja podatki. Pieniadze na Roth-IRA wplacane sa po opodatkowaniu i nie sa tax deductible, czyli nie obnizaja podatkow. Wyplaty z tradycyjnego konta sa taxable, czyli opodatkowane, gdyz pochodza z pieniedzy, ktore poprzednio nigdy nie byly opodatkowane. Wyplaty z Roth sa tax-free, czyli sa zwolnione od podatkow, gdyz pochodza z pieniedzy poprzednio juz raz opodatkowanych.
Rozne sa takze zasady wybierania pieniedzy z konta. Pobieranie dochodu emerytalnego z tradycyjnego konta nalezy rozpoczac nie pozniej niz w roku, w ktorym wlasciciel IRA konczy 70 1/2 roku zycia. W przypadku Roth IRA takiego obowiazku nie ma. Pieniedzy mozna nawet nigdy nie wybierac. W przypadku smierci wlasciciela tradycyjnego IRA spadkobiercy musza placic podatki od otrzymanej kwoty. Spadkobiercy otrzymujacy pieniadze z Roth-IRA nie musza placic podatkow, chyba ze wlasciciel konta byl czlowiekiem bogatym i pozostawiony majatek kwalifikowal sie do opodatkowania tzw. estates taxes.
Limity zarobkow pozwalajace zalozyc omawiane konta sa takze rozne. W przypadku tradycyjnego IRA maksymalny limit zarobkow, pozwalajacy na pelny odpis podatkowy, dla osob bedacych active participant, wynosi za 1998 rok: dla malzenstwa rozliczajacego podatki jako married filing jointly- $50,000, a dla osob stanu wolnego $30,000. Chcacy zalozyc Roth-IRA moga zarabiac znacznie wiecej. Malzenstwo - do $150.000, a osoba stanu wolnego do $95,000. W obydwoch przypadkach mowimy o zarobkach rocznych netto (MAGI).
Okres akumulacyjny jest rowniez uzalezniony od rodzaju konta. W tradycyjnych IRA nie ma minimalnego okresu akumulacyjnego, a jest tylko wiekowy (59 1/2 roku zycia). W przypadku Roth-IRA pieniadze mozna wybierac rowniez po ukonczeniu 59 1/2 roku zycia pod warunkiem jednak, ze konto istnialo przez co najmniej 5 lat. Od kwot wybranych z tradycyjnego IRA przed osiagnieciem wymaganego wieku trzeba placic podatki oraz 10% kary. Niedostosowanie sie do wymogu pobierania minimalnego dochodu z tradycyjnego IRA po ukonczeniu 70 1/2 roku zycia pociaga za soba kare w wysokosci 50% od kwoty, ktora w danym roku powinna byc wyplacona. Z konta Roth-IRA mozna wybierac kwoty rowne wplatom bez zadnych ograniczen czasowych i wiekowych, czyli bez kar i podatkow.
Tradycyjne IRA i Roth-IRA maja takze cechy wspolne. Zakladac je moga osoby, ktore w rozliczanym roku kalendarzowym mialy dochod z pracy nie mniejszy niz wplacane na konto kwoty. Maksymalna wplata jest rowniez taka sama. Wynosi ona $2,000 na osobe i $4,000 na malzenstwo. W obydwoch przypadkach niepracujacy wspolmalzonek moze wplacac na IRA do $2,000 na rok. Rowniez w obydwoch przypadkach istnieje 10% kary za przedterminowe wybranie pieniedzy z konta (w przypadku Roth tylko od czesci wyplaty reprezentujacej zyski). W kilku przypadkach przedwczesne wyplaty zwolnione sa z kary. Prawo zezwala na przedterminowe wyplaty m.in. w przypadku niezdolnosci do pracy, smierci wlasciciela konta lub wybrania pieniedzy z przeznaczeniem na pokrycie kosztow edukacji wyzszej dla siebie lub czlonkow swojej rodziny (bez ograniczen) lub na kupno pierwszego domu (do $10,000).
Tradycyjne IRA oraz Roth-IRA mozna zakladac na bazie tych samych instrumentow finansowych. Moga to byc akcje i obligacje kompanijne, obligacje rzadu federalnego i rzadow lokalnych, mutual funds, czyli fundusze powiernicze, unit investment trusts, limited partnerships, futures, options, certyfikaty terminowe, money market, a takze zlote i srebrne monety amerykanskie. Nie wolno pieniedzy lokowac w real estate, czyli w nieruchomosciach oraz collectibles, czyli dzielach sztuki, znaczkach, numizmatach, antykach oraz zagranicznych zlotych i srebrnych monetach. Najwazniejsza cecha i wielka zaleta posiadana przez obydwa konta jest tax deferral, co oznacza, ze pieniadze w okresie akumulacyjnym nie sa opodatkowane na biezaco i dzieki temu tempo wzrostu kapitalu jest szybsze niz na tak samo oprocentowanych kontach opodatkowanych.
Biorac pod uwage wymienione cechy obydwoch kont mozna latwo dojsc do wniosku, ze tradycyjne konto IRA jest dobre dla tych, ktorzy po przejsciu na emeryture beda mieli dochody nizsze niz w okresie aktywnosci zawodowej. Beda wtedy w nizszym przedziale podatkowym i beda placic nizsze podatki niz obecnie. Dla tych osob korzystne sa obecne odpisy podatkowe. Dzieki nim maja wiecej pieniedzy na biezace wydatki. Konto Roth-IRA jest wskazane dla tych, ktorzy spodziewaja sie wyzszego, niz obecnie dochodu w okresie emerytalnym. Po przejsciu na emeryture wyplaty z Roth-IRA nie beda podlegaly opodatkowaniu. Nie beda wiec powiekszaly dochodow, a zarazem placonych podatkow.
Posiadacze tradycyjnych IRA (majacy zarobki nizsze niz $100,000) maja mozliwosc zamiany swoich kont na konta Roth-IRA. Od calosci transferowanych pieniedzy trzeba niestety zaplacic podatki. Nalezy to uczynic w roku, w ktorym zostal dokonany transfer. W pierwszym roku istnienia Roth-IRA, czyli 1998 podatki takie mozna bylo rozlozyc na 4 roczne raty. Od 1 stycznia 1999 podatki trzeba placic od razu, w tym samym roku. Co gorsza, podatki trzeba zaplacic pieniedzmi nie pochodzacymi z konta IRA.
Rok 1998 nazywany byl rokiem Roth-IRA. Informacji w mediach bylo bardzo duzo. Bylo tez mnostwo reklam zachwalajacych ten typ IRA. W zwiazku z powyzszym przecietny kandydat na posiadacza IRA ma teraz metlik w glowie i gdy zaklada konto nie zawsze podejmuje racjonalne decyzje. Gdy inwestor nie ma odpowiedniej wiedzy i doswiadczenia w omawianym temacie wskazane jest aby korzystal z uslug doradcy finansowego.
W 1999 roku planowane sa bardzo atrakcyjne zmiany w przepisach regulujacych funkcjonowanie kont emerytalnych, w tym kont IRA. Senator William Roth, ktory byl tworca Roth-IRA planuje w biezacym roku stworzyc nowe przepisy umozliwiajace miedzy innymi wieksze limity wplat na konto IRA oraz likwidujace bariery obecnie uniemozliwiajace wielu chetnym zakladanie kont IRA oraz umozliwiajace odpisy podatkowe osobom, ktore teraz tego nie moga robic.
Mam nadzieje, ze plany pana Roth sie urzeczywistnia i bede mogl juz niedlugo poinformowac Panstwa o nowych i jeszcze lepszych kontach emerytalnych.
