W tym miesiącu dwie młode, znane osoby publiczne ogłosiły, że chorują na nowotwory. Pierwsza była 43-letnia aktorka Olivia Munn, która ujawniła, iż była leczona z powodu raka piersi, którego wykryto u niej we wczesnym stadium. Kilka dni później 42-letnia Kate Middleton, żona księcia Williama, ogłosiła, że zdiagnozowano u niej chorobę nowotworową.
Ich diagnozy wskazują na niepokojącą tendencję: zarówno w USA, jak i na całym świecie nowotwory diagnozowane są coraz częściej u osób w wieku poniżej 50 lat. W jednym z ostatnich badań oszacowano, że do 2030 r. liczba diagnoz nowotworów we wczesnym stadium może wzrosnąć o około 30% na całym świecie, a liczba osób, które umierają z powodu tych chorób, może wzrosnąć o około 20%.
„Najbardziej uderzającym odkryciem ostatniej dekady jest wzrost wskaźników zachorowalności wśród młodych dorosłych” – mówi Ahmedin Jemal z American Cancer Society (ACS).
Nowotwory nadal najczęściej diagnozuje się u osób w wieku powyżej 65 lat. Według danych ACS w USA jedynie około 12% nowotworów rozpoznaje się u osób dorosłych w wieku poniżej 50 lat. Według ACS szansa, że kobieta w USA zostanie zdiagnozowana przed 50. rokiem życia, wynosi około 1 do 17, podczas gdy w przypadku mężczyzny ryzyko to wynosi około 1 do 29. U kobiet ryzyko diagnozy jest większe, głównie dlatego, że rak piersi jest tak powszechny.
Ale te szanse stopniowo się pogarszają. Jak wynika z badania przeprowadzonego w 2023 r. W 2019 roku około 103 przypadki nowotworów były diagnozowane na 100 000 dorosłych poniżej 50. roku życia – w 2010 roku było to 100 przypadków. Może wydawać się to niewielkim wzrostem, ale nie jest to dobry znak – zwłaszcza, że w tym samym okresie spadły wskaźniki zachorowalności wśród starszych dorosłych w USA.
„To prawie tak, jakby krzywe się odwróciły” – mówi dr Richard Barakat z Northwell Health w Nowym Jorku.
W przypadku niektórych typów nowotworów liczby są szczególnie uderzające. Jak wynika z jednego z badań przeprowadzonych w 2022 r., rak jelita grubego jest obecnie rozpoznawany wśród młodych dorosłych niemal dwukrotnie częściej niż w latach 90. XX wieku, a naukowcy z JAMA Network Open odkryli, że w tej populacji rośnie także liczba innych typów nowotworów przewodu pokarmowego. Coraz powszechniejszy staje się również rak piersi na wczesnym początku, a według badania z 2024 r. jego częstość występowania wśród kobiet w USA wzrastała w latach 2016-2019 o prawie 4% rocznie. Nawet rak płuc, choroba zwykle kojarzona ze starszymi palaczami papierosów, obecnie w zaskakującym stopniu dotyka młodsze kobiety, nawet te, które nigdy nie paliły, mówi dr Matthew Triplette, pulmonolog z Fred Hutch Cancer Center w Seattle.
Dlaczego tak się dzieje?
Co napędza te trendy? Triplette twierdzi, że wątpi, czy istnieje „jakiś nowy, bardzo niebezpieczny czynnik ryzyka raka, który powoduje mnóstwo zachorowań u młodszych osób”. Rak to złożona choroba, na którą wpływa połączenie czynników genetycznych, stylu życia i narażenia środowiskowego, dlatego jest mało prawdopodobne, że istnieje jedno wyjaśnienie tych danych.
Jest to prawdopodobnie mieszanka różnych czynników. Spożywanie dużej ilości przetworzonej żywności, niewystarczająca aktywność fizyczna i picie zbyt dużej ilości alkoholu to czynniki ryzyka wystąpienia nowotworów, a wszystkie te problemy są powszechne we współczesnym życiu. Badanie z 2019 r., którego współautorem jest Jemal, wykazało, że wiele nowotworów, które coraz częściej występują wśród młodych dorosłych w USA, ma związek z otyłością, która obecnie dotyka około 40% dorosłych w USA poniżej 40. roku życia.
Naukowcy badają także rolę mikrobiomu jelitowego w rozwoju raka. Wszystko, od tego, co jesz po przyjmowane leki, może mieć wpływ na zdrowie mikrobiomu jelitowego, mówi Barakat, więc jest prawdopodobne, że pewne aspekty współczesnej diety – lub nadmierne poleganie systemu medycznego na antybiotykach – mogą mieć skutki uboczne. Triplette twierdzi, że narażenie na zanieczyszczenia środowiska również może odgrywać pewną rolę.
Jemal twierdzi, że nawet duże zmiany społeczne mogą mieć wpływ. Na przykład badania pokazują, że kobiety, które rodzą pierwsze dziecko w wieku 35 lat lub młodsze, są zwykle mniej narażone na raka piersi. W wielu krajach coraz większa liczba kobiet decyduje się na posiadanie dzieci w późniejszym wieku lub wcale, co może znaleźć odzwierciedlenie we wskaźnikach zachorowań na raka.
Zmniejszyć ryzyko zachorowań
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory, każdy może skorzystać z popartych dowodami porad zdrowotnych, takich jak stosowanie zbilansowanej diety, dużo ćwiczeń fizycznych oraz rzucenie palenia i nadmiernego spożywania alkoholu. Ostatecznie jednak ryzyko zachorowania na raka u każdego człowieka jest inne. Osoby ze specyficznymi czynnikami ryzyka – takimi jak markery genetyczne lub występowanie nowotworów w rodzinie – powinny skonsultować się z lekarzem w sprawie wczesnych badań przesiewowych i innych środków zapobiegawczych, mówi Barakat. Dodaje, że uzyskanie przewagi może mieć kluczowe znaczenie, ponieważ u osób z genetycznymi predyspozycjami do raka diagnozuje się często dość wcześnie.
Barakat twierdzi, że ważne jest również poznanie swojego organizmu i skontaktowanie się z lekarzem, jeśli uważasz, że coś jest nie tak. „Kiedy patrzę na niektórych pacjentów, u których zdiagnozowano raka jelita grubego o wczesnym początku, stwierdzam, że mieli objawy, ale nikt nie pomyślał, że 30-latek ma raka okrężnicy” – mówi. Im dłużej trwa wykrycie raka, tym trudniejsze może być leczenie. Dlatego ważne jest, aby nie zakładać, że wszystko jest w porządku tylko dlatego, że jesteś młody i pozornie zdrowy.
jm
