"Lemon" to po angielsku nie tylko cytryna, ale takze na przyklad samochod, ktory po zakupie nie chce dzialac albo dziala wadliwie. Pechowiec, ktoremu trafil sie taki woz, ma prawo miec kwasna mine (jak po zjedzeniu cytryny), ale nie ma prawa sie zalamywac, bo... prawo jest po jego stronie. Chronia go mianowicie przepisy prawne, zwane Lemon Law ( General Business Law, Sections 198-a and 198-b - w Nowym Jorku).
Artykul nasz omawia przepisy Lemon Law, obowiazujace w stanie Nowy Jork. Przepisy w innych stanach bywaja podobne, choc roznia sie szczegolami. Przepisy te dotycza zarowno uzywanych, jak i nowych aut, ktore odpowiadaja okreslonym warunkom. I tak Lemon Law odnosi sie do uzywanego samochodu, ktory spelnia wszystkie nastepujace warunki:
1. zostal kupiony, wynajety lub przekazany po (co bylo wczesniej) 18,000 mil przebiegu lub po dwoch latach od daty pierwotnej dostawy;
2. byl kupiony lub wynajety u nowojorskiego dealera;
3. cena kupna lub oplata za wynajecie wyniosla minimum $1,500;
4. mial w momencie kupna lub wynajecia przebieg ponizej 100,000 mil;
5. jest uzywany glownie dla celow osobistych, rodzinnych lub gospodarstwa domowego.
Przepisami Lemon Law objety jest nowy samochod, ktory:
1. w momencie pierwotnej dostawy mial gwarancje producenta dla nowych samochodow;
2. zostal kupiony, wynajety lub przekazany przed (co bylo wczesniej) przejechaniem 18,000 mil lub uplywem dwoch lat od daty pierwotnej dostawy;
3. byl kupiony, wynajety lub przekazany w stanie Nowy Jork (z pewnymi wyjatkami dotyczacymi stanow New Jersey i Connecticut);
4. jest uzywany glownie dla celow osobistych.
Lemon Law dotyczy uzywanych wozow kupionych u dealera. Za dealera uwaza sie osobe lub firme (takze te organizujaca aukcje samochodowe), ktora w ciagu ostatnich 12 miesiecy sprzedala lub wynajela trzy lub wiecej uzywanych samochodow. Lemon Law nie obejmuje wozu kupionego u osoby prywatnej.
Dealer ma obowiazek dac klientowi kopie pisemnej gwarancji stwierdzajacej, ze w razie potrzeby dealer (lub jego agent), w okresie gwarancyjnym, naprawi bezplatnie kazdy podzespol, czesc samochodu objeta gwarancja albo zwroci klientowi uzasadniony koszt naprawy. Gwarancja powinna objac silnik, skrzynie biegow, os napedowa, hamulce, uklad kierowniczy, chlodnice, alternator, pradnice, rozrusznik i system zaplonu.
Dealer moze udzielic klientowi szerszej gwarancji, wykraczajacej poza podane tu minimalne warunki przewidziane prawem. W udzielonej gwarancji moze on tez wykluczyc swa odpowiedzialnosc za uszkodzenie czesci wynikle z powodu m.in. braku powszechnie przyjetej konserwacji, wypadku, wandalizmu, pozaru, zatrzymania lub zmiany wskazan licznika, dokonania zmiany w czesci objetej gwarancja itp.
Jesli dealer nie dal klientom gwarancji, przyjmuje sie mimo to, ze gwarancja zostala udzielona i klient objety jest pelna ochrona przewidziana przez prawo. Takze kazda klauzula umowy kupna/sprzedazy, majaca na celu pozbawienie klienta jego praw wynikajacych z Lemon Law, jest niewazna.
Jesli nabywca uzywanego auta stwierdzi niewlasciwe funkcjonowanie lub defekt czesci objetej gwarancja, powinien natychmiast zawiadomic dealera i zazadac naprawy, nawet jesli w tym czasie gwarancja wygasnie. Okres gwarancji przedluza sie o kazdy dzien postoju samochodu w warsztacie. Jesli dealer nie usunie wady w rozsadnym terminie i jesli wada ta zasadniczo obniza wartosc auta dla jego nabywcy, dealer musi akceptowac zwrot tegoz auta i zwrocic pieniadze.
Jak nalezy rozumiec uzyte tu okreslenia "rozsadny termin" i "zasadnicze obnizenie wartosci auta"?
Otoz uwaza sie, ze wada nie zostala usunieta w rozsadnym terminie, jesli:
1.z tego samego powodu samochod byl w naprawie trzy lub wiecej razy w okresie gwarancyjnym i problem nadal istnieje;
2.auto nie moze byc uzywane z powodu wady lub napraw przez (lacznie) 15 lub wiecej dni, liczac od daty zgloszenia usterki dealerowi i problem istnieje nadal.
Do 15-dniowego okresu nie wlicza sie dni, kiedy nie mozna bylo zdobyc potrzebnych czesci, lecz w takim wypadku absolutny limit czasu na dokonanie naprawy wynosi 45 dni.
Z kolei o zasadniczym obnizeniu wartosci auta dla jego nabywcy mozna mowic, gdy chodzi o powazny problem. Z pewnoscia takim problemem jest np. wada silnika, z powodu ktorej woz nie dziala. Niektore sady stwierdzily, ze laczny efekt wiekszej liczby drobniejszych usterek auta decyduje o zasadniczym obnizeniu jego wartosci.
Jesli, zgodnie z przepisami Lemon Law, dealer musi zwrocic pieniadze, suma ta powinna objac pelna cene nabycia auta.
Dealer moze jednak potracic uzasadniona sume za uszkodzenie wozu, wykraczajace poza normalne zuzycie, nie moze jednak nic potracic za przebieg. Suma zwrotu moze byc zmodyfikowana odpowiednio do zmian dokonanych w samochodzie, ktore obnizaja lub zwiekszaja jego rynkowa wartosc.
Stanowe i lokalne podatki od sprzedazy sa zwracane bezposrednio przez stanowy urzad podatkowy po wyslaniu podania (druk AU-11) do New York State Department of Taxation and Finance.
Jesli nabywca auta wzial w banku pozyczke na jego zakup, pieniadze zwracane przez dealera dzieli sie zazwyczaj w ten sposob, za najpierw bank otrzymuje sume, jaka klient jest jeszcze winien, a pozostala czesc zwrotu trafia do klienta.
Jesli samochod byl wynajety, zwrot pieniedzy musi objac wszystkie, dokonane z tytulu wynajmu, platnosci klienta.
Zamiast zwrotu pieniedzy, dealer moze zaoferowac klientowi samochod zastepczy. Klient moze przyjac lub odrzucic taka oferte.
Dealer nie ma obowiazku zwrotu pieniedzy lub przekazania zastepczego auta, jesli:
1. wada nabytego samochodu nie obniza zasadniczo jego wartosci dla klienta;
2. wada ta jest efektem niewlasciwego uzytkowania, zaniedbania wozu, albo nieuzasadnionej zmiany w nim dokonanej.
Jesli dealer nie wywiaze sie ze swych obowiazkow wynikajacych z gwarancji, klient moze albo podac go do sadu, albo tez wystapic o przeprowadzenie postepowania arbitrazowego.
Tak wygladaja obowiazki i opcje dealera i jego klienta, jesli przedmiotem transakcji byl samochod uzywany. W odniesieniu do nowych aut, przepisy sa nieco inne. Omowie je pokrotce przed przystapieniem do opisu postepowania arbitrazowego, ktore jest identyczne w wypadku wozow nowych i uzywanych.
I tak osoba, ktora kupila lub wynajela nowy samochod, powinna natychmiast zawiadomic producenta lub jego autoryzowanego dealera o kazdym defekcie i powaznym problemie (jak np. trudnosci z zapalaniem, powtarzajace sie gasniecie silnika, wadliwe dzialanie skrzyni biegow itp.). Dealer po otrzymaniu takiego zawiadomienia musi je przekazac na pismie, w ciagu siedmiu dni, producentowi.
Producent ma obowiazek usunac bezplatnie wszelkie defekty objete gwarancja, o ktorych klient zawiadomil go (lub jego autoryzowanego dealera) przed przejechaniem przez samochod 18,000 mil lub uplywem dwoch lat od daty pierwotnej dostawy (w zaleznosci od tego, co nastapilo wczesniej).
Jesli dealer odmawia dokonania naprawy w ciagu 7 dni od otrzymania od klienta pisemnego zawiadomienia o problemie, klient powinien natychmiast powiadomic (na pismie) producenta o defekcie wozu i odmowie naprawy ze strony dealera.
W ciagu 20 dni od otrzymania takiego zawiadomienia producent lub jego autoryzowany dealer musi rozpoczac naprawe. Jesli:
1. defektu nie udalo sie usunac w okresie przebiegu pierwszych 18,000 mil lub dwoch lat, mimo podjecia uzasadnionej liczby prob naprawy, a wiec jesli:
a. ten sam defekt byl naprawiany cztery lub wiecej razy, lecz nadal istnieje;
b. z powodu wykonywania napraw nie mozna uzywac samochodu przez (lacznie) 30 lub wiecej dni, a wada nadal istnieje;
2. producent lub jego dealer odmawia rozpoczecia naprawy w ciagu 20 dni od otrzymania pisma o "odmowie naprawy", zas defekt wozu zasadniczo obniza jego wartosc dla klienta, producent, zgodnie z zadaniem klienta, musi albo zwrocic pelna cene kupna lub wynajmu, albo tez zaoferowac podobny samochod zastepczy.
Zwrot pieniedzy powinien objac cene samochodu plus oplaty za tytul wlasnosci i rejestracje oraz inne oplaty panstwowe, minus potracenia za przebieg powyzej 12,000 mil oraz ewentualne uszkodzenia wozu, nie wynikajace z normalnego zuzycia.
Jesli klient zdecyduje sie na samochod zastepczy, przepisy nie upowazniaja go do otrzymania nowego auta. Moze on tylko liczyc na taki sam model, rocznik i zblizony przebieg.
Jak juz zostalo powiedziane, jesli dealer (lub producent, gdy chodzi o nowy samochod) nie uczyni zadosc postanowieniom gwarancji, klient moze podac go do sadu lub wystapic o przeprowadzenie postepowania arbitrazowego. Akcja taka musi byc wszczeta w ciagu czterech lat od daty pierwotnego przekazania auta klientowi.
Postepowanie arbitrazowe jest znacznie prostsze, krotsze i tansze niz procedura sadowa.
Jesli istnieje, odpowiadajacy przepisom federalnym, arbitraz ustanowiony przez dealera (lub producenta), dealer moze odmowic zwrotu pieniedzy, zanim klient nie podda sie temu arbitrazowi lub stanowej procedurze arbitrazowej.
Arbitraz stanowy (New York State Lemon Law Arbitration Program) jest administrowany przez American Arbitration Association ( AAA) zgodnie z przepisami New York New and Used Car Lemon Law Arbitration Program Regulations.
Decyzje arbitra stanowego obowiazuja obie strony. Decyzja arbitrazu ustanowiona przez dealera lub producenta nie obowiazuje klienta i jesli jest on z niej niezadowolony, moze wystapic o przeprowadzenie arbitrazu stanowego.
W celu wszczecia stanowego postepowania arbitrazowego nalezy wypelnic druk Request forArbitration (do nabycia w regionalnych biurach Prokuratora Generalnego - Attorney General) i wyslac pod adresem:
Attorney General"s Used Car (lub New Car)
Lemon Law Arbitration Unit
New York State Department of Law
120 Broadway
New York NY 10271.
Biuro to ustali, czy sprawa nadaje sie do arbitrazu. Jesli tak - druk bedzie przekazany do AAA, The New York Program Administrator, ktory zwroci sie do klienta o wniesienie odpowiedniej oplaty. Po jej otrzymaniu AAA wyznaczy arbitra i date przesluchania (hearing), ktore odbedzie sie przed uplywem 35 dni.
Na druku Request for Arbitration klient moze zaznaczyc, ze preferuje przesluchanie documents only, kiedy obie strony prezentuja swe stanowiska na pismie. Dealer moze sie jednak temu sprzeciwic, wtedy bedzie wyznaczone przesluchanie ustne.
Procedura arbitrazowa jest tak uproszczona, ze pozwala klientowi obyc sie bez adwokata, ale obie strony moga korzystac z pomocy adwokata lub innej osoby.
Na przesluchanie nalezy przyniesc, ulozone chronologicznie, wszelkie dokumenty, dotyczace nabycia auta, problemow z nim zwiazanych i prob naprawy. Klient przed przesluchaniem moze zwrocic sie na pismie do arbitra, by ten zazadal od dealera przedstawienia potrzebnych dokumentow lub innych informacji.
Na przesluchanie nalezy przygotowac pytania, jakie chcemy zadac dealerowi. Pozadane jest przedstawienie swiadkow - zwlaszcza mechanikow samochodowych, ktorzy dokonywali napraw lub ich oswiadczen zlozonych pod przysiega. W ramach przesluchania arbiter moze zbadac samochod, bedacy przedmiotem sporu i odbyc probna jazde. Obie strony moga uczestniczyc w tych czynnosciach.
Jesli ktoras ze stron nie stawi sie na przesluchanie, arbiter mimo to przeprowadzi je i wyda decyzje na podstawie zlozonych zeznan i dokumentow. Na ogol mozna oczekiwac decyzji w ciagu 10 dni od daty przesluchania.
Kazda strona moze w ciagu 20 dni od otrzymania decyzji zwrocic sie na pismie do AAA o jej modyfikacje. Podstawy takiej modyfikacji sa bardzo ograniczone. Na ogol moze ona dotyczyc bledow arytmetycznych lub technicznych w decyzji. Arbiter musi ustosunkowac sie do zadania modyfikacji w ciagu 30 dni od jego otrzymania.
Zarowno klient, jak i dealer w ciagu 90 dni od otrzymania decyzji arbitra moga wszczac postepowanie sadowe w celu jej podwazenia. na ogol jednak sad utrzymuje decyzje arbitra, jesli jest ona uzasadniona, oparta na dowodach i zeznaniach.
AAA i Attorney General"s Office nie moga reprezentowac indywidualnego klienta w sadzie. Musi on postarac sie o adwokata.
Dealer musi w ciagu 30 dni zastosowac sie do decyzji arbitra. W tym okresie musi on skontaktowac sie z klientem, aby uzgodnic zwrot spornego samochodu w zamian za zwrot jego ceny lub samochod zastepczy. Jesli w ciagu 30 dni dealer nie uczyni zadosc decyzji arbitra, klient ma prawo otrzymac $25 za kazdy powszedni dzien zwloki, maksimum $500. Klient moze dochodzic tej naleznosci poprzez Small Claims Court.
Jesli dealer nie zastosuje sie do decyzji arbitra, klient moze w ciagu roku od otrzymania decyzji zwrocic sie do sadu o jej zatwierdzenie. W takim wypadku zalecane jest zwrocenie sie o pomoc adwokata. Sad moze zmienic decyzje arbitra w orzeczenie sadowe.
Na koniec trzeba pamietac, ze Lemon Law stanowi tylko jeden ze srodkow ochrony prawnej konsumenta, z ktorych najwazniejsza jest gwarancja dzialania (warranty of serviceability). Zaden uzywany samochod nie moze by sprzedany przez dealera as is (taki jaki jest). Dealer musi poswiadczyc, ze stan wozu w momencie sprzedazy pozwala na jego normalne, zadowalajace i wlasciwe uzytkowanie. Jesli dealer uchyla sie od tego obowiazku, mozna zlozyc skarge do:
Department of Motor Yehicle
Division of Yehicle Safety Services
Empire State Plaza, Albany, NY 12228.
Wiecej informacji mozna uzyskac z darmowej publikacji New York"s Used Car Lemon Law: A Guide for Consumers, ktora mozna otrzymac piszac pod adresem:
The Office of Public Information
New York State Department of Law
120 Broadway, New York NY 10271.
