Zmiana administracji zawsze przynosi ze sobą zmiany w prawie imigracyjnym, ale trudno sobie wyobrazić bardziej skrajną różnicę w podejściu do prawa imigracyjnego niż ta między administracją Trumpa i Bidena, co spowodowało lawinę zmian imigracyjnych. Oczywiście z korzyścią dla nas, imigrantów. Administracja Bidena w ciągu ostatniego roku zrobiła wiele, aby odkręcić restrykcje imigracyjne wprowadzone przez Trumpa. I dalej będzie nad tym w nadchodzącym roku pracować. Poniżej przypomnienie tych zmian wprowadzonych w roku 2021.
W ciągu pierwszych 24 godzin swojej administracji Biden podpisał kilka proklamacji prezydenckich, które zmieniły poprzednie szkodliwe proklamacje Trumpa i wstrzymały ich funkcjonowanie. Oto najważniejsze z nich.
Przywrócenie programu DACA
Prezydent Biden oficjalnie przywrócił program DACA. Po raz pierwszy program DACA wprowadzony został przez prezydenta Obamę 15 czerwca 2012 roku jako czasowa pomoc imigracyjna dla dzieci określanych jako Dreamers, czyli tych, które przyjechały do USA przed 16. rokiem życia, uczęszczały do szkoły, skończyły 15 lat i nie miały poważnych wykroczeń kryminalnych. Ponieważ Kongres USA pomimo wielu obietnic, ociągał się z wprowadzeniem reformy imigracyjnej, która dawałaby takim dzieciom status rezydenta w USA, prezydent Obama wprowadził tym dekretem tymczasowy program, dający takim dzieciom ochronę przed deportacją i możliwość starania się o pozwolenie na pracę. Z programu tego skorzystało około 800,000 imigrantów. Pod tą presją polityczną prezydent Trump postanowił jednak wycofać program DACA, co zrobił 5 września 2017. Wycofanie programu DACA zostało przez imigrantów i ich adwokatów skierowane do sądu federalnego i zaczęła się walka sądowa o utrzymanie programu. Po trzech latach sprawa doszła do Sądu Najwyższego USA, który w czerwcu 2020 stwierdził, że administracja Trumpa nie działała prawnie wycofując program DACA. Jednak sąd nie powiedział, że Trump musi DACA utrzymać, tylko, że droga wycofania była nieprawidłowa. Aby nie było więc żadnych wątpliwości co do DACA, Biden wskrzesił to prawo i polecił urzędowi imigracyjnemu jego natychmiastowe przywrócenie i umocnienie.
Kilka miesięcy później sędzia federalny w Teksasie wstrzymał jednak funkcjonowanie DACA dla nowych aplikantów, pozwalając dalej na przedłużanie statusu DACA dla tych, którzy już częścią tego programu byli. Administracja Bidena jest obecnie w trakcie wdrażania formalnych przepisów, które miałyby DACA skodyfikować i udostępnić dla nowych aplikantów. Ostatecznie jednak od Kongresu zależy, czy aplikanci z programu DACA otrzymają pobyt stały w USA.
Deportacje i ściganie imigrantów
Biden podpisał dekret wycofujący wcześniejsze rozporządzenie Trumpa, rozszerzające zakres deportacji i ściganie imigrantów. Trump wprowadził w 2017 roku proklamację, które pozwalała lokalnym szeryfom i policji na działania w imieniu agentów imigracyjnych i na aresztowanie napotkanych przez nich nielegalnych imigrantów w całych Stanach Zjednoczonych. Zachęcała ona również pracowników biura imigracyjnego, aby w przypadku odmowy petycji lub aplikacji rozpoczynali w stosunku do imigrantów proces deportacyjny, nie zważając na ich sytuację i warunki. Proklamacja ta karała miasta sanktuaria, które chroniły imigrantów i nie pozwalały swojej policji na aresztowanie imigrantów i zgłaszanie ich do biura imigracyjnego, poprzez odbieranie takim miastom funduszy federalnych. Proklamacja ta spowodowała, że liczba imigrantów, w stosunku do których rozpoczęto proces deportacyjny, zwiększyła się trzykrotnie. A liczba agentów ścigających wzrosła o 10,000. To szkodliwe i okrutne rozporządzenie Trumpa zostało przez Bidena na szczęście wycofane. Nowa proklamacja Bidena nakazuje zmianę postawy biura imigracyjnego wobec imigrantów i wprowadzenie priorytetów deportacyjnych (terroryści, kryminaliści), które spowodują, że osoby przebywające w USA nielegalnie, ale generalnie wspierające ten kraj, z powiązaniami rodzinnymi, płacące podatki, itd. deportowane nie będą, nawet jeśli będą miały kontakt z biurem imigracyjnym. Jest to przywróceniem polityki Obamy. W myśl tej proklamacji kilka miesięcy później wprowadzone zostały priorytetu deportacyjne, o których mowa poniżej.
Wstrzymanie budowy muru na granicy południowej
Budowa muru na granicy południowej była ulubionym projektem imigracyjnym Trumpa. Przeznaczał na nią miliony dolarów, które odbierał urzędowi imigracyjnemu, co spowodowało, iż biuro imigracyjne ogłosiło w sierpniu 2020, że nie ma budżetu na pensje urzędników i procesowanie aplikacji. Wielu agentów imigracyjnych musiało odejść z pracy, a procesowanie aplikacji skandalicznie się opóźniło. Proklamacja Bidena wstrzymała budowę muru na granicy południowej i nakazanie oddanie zabranych na to pieniędzy do odpowiednich departamentów, w tym do biura imigracyjnego. Taki zastrzyk finansowy dla biura imigracyjnego znacznie przyspieszył procesowanie aplikacji imigracyjnych, szczególnie aplikacji o obywatelstwo. Jednak administracja Bidena dalej boryka się z problemem zatrudnienia większej ilości agentów. Problemy kadrowe w dalszym ciągu powodują znaczne opóźnienia.
Proklamacja wstrzymująca i wycofująca wszystkie nieopublikowanie jeszcze przepisy administracji Trumpa
W ciągu pierwszych miesięcy 2021 roku miały wejść w życie bardzo niebezpieczne przepisy, które godziłyby w wizy studenckie, komplikowały możliwość studiowania w USA i ubiegania się o wizy studenckie, jak również możliwości sponsorowania na pobyt stały dla osób posiadających te wizy, lub tych, którzy je przesiedzieli. Przepis ten nie został wprowadzony i osoby na zasiedzianych wizach studenckich ponownie mogą być sponsorowane na pobyt stały przez pracę lub rodzinę.
Administracja Bidena zablokowała również przepis, który wprowadzałby nowe wymagania finansowe w sponsorowaniu rodzinnym, nowe, większe stawki związane ze sponsorowaniem przez pracę oraz redukcję wiz pracowniczych. Na szczęście wszystkie te przepisy zostały przez Bidena wycofane. A te, które zdążyły wejść w życie w ciągu 4 lat urzędowania Trumpa, są powoli wycofywane lub zastępowane nowymi.
Zmiany na stanowiskach kierowniczych
Olbrzymią i natychmiastową zmianą w procesowaniu imigracyjnym były zmiany personalne na stanowiskach kierowniczych we wszystkich resortach imigracyjnych, jak również w Białym Domu.
Prezydent Biden wybrał na swoich doradców imigracyjnych osoby, które swoje życie i kariery poświęciły pomocy i reprezentowaniu praw imigrantów. Jego głównym doradcą jest Tyler Moran, która pracowała dla kilku ugrupowań imigracyjnych i stworzyła Immigration Hub, organizację walcząca z restrykcyjną polityką imigracyjną Trumpa. Zastąpiła on Stephena Millera, który był autorem antyimigracyjnej polityki Trumpa. Drugą po niej najważniejsza postacią odpowiedzialną za politykę imigracyjną Bidena jest Esther Olavarria, prawnik imigracyjna, imigrantka z Kuby, która przez lata reprezentowała uchodźców imigracyjnych w imigracyjnych organizacjach charytatywnych. Ich wysoka pozycja w administracji Bidena, znajomość praw imigracyjnych i problemów imigrantów powoduje odwrócenie antyimigracyjnej polityki poprzedniej administracji Trumpa, która nastawiona była na izolacje, ściganie i deportacje. Trzecią najważniejszą osobą w polityce imigracyjnej jest szef Department of Homeland Security, Alejandro Mayorkas, który za Obamy był szefem US Citizenship and Immigration Services i zna biuro imigracyjne od podszewki. Już od lutego, kiedy został zatwierdzony przez Senat, zmienił znacznie nastawienie biura imigracyjnego wobec imigrantów. Otworzył również kanały komunikacji między biurem imigracyjnym a adwokatami imigracyjnymi. Kanały te zostały zupełnie zamknięte w czasie kadencji Trumpa. Po raz pierwszy od 4 lat pracownicy biura imigracyjnego komunikują się i współpracują z adwokatami imigracyjnymi regularnie, spotykając się na konferencjach, pracując wspólnie w grupach roboczych nad zmianami w prawie i przepisach, itd. Jest to olbrzymia zmiana na korzyść.
Egzamin na obywatelstwo
W marcu 2021 administracja Bidena ułatwiła zdawanie egzaminu na obywatelstwo USA. Administracja Trumpa chcąc utrudnić staranie się o obywatelstwo wprowadziła końcem 2020 roku nowy test z historii i wiedzy o społeczeństwie. Test ten miał dotyczyć aplikantów, którzy złożą aplikacje na obywatelstwo po 1 grudnia 2020. Test ten wprowadził nowe, znacznie trudniejsze pytania na obywatelstwo i zwiększył liczbę pytań do nauczenia się. Utrudniał on również sam proces administracji egzaminu, bo wymagał, aby aplikant zamiast 6 pytań z 10 zadanych (jak w starym teście) odpowiedział poprawnie na 12 z 20 zadanych.
Administracja Bidena stwierdziła, że nowy test Trumpa jest niesprawiedliwym utrudnieniem procesu o obywatelstwo, i wprowadza dodatkowe bariery do procesu naturalizacji. Wobec tego administracja Bidena wycofała nowy trudniejszy egzamin Trumpa i wróciła do starego i łatwiejszego testu od dnia 1 marca 2021.
Szybsze procesowanie aplikacji na obywatelstwo
Administracja Bidena wprowadziła duży nacisk na przyspieszenie procesowania aplikacji o obywatelstwo. Lokalnie buro imigracyjne w Chicago już uporało się z opóźnieniami spowodowanymi pandemią i procesuje aplikacje znacznie sprawniej. Widzimy też znacznie bardziej przyjazne podejście agentów imigracyjnych do aplikantów. Nie szukają już dziury w całym, starają się zatwierdzić jak najwięcej aplikacji, a jeśli pojawiają się wątpliwości, to rozegrać je na korzyść aplikanta. Administracja Bidena wycofała również wprowadzony przez Trumpa nakaz, aby wobec osób, którym odmawiana jest aplikacja o obywatelstwo z powodów historii kryminalnej, automatycznie rozpoczynano proces deportacyjny. Agenci imigracyjni przyglądają się teraz sytuacji tych osób, kwestiom rodzinnym, okresom ich pobytu w USA i dopiero wtedy podejmują decyzje dotyczące naturalizacji.
Możliwość wjazdu do USA
W marcu 2021 administracja Bidena przywróciła możliwość wjazdu do USA dla osób starających się o pobyt stały. W kwietniu 2020 roku pod pretekstem chronienia rynku pracy w USA zachwianego pandemią, Trump wprowadził zakaz wydawania wiz stałego pobytu, oprócz wiz dla małżonków i dzieci obywateli USA. Zakaz ten Trump przedłużył do 31 marca 2021. Na szczęście został on odwołany przez prezydenta Bidena. Oznacza to, że około 660 tysięcy osób, których proces starania się o wizy stałego pobytu został wstrzymany, mogły go w 2021 kontynuować i wjechać do USA po interview w konsulacie. Dotyczy to zarówno osób sponsorowanych przez rodziny i pracę, jak i tych, które wylosowały pobyt stały w ramach loterii wizowej. Konsulaty starały się w zeszłym roku nadrobić te opóźnienia spowodowane zakazem Trumpa i powoli unormować ten proces. Nadal nad tym pracują. W pierwszej kolejności załatwiane są opóźnienia w kategoriach rodzinnych, następnie w kategoriach sponsorowania przez pracę.
Departament Stanu wprowadził również możliwość odzyskania wiz stałego pobytu dla tych, którzy ze względu na pandemię nie mogli wjechać na wizy imigracyjne przyznane im przez konsulat, a które normalnie tracą ważność po 6 miesiącach. Osoby, które takie wizy straciły, mogą się teraz ubiegać o ich odzyskanie, aby wjechać do USA na pobyt stały.
W kwietniu 2021, administracja Bidena przywróciła również możliwość wjazdu do USA na wizach studenckich, pracowniczych i wymiany kulturalnej. One również zawieszone były przez poprzednią administrację.
W październiku 2021 administracja Bidena przywróciła także możliwość wjazdu do USA na wizach turystycznych. Po 18 miesiącach zakazu wjazdu do USA dla obywateli strefy Schengen, włącznie z Polską, ze względu na pandemię, zakaz został nareszcie zniesiony. Pasażerowie, którzy przedstawia dowód pełnego zaszczepienia przeciwko Covid, mogą od listopada 2021 wjechać do USA. Oprócz szczepień przedstawić trzeba również negatywny wynik testu na koronawirusa, zrobiony przed wjazdem do USA. CDC potwierdziło, że będzie akceptować wszystkie szczepionki zatwierdzone przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization), a więc wszystkie szczepionki oferowane w Polsce: Pfizer, Moderna i Astra Zeneca. Astra Zeneca nie jest administrowana w USA, ale będzie honorowana. Wprowadzono również tzw. contact tracing, w ramach którego osoby przybywające do USA muszą obecnie przedstawić adres, numer telefonu i e-mail, pod którym będą dostępne podczas pobytu w USA. Administracja będzie kontaktować się z wjeżdżającymi kilka dni po ich przybyciu, aby upewnić się, że osoba nie ma symptomów Covid-19. Od listopada szczepienia są wymagane również od pasażerów z krajów, których zakaz wjazdu nie dotyczył oraz od osób, które wcześniej nie obejmowały zakazy, np. korzystających z wiz pracowniczych lub studenckich. Osoby te również muszą pokazać dowód szczepienia.
Z Polski bez wiz
Ponieważ Polska jest od pewnego już czasu częścią ruchu bezwizowego, Polacy przyjeżdzający turystycznie do USA nie muszą już posiadać wizy. Mogą starać się o wjazd bezwizowy otrzymując wcześniej pozwolenie w systemie ESTA (Electronic System for Travel Authorization) pod adresem: esta.cbp.dhs.gov. Osoby, które wjeżdżają bezwizowo przez system ESTA, podlegają wielu ograniczeniom, które nie dotyczą wiz turystycznych. Osoby takie nie mają prawa widzenia się z sędzią imigracyjnym, jeśli znajdą się w procesie deportacyjnym, mogą wjechać tylko na 3 miesiące i nie mogą przedłużyć swego pobytu, nie mogą zmienić swojego statusu na żadną inną wizę, i z pewnymi wyjątkami nie mogą przejść ze statusu ESTA na pobyt stały. Jedyne osoby, które mogą przejść ze statusu ESTA na pobyt stały, to małżonkowie obywateli USA, rodzice dorosłych dzieci, które są obywatelami USA, i nieletnie dzieci obywateli USA. Osoby wjeżdżające na program ESTA również podlegają obowiązkowi przedstawienia dowodu szczepienia na Covid.
Szczepienia podczas ubiegania się o pobyt stały
Od 1 października 2021 szczepienia na COVID 19 wymagane są od aplikantów starających się o pobyt stały. Każda osoba starająca się o pobyt stały musi poddać się badaniom lekarskim. Częścią tych badań jest przyjęcie wymaganych szczepień na choroby zakaźnie. Od czasu do czasu CDC (Center for Desease Control) dodaje dodatkowe szczepienia, jeśli wymaga tego sytuacja. Tak stało się właśnie w 2021. CDC zdecydowało, że ze względu na pandemię, osoby, które starają się o pobyt stały, muszą przedstawić dowód na przejście pełnej serii szczepień na Covid-19. Dotyczy to osób starających się o pobyt stały z USA, jak i tych przechodzących interview za granicą w konsulacie. Zwolnione mogą być z tego obowiązku tylko osoby, które nie mogą być zaszczepione z powodów zdrowotnych przedstawionych przez lekarza lub osoby, które doświadczyły niebezpiecznej reakcji na pierwszą szczepionkę. W niektórych przypadkach ze szczepień można być zwolnionych z powodów religijnych, zazwyczaj jednak trzeba przedstawić dokumenty z kościoła pokazujące, że szczepienia na choroby zakaźne są wbrew danej religii. Zwolnienia takie są jednak bardzo rzadkie.
Łaska prokuratorska
Bardzo ważnym wydarzeniem imigracyjnym było również w roku 2021 przywrócenie tzw. łaski prokuratorskiej. Administracja Bidena wróciła do tzw. łaski prokuratorskiej, prosecutorial discretion. Jest to procedura, która zezwala na pewne ulgi w procesie deportacyjnym dla osób, które spełniają odpowiednie warunki. Łaska taka może być okazana przez sąd imigracyjny lub prokuraturę imigracyjną w różnych sytuacjach i w rożny sposób, włączając: zakończenie procesu deportacji, zawieszenie procesu deportacji na pewien czas, zgoda na przyznanie aplikacji imigracyjnej bez opozycji prokuratury, lub prośba do prokuratury, aby nie składała aktu oskarżenia do sądu imigracyjnego. Jest to olbrzymia pomoc dla wielu osób.
W swej decyzji czy okazać łaskę prokuratorska administracja będzie brać pod uwagę obecność elementów pozytywnych lub negatywnych i traktować każdą sytuację indywidualnie. Elementy pozytywne to: posiadanie członków rodziny, którzy są obywatelami lub rezydentami USA, staż w USA, kwalifikowanie się na przywileje imigracyjne (teraz lub w przyszłości), stan zdrowia aplikanta lub członków rodziny, zasłużenie się dla kraju (praca, płacenie podatków, wspieranie akcji charytatywnych), sposób wjazdu do USA, brak rekordu kryminalnego. Elementy negatywne to: rekord kryminalny, wjazd nielegalny do USA, historia kłamstw lub oszust imigracyjnych. Biuro imigracyjne w każdym mieście posiada procedury na złożenie prośby o taką łaskę. Osoby, które znajdują się obecnie w procesie deportacyjnym powinny zgłosić się do swych prawników imigracyjnych, aby sprawdzić, czy ich sytuacja nie może być rozwiązana dzięki tej nowej procedurze.
Reforma imigracyjna
Administracja Bidena do tej pory nie zdołała przeforsować reformy imigracyjnej w Kongresie. W ciągu pierwszych 24 godzin istnienia administracji przygotowała ona projekt ustawy imigracyjnej. Przedstawiła ją oficjalnie Kongresowi, ale reszta zależy od nastawienia Kongresu. Problem polega na tym, że republikanie nie są zainteresowani przyjęciem reformy imigracyjnej w ogóle. Senatorowie demokratyczni próbują ją wprowadzić jako tzw. reconciliation, a więc ustawę, która wymagałaby prostej większości (51%), którą demokraci posiadają, i mogliby wtedy ominąć sprzeciw republikanów. Ale próby takich manewrów na razie zostały zablokowane przez parlamentarzystkę senacką, która musi zgodzić się na to, aby reforma przeszła przez drogę reconciliation, a więc bez udziału republikanów. Administracja i demokratyczni senatorowie przedstawili parlamentarzystce już trzy projekty takiej reformy imigracyjnej, od legalizacji osób przebywających tu od pewnej daty, do udzielenia im przynajmniej czasowego 10-letniego pozwolenia na pracę, ale niestety wszystkie te próby zostały przez nią na razie odrzucone. Jednak obecna administracja i demokraci się nie poddają, i pracują nad kolejnym projektem reformy.
W nadchodzącym roku spodziewamy się kontynuacji korzystnych zmian w prawie i procesie imigracyjnym. A o nich wszystkich będziemy informować na łamach Monitora.
Agata Gostyńska-Frakt
Adwokat imigracyjny i rodzinny
Tel. 312-644-8000
E-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
