Sahara, środa 8 listopada 2017
Dzisiaj, w drodze wyjątku, budzimy się przed 5 rano, kiedy na zewnątrz panują jeszcze egipskie ciemności. Obok namiotów czekają już spętane i osiodłane wielbłądy, które za chwilę poniosą nas poprzez wydmy na majaczące w oddali szczyty. Ciepło odziani wskakujemy na grzbiety i w rytmicznym kołysaniu podążamy w stronę najwyższego wzniesienia, skąd - punktualnie o 6:38 - będziemy podziwiać wschód słońca. Wyraźnie jaśnieje, zatrzymaliśmy się na wierzchołku potężnej wydmy wznoszącej się 150 metrów ponad płaskim terenem usianym czarnymi kamieniami. Zeskakujemy z siodeł, dotykamy zimnego piasku. Wokół nas rozpościera się falujące "morze" wydm. Zamyślam się nad pustyniami świata, tak w ogóle... pustynię definiuje bowiem znikoma ilość opadów, a nie rodzaj podłoża. Większość z nas utożsamia bowiem pustynię z piaszczystymi wydmami. Mało kto jednak wie, że większość pustyń na świecie tworzą kamienie a tylko gdzieniegdzie występują piaski.
Ze szczytu wydmy spoglądam w kierunku wschodzącego słońca. A więc tak wygląda Sahara... sięga od stoków gór Atlasu widocznych za moimi plecami aż do Morza Czerwonego, w prostej linii około sześć tysięcy kilometrów! Z północy na południe, czyli od wybrzeży Morza Śródziemnego po Senegal, środkowy Niger i Czad mierzy około dwóch tysiecy kilometrów. Jest to największa na Ziemi pustynna kraina o powierzchni ponad siedmiu milionów kilometrów kwadratowych! Opady są tutaj skąpe, ze średnią roczną od kilku milimetrów do 100-200 mm w górach i na marokańskich krańcach pustyni. Pod Saharą występują jednak wody, zwane artezyjskie, a w miejscach zalegania płytkich wód gruntowych istnieją oazy. Tylko dwie rzeki, Nil i Niger przecinają Saharę, ale na jej obszarze znajdują się też liczne suche doliny wadi, które raz na kilka lat mogą wypełnić się wodą podczas gwałtownych lecz krótkotrwałych deszczów. W takim klimacie trudno jest oczekiwać bogatej roślinności, a jednak podczas jazdy na wiebłądzie zauważyłem sporo kolczastych krzewów i liczne kępki traw. Gdzieniegdzie można spotkać dzikie oliwki, pistacje i oleandry, w oazach pospolite są palmy daktylowe.
Dobowe i roczne wahania temperatury są znaczne, od plus 58 stopni Celsjusza po siarczysty mróz, na niektórych pustyniach nawet do minus 40 stopni!
Na Saharze występują wszystkie typy pustyń; skalne - hamady, żwirowe - seriry, i te najbardziej fotogeniczne, piaszczyste - ergi. Stoimy właśnie na wielkiej wydmie, wznoszącej się 150 metrów ponad otoczeniem, robi wrażenie, chociaż miałem okazję podziwiać wydmy wyższe, na pustyni Namib sięgające 380 metrów. Dla porządku muszę tutaj dodać, że najwyższe wydmy piaszczyste na świecie przekraczają tysiąc metrów i znajdują się - niespodzianka - w Argentynie oraz w Peru! Wydmy to piaszczyste wzniesienia usypane przez wiatr, a gdyby się im tak dokładniej przyjrzeć, to wykazują wyraźną asymetrię. Stoki dowietrzne są łagodne, po nich wiatr przesuwa ziarna piasku, tocząc je w górę. Stoki odwietrzne są strome, gdyż po nich piasek opada w dół pod wpływem grawitacji. Nieustanne nawiewanie i opadanie piasku powoduje oczywiście przesuwanie się wydm, nadające im często fantazyjne kształty. Znamy wydmy sierpowate i paraboliczne, z ramionami zwróconym pod wiatr lub też w jego kierunku, spotykamy wydmy piramidalne, gwiaździste i kopulaste, podłużne i poprzeczne. Dodajmy do tego rozmaite wysokości, zróżnicowany kolor piachu i grę słonecznego światła na ich krawędziach o poranku, a otrzymamy wytłumacznie na miłość do wydm wielu artystów fotografików.
Właśnie wschodzi słońce ukazując wielkość i bogactwo kształtów piaszczystych form. Panorama wokoło uświadamia, że jest gdzie połazić, wczoraj widziałem nawet kilkoro turystów zjeżdżających wieczorem z wydm na kładach. Można i tak, ale jednak wielbłąd pozostaje klasyką, ofertą nie do odrzucenia. W milczeniu rozglądamy się uważnie dookoła, tak właśnie wygląda największa i najsłynniejsza pustynia świata, ta z czytanych w dzieciństwie książek, z fimów o szejkach i z barwnych opowiadań podróżników. Czas upływa nieubłaganie, pora wracać do obozowiska.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka
Autor jest właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki z polskim przewodnikiem po całym świecie, również do Afryki. Bliższe informacje na stronie internetowej www.andrzejkulka.com lub pod nr tel. 773-237-7788.
