Trudno wyobrazic sobie dzis bez telefonu. Przez telefon mozna porozmawiac z przyjacielem z domu naprzeciw lub z innego kontynentu, mozesz zalatwic tysiace roznych spraw i mozesz, z niewielka pomoca komputera, znalezc sie w przestrzeni internetowej. Telefonem posluguje sie tez, niestety, cala plejada najrozniejszych oszustow, ktorych lupem pada rocznie w Ameryce okolo $40 mld.
Telenaciagacze - mezczyzni i kobiety, ktorym nie mozna odmowic nacechowanych zla wola talentow i pomyslowosci - dzialaja ze skapo umeblowanych pomieszczen, zwanych boiler rooms, gdzie glownym sprzetem jest telefon, pozwalajacy im dopasc ofiare w dowolnym punkcie kraju. Na ogol dzwonia oni do osob zamieszkalych w innych stanach, by uniknac organow scigania. Gdy te ostatnie zbliza sie za bardzo, oszusci moga w ciagu nocy zmienic miejsce pobytu i pole dzialania, co bardzo utrudnia ich wykrycie i pociagniecie do odpowiedzialnosci.
Oszustwa stare i nowe
Bezplatne wczasy i wycieczki
Rosnaca popularnosc turystyki nie uszla uwadze oszustow. W kazdej chwili mozesz byc poinformowany przez telefon, ze "wygrales" bezplatne wczasy, wycieczke czy inna cenna nagrode. Trzeba tylko - za pomoca karty kredytowej - wplacic "depozyt". Gdy dasz sie skusic, a potem sprobujesz ustalic konkretny termin wycieczki, bardzo latwo moze sie okazac, ze np. na ten okres nie ma juz niestety miejsc albo liczba miejsc zostala ograniczona z powodu problemow z zakwaterowaniem.
Pokazy handlowe
Mozesz dostac oferte bezplatnych lub przecenionych wczasow czy innych prezentow pod warunkiem, ze w miejscowosci wczasowej wezmiesz udzial w pokazach handlowych, czyli tzw. sales presentations. Telefoniczni "promotorzy turystyki" moga starac sie rozwiac Twe ewentualne watpliwosci, ostrzegajac przed nie znajaca skrupulow konkurencja, sugerujac powiazania ze znanymi firmami lub przybierajac nazwy przypominajace popularne firmy.
Karty pocztowe i numer 900
Mozesz otrzymac karte pocztowa "gwarantujaca" atrakcyjne nagrody: samochody, wycieczki, bony towarowe, gotowke. Aby je otrzymac, musisz tylko zadzwonic pod podany numer z serü 900 dla potwierdzenia wygranej. Gdy ulegniesz pokusie, oplata za ten telefon moze wyniesc nawet $50, a poza tym mozesz byc poinformowany, ze za dodatkowa oplata zostaniesz objety losowaniem jeszcze cenniejszych nagrod. Niektorzy traca tysiace dolarow w przekonaniu, ze tylko krok dzieli ich od zdobycia cennych dobr. Jesli zdradzisz numer Twojej karty kredytowej, oszusci moga obciazyc Twoje konto dodatkowymi optatami.
Dystrybucja prenumeraty
Telenaciagacz moze zadzwonic do Ciebie pod pozorem prowadzenia badan rynku i obiecujac nagrody, szafujac slowami-przynetami typu: free, prepaid, special offer, zacznie Cie namawiac na zamowienie wieloletniej, automatycznie odnawianej prenumeraty zestawu czasopism, bez ktorych absolutnie nie mozna sie obejsc. Gdy ulegniesz sile przekonywania rozmowcy, argumentom typu: cents per day, just a few dollars per month, mozesz wyladowac z umowa zobowiazujaca Cie do placenia kilkuset dolarow rocznie za periodyki, ktore tak naprawde Cie nie interesuja, a poza tym moga byc nabyte taniej w kiosku na rogu.
Dobroczynnosc
Liczna grupa oszustow apeluje do Twoich uczuc, proszac o datki na cele dobroczynne. Na wszelki wypadek swoje apele wzmacniaja obietnica mozliwosci wylosowania cennych nagrod. Oczywiscie na ogol nikt zadnej obietnicy nie dostaje, a pieniadze laduja w kieszeni autora akcji. Tak zwany telemarketing jest legalna forma dystrybucji produktow i uslug oraz zbierania funduszy: rozne firmy oferuja przez telefon swe wyroby, teatry sprzedaja abonamenty, strazacy-ochotnicy zbieraja datki na swa dzialalnosc itp., dlatego warto sie nauczyc odrozniac telefony z uczciwych firm od syrenich spiewow telenaciagaczy, a takze znac przepisy prawa i instytucje pomagajace walczyc z oszustami.
Gdy wiec zadzwoni telefon i nieznana osoba zacznie Ci cos zachwalac, do czegos namawiac, zachowaj ostroznosc i:
* zadawaj pytania
* sluchaj uwaznie odpowiedzi,
* nie ulegaj presji
* w razie potrzeby zawiadom organy scigania.
Zapytaj:
* jak brzmi nazwa, adres, telefon firmy czy organizacji, ktora reprezentuje dzwoniacy i jak on sie nazywa,
* jak zdobyl Twoje nazwisko,
* czy moze Ci przyslac informacje na pismie o oferowanych produktach, uslugach, ich cenach,
* kiedy wygasa oferta.
Jesli Twoj rozmowca reprezentuje prawdziwa, uczciwa firme czy organizacje, odpowie Ci cierpliwie na wszystkie pytania i obieca przyslanie informacji. Oszust albo od razu odlozy sluchawke, albo powie, ze zadzwoni pozniej, ewentualnie zacznie udzielac wykretnych odpowiedzi, dlatego sluchaj ich uwaznie, a jesli wyczujesz naciagacza - odloz sluchawke. Przedtem mozesz powiedziec, zeby wiecej nie dzwonil, a jesli mimo to zadzwoni, zlamie przepis prawa federalnego ujety w Telemarketing and Consumer Fraud nd Abuse Prevention Act.
Natarczywy oszust moze nalegac, zebys natychmiast wyslal pieniadze lub podal numer karty kredytowej czy inne personalne informacje. Jesli ulegniesz, zyskasz sobie opinie naiwniaka i mozesz liczyc na dalsze, czestsze telefony tego typu. Dlatego stanowczo odrzuc wszelkie proby wywierania na Ciebie presji.
* nie podawaj numeru karty kredytowej, daty jej wygasniecia, personalnego numeru identyfikacyjnego (PIN) i innych informacji kredytowych, nazwy Twego banku, numeru konta czekowego, kopii podpisu - niezaleznie od powodow, z jakich rozmowca domaga sie tych danych. Informacje te moga otworzyc oszustowi droge do Twego konta kredytowego i bankowego;
* nie wysylaj gotowki, czeku, Money Order przez kuriera, ekspresem lub telegraficznie. Oszusci celowo nie korzystaja z poczty, bo chca uniknac zainteresowania energicznej pocztowej policji.
* nie poddawaj sie naleganiu, by natychmiast podjac decyzje. Przedstawiciel uczciwej firmy da Ci czas do namyslu.
Zawsze
* podchodz ostroznie do telefonow i kart pocztowych z ofertami, ktore sa zbyt dobre, by byly prawdziwe, gdyz najczesciej nie sa one prawdziwe;
* wyrzuc do kosza informacje, ze wygrales nagrode, lecz zeby ja otrzymac, musisz np. oplacic koszty przesylki, podatek, zadzwonic pod numer z serü 900 itp.;
* odmawiaj przyjecia nagrody, jesli musisz cos kupic, by ja dostac;
* podchodz sceptycznie do ofert pozbawionych ryzyka inwestycji w biznes
* zanim zainwestujesz sprawdz reputacje i referencje danej firmy;
* zanim zawrzesz umowe, zanim wyslesz pieniadze firmie czy organizacji, ktorej nie znasz, sprawdz ja w w agencji ochrony konsumentow lub wlasciwej agencji rzadowej.
Badania przeprowadzone przez Princeton Survey Research Associates wykazaly, ze dwie cechy moga z Ciebie uczynic potencjalna ofiare telenaciagaczy:
1) uprzejmosc - nie mozesz sie zdobyc na odlozenie sluchawki, gdy ktos do Ciebie mowi,
2) ufnosc - trudno Ci uwierzyc, ze ktos moze Cie zwyczajnie oklamywa.
Dlatego nie badz zbyt uprzejmy i ufny w obliczu ludzi bez skrupulow. Poucz takze dzieci, by nigdy nie podawaly nikomu informacji finansowych przez telefon, naucz je rozpoznawac telefonaciagaczy i ostrzez swych krewnych i przyjaciol, gdyz starsze osoby stanowia ulubiona grupe ofiar oszust6w stosujacych rozne taktyki: od jednego, wywierajacego presje telefonu po kilka przyjaznych, budujacych zaufanie rozmow na przestrzeni kilku tygodni lub nawet miesiecy. Pamietaj takze, ze przed telefonicznymi oszustami chronia Cie
Przepisy prawne
Nierzetelny i wprowadzajacy w blad telemarketing jest zabroniony przez Federal Trade Commission Act. Poszczegolne stany maja rozne przepisy regulujace te dziedzine. Zgodnie z przepisami federalnymi masz prawo:
• Zadac od dzwoniacej do Ciebie osoby przyslania informacji na pismie odnosnie oferowanych produktow, uslug, inwestycji, dotacji, a takze firmy lub organizacji, ktora ona reprezentuje.
• Zazadac przyslania gwarancji i warunkow zwrotu pieniedzy na pismie, przed podjeciem finansowego zobowiazania.
• Odmowic podania numerow karty kredytowej i konta czekowego zadanych dla ustalenia tozsamosci.
• Dowiedziec sie, ile kosztuje telefon pod podany numer z serii 900, kiedy mozna odlozyc sluchawke bez obciazenia sie kosztami, jak wyglada procedura rozwiazywania sporow co do rachunku za telefon i jak brzmi nazwa firmy, do ktorej nalezy podany numer z serii 900.
• Podac nazwisko, adres i numer telefonu sprzedawcy prenumeraty czasopism, laczne koszty rocznej prenumeraty kazdego oferowanego czasopisma oddzielnie i wszystkich czasopism razem.
• Dowiedziec sie czy osoba, ktora dzwoni z prosba o datki jest ochotnikiem czy zawodowym telemarketerem, a takze jaka czesc ofiarowanej przez Ciebie sumy pojdzie na cel dobroczynny, a jaka na koszty administracyjne.
Gdy kupujesz przez telefon
* sprzedawca ma obowiazek wyslac Ci zakupiony towar w terminie podanym w reklamie, a gdy go nie podano w ciagu 30 dni;
* jesli sprzedawca nie wywiaze sie z dostawy towaru zgodnie z obietnica, mozesz zakwestionowac obciazenie Twej karty kredytowej sporna suma i powstrzymac sie od tej zaplaty na okres badania sprawy przez wydawce Twej karty kredytowej, ktorego musisz zawiadomic listownie o wyniklym sporze wystarczajaco szybko, by otrzymal od Twoj list w ciagu 60 dni od daty wyslania do Ciebie pierwszego rachunku. Gdy padles ofiara oszustow nie wstydz sie jak najszybciej zawiadomic odpowiednie organa. Ich akta pelne sa spraw ludzi wyksztalconych i doswiadczonych, ktorzy tez dali sie nabrac. Badania przeprowadzone przez National Fraud Information Center wykazaly, ze mniej niz 10% poszkodowanych zglasza skargi na oszustow. ktorzy zreszta licza na to, iz nie przyznasz sie do wpadki. Im wiecej osob bedzie zglaszac machinacje telenaciagaczy, tym latwiej bedzie ich zlapac. Zglos wiec jak najszybciej telefoniczne oszustwo, z ktorym sie zetknales do stanowego Attorney General"s Office lub biura ochrony konsumentow.
W Nowym Jorku mozna dzwonic lub pisac pod adresem:
NYS Attorney General 800/788-9898
NYS Law Department Consumer
Frauds and Protection
tel. 212-416-8345,
lub Consumer Protection Board tel. 518-474-8583.
Mozna tez zadzwoni pod bezplatny numer 800-876-7060 do goracej linii National Fraud Information Center.
Artykul przedrukowano za zgoda Polskiego Poradnika "Sukces" - 225 Park Line; Douglaston, NY 11363,
tel. (718) 224 - 3492
