Mieszkancy Ameryki spedzaja 90% swego zycia w zamknietych pomieszczeniach, gdzie wdychaja oprocz powietrza toksyczne chemikalia z mebli, dywanow, scian, plynow i proszkow do mycia i czyszczenia, alergeny produkowane przez psy, koty, myszy, karaluchy i mikroskopijne insekty zyjace w kurzu.
Amerykanskie Towarzystwo d/s Chorob Plucnych uznalo zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach zamknietych za jedno z glownych zagrozen naszego zdrowia. W ostatniej dekadzie liczba przypadkow astmy, zwlaszcza wsrod dzieci, wzrosla z 9,9 mln w 1988 r. do 17.3 mln w 1998 r. Jaka na to rada? Otwierac okna? Czasami oznacza to tylko wymiane zanieczyszczen, a poza tym nie wchodzi w gre, gdy na dworze jest upal albo mroz. Czesciej odkurzac? Drobne zanieczyszczenia, alergeny, gazy czesto tylko przechodza zwlaszcza przez starsze i tansze odkurzacze, by powrocic do naszego mieszkania. Pozbyc sie psa, kota? Mamy wyrzucic najlepszego przyjaciela, ulubienca dzieci?
Pozostaje jeszcze jedno, co prawda rowniez niezbyt doskonale, rozwiazanie: roznorodne, szeroko reklamowane urzadzenia do oczyszczania powietrza, czyli air cleaners. " Sprzedawane ostatnio urzadzenia moga usunac czasteczki zanieczyszczen i gazy z powietrza, ale po pierwsze nie sa one w stanie oczyscic duzych ilosci powietrza, a po drugie - sa wciaz bezradne wobec pewnych problemow, jak na przyklad bardzo silne alergeny pochodzace od kotow" - twierdzi dr. John Samet z Wydzialu Higieny i Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Johna Hopkinsa. Rownie odporne sa alergeny wytwarzane przez mikroskopijne insekty, ktore odzywiaja sie odpadami naszej skory i rozprowadzaja alergeny w swych odchodach. " Alergeny takie polykasz, kladac sie na tapczanie i wdychajac chmurke kurzu, jaki sie z niego unosi. Polyka je niemowle, raczkujac z nosem na dywanie i oczyszczacze powietrza niewiele tu pomoga" - mowi dr. Samet.
Nie oznacza to jednak, ze powinnismy zrezygnowac z zakupu takiego oczyszczacza powietrza, zwlaszcza jesli mamy zwierzeta domowe czy ktos w domu pali. Przemysl produkujacy urzadzenia do oczyszczania powietrza ma dzis obroty rzedu $200 mln i oferuje oczyszczacze, ktore dziela sie na dwie glowne grupy: filtry mechaniczne oraz urzadzenia elektroniczne, ale zdarzaja sie tez kombinacje obu tych typow. Wsrod filtrow mechanicznych poczesne miejsce zajmuja urzadzenia typu HEPA (high efficiency particulate arresting - wysoce efektywne wychwytywanie zanieczyszczen). Zaopatrzone w wiatraczek sa one wykonane z gesto osadzonych wlokien szklanych wychwytujacych 99.7% unoszacych sie w powietrzu czasteczek zanieczyszczen o srednicy do 0.3 mikrona.
" Filtry HEPA usuwaja pewne zanieczyszczenia z powietrza, ale sa bezradne wobec cuchnacych gazow, ktore wymagaja czegos innego niz filtrowanie" - mowi Frank Iacopelli, inzynier z Unii Konsumentow, ktory kierowal w roku 1992 badaniami urzadzen do oczyszczania powietrza.
Niektore modele HEPA zawieraja wegiel drzewny lub zeolit w celu przyciagania gazow (proces zwany adsorpcja), ale wkladki te moga zuzywac sie bardzo szybko. " Mialem w reku oczyszczacze powietrza z tak malymi filtrami z weglem drzewnym, ze moga sie one zuzyc w ciagu kilku dni" - twierdzi F. Iacopelli.
Inne urzadzenia wykorzystuja elektryczne przyciaganie. Najprostsze z nich sa generatorami ujemnych jonow, ktore wprowadzaja do powietrza jony, przyciagajace naladowane dodatnio czasteczki, jak pylek kwiatowy, siersc psow czy dym z papierosow. " Problem polega tu na tym - mowi F. Iacopelli - ze czasteczki te musza gdzies sie podziac, wiec przylegaja one do mebli, scian, dodatnio naladowanego dywanu i w momencie, gdy przejdziesz sie po nim, unosza sie znowu w powietrzu". Problem ten rozwiazuja w pewnym stopniu urzadzenia, zwane electrostatic precipitators, wychwytujace z powietrza czasteczki zanieczyszczen, ktore nastepnie gromadza sie na plytkach w urzadzeniu. Plytki te nalezy czyscic co pewien czas. Urzadzenia te pracuja ciszej niz filtry HEPA.
Dr. Richard Shaughenessy, inzynier chemik kierujacy badaniami powietrza w pomieszczeniach zamknietych z ramienia Uniwersytetu w Tulsa, przestrzega przed generatorami ozonu: " Nigdy nie wiadomo, ile ozonu one emituja, a poza tym ozon nie jest efektywny, jesli chodzi o usuwanie czasteczek zanieczyszczen czy gazow". Generatory ozonu sa czesto sprzedawane przez domokrazcow i zachwalane jako urzadzenia skutecznie likwidujace nieprzyjemne zapachy i gazy. Niestety, nie ma standardow pozwalajacych mierzyc efektywnosc oczyszczaczy powietrza, chociaz Zwiazek Producentow Sprzetu Domowego ustalil wskaznik, zwany clean air delivery rate, okreslajacy, ile stop szesciennych czystego powietrza dane urzadzenie wprowadza do pomieszczenia w ciagu minuty. Im wyzszy ten wskaznik, tym lepiej. Nalezy jednak wybrac model odpowiedni do wielkosci danego pomieszczenia.
Oto kilka przykladow dobrych oczyszczaczy powietrza:
Honeywell Enviracaire z filtrem HEPA jest niewielki, estetycznie wykonany i skutecznie usuwa np. zanieczyszczenia powodowane przez psy lub koty. Glowna wada jest fakt, ze jego wiatrak robi sporo halasu.
Elektrostatyczny oczyszczacz Friedrich C-90A , wysoko oceniony w 1992 r. przez Consumer Reports, jest cichszy niz urzadzenia z filtrem REPA, ale zajmuje wiecej miejsca, no i co wiecej kosztuje - do $500.
Model Bionaire z filtrem ULPA jest efektywniejszy od filtrow HEPA - usuwa 99.99% zanieczyszczen o rozmiarach do 0.1 mikrona, ale jest halasliwy, a jonizator w nim zawarty wydziela nieprzyjemnie pachnacy acrid. Inny model Bionaire dziala na zasadzie adsorpcji i usuwa odor poprzez filtr z weglem i zeolitem.
Jonizator Sharper Image jest cichy (nie ma wiatraka), estetycznie zaprojektowany, ale wydziela ozon, co prawda w ilosci znikomej, zupelnie nieszkodliwej dla zdrowia (ustalony przez rzadowa agencje FDA bezpieczny limit dla domu wynosi 50 czasteczek ozonu na miliard), ale jego zapach nie jest uwazany za przyjemny.
Przed podjeciem decyzji o zakupie ktoregos z oczyszczaczy powietrza, warto zdobyc wiecej informacji na ten temat. Znajdziemy je miedzy innymi na Internecie:
American Lung Association:www.lungusa.orglub tel. 800-586-4872 (oferuje raport pt. "Residential Air Clearing Devices").
Environmental Protection Agency:www.epa.gov/iaq
Association of Home Appliance Manufacturers:www.aham.orgtel. 312-984-5800
Consumers Union:www.consunion.org.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" 255 Park Lane; Douglaston, NY 11363 Tel. (718) 224-3492
