Jedno i drugie, zależnie od osoby zainteresowanej. Wegetarianizm (i jego odmiany) jest rodzajem praktyki, charakteryzującej się wyłączeniem z diety mięsa (w tym ryb i owoców morza) oraz produktów pochodzenia zwierzęcego. Powodem przyjęcia takiego stylu życia mogą być pobudki moralne, ekologiczne, ekonomiczne bądź zdrowotne. O słuszności decyzji trudno dyskutować – opinie są różne i niełatwo jednoznacznie ustosunkować się do nich.
Wegetarianizm jest wegemodą, ale nie jest nowością. Rozwinął się na subkontynencie indyjskim w II tysiącleciu p.n.e. Miał wówczas charakter wyłącznie religijny. W Europie pojawił się w VI wieku p.n.e., dodając etyczne wartości. Pierwsi zwrócili uwagę na ten właśnie aspekt Pitagorejczycy. To wyznawców doktryny Pitagorasa (uważali, iż każdemu bytowi można przyporządkować liczbę, przykładowo mierząc i ważąc) uważa się za protoplastów etycznej strony wegetarianizmu.
Pierwszym znanym wegetarianinem etycznym był Leonardo da Vinci. O ile wszyscy kojarzą przynajmniej jedno dzieło mistrza, o tyle nie każdy wie, że geniusz był dobrym kucharzem i pionierem zasad zdrowego odżywiania. Leonardo da Vinci, stosując powszechnie znane przyprawy w zupełnie nowy sposób, rozpoczął kulinarną ewolucję smaków. Jego uczty znane były w całej Europie, a organizowane przez niego – na mediolańskim dworze Sforzów - niezwykłe widowiska teatralne przynosiły mu dodatkową sławę i uznanie.
Leonardo da Vinci oprócz tego, że był genialnym artystą i architektem, był też prekursorem zasad higieny. Wymyślił podobno "indywidualny obrus" kładziony przed każdym z gości uczty, służący do wycierania rąk, który dziś nazwalibyśmy serwetką. W jego notatkach zebranych w „Kodeksie atlantyckim” znaleźć można zasady higieny i zdrowego stylu życia:
"nie jedz, jeśli nie masz apetytu
nie jedz kolacji
żuj dobrze
sprawdź, czy to, co będziesz jadł, jest proste w formie i dobrze ugotowane
trochę wina dobrego się napij zawsze do posiłku, nigdy na pusty żołądek".
Już dzisiaj zapraszam na obiad z renesansowym geniuszem i według jego receptur. Wszystkie przepisy będą podane z książki Dave deWitta „Da Vinci’s Kitchen: A Secret History of Italian Cuisine”.
Wprawdzie nie jestem wegetarianką, jednak czasem sięgam po coś pysznego, choć bezmięsnego. Szanując wybory innych, w tym roku na Thanksgiving podam przepisy wyłącznie wegetariańskie. Sporo informacji i podpowiedzi indykowych można znaleźć na stronie www.amerykanskiekulinaria.com/dzien-dziekczynienia-przepisy. Tam też więcej podpowiedzi/inspiracji bezmięsnych.
„Pieczeń” żurawinowo-grzybowa
Składniki:
- 3 łyżki oliwy z oliwek
- 6 dużych grzybów Portobello, oczyszczonych, osuszonych i pokrojonych w plastry (usunąć łodygi i bardzo dobrze wyczyścić spody „kapeluszy”)
- 1 średnia żółta cebula, pokrojona na pół i półksiężyce
- 1 łyżeczka soli
- 1 łyżeczka papryki
- 0.5 szklanki mąki
- 0.5 szklanki czerwonego wina
- 3 szklanki bulionu warzywnego
- 6 średnich całych ząbków czosnku
- 6 średnich marchewek, pokrojonych w kostkę
- 4 średnie ziemniaki, pokrojone w kostkę
- 1 szklanka świeżej lub mrożonej żurawiny
- 2 gałązki świeżego tymianku
- 2 gałązki świeżego rozmarynu
- 3 całe świeże liście szałwii
- 0.25 szklanki wegańskiego sosu Worcestershire
- sól i pieprz do smaku
Przygotowanie:
- W dużym garnku rozgrzać oliwę z oliwek na średnim ogniu. Dodać cebulę, grzyby Portobello i po 1 łyżeczce soli i pieprzu. Delikatnie wymieszać. Smażyć, mieszając od czasu do czasu, aż grzyby uwolnią sok, około 15 minut.
- Wsypać mąkę, dolać wino, wymieszać, smażyć 2 minuty, często mieszając.
- Dodać bulion warzywny, czosnek, marchew, ziemniaki, żurawinę, rozmaryn, tymianek, szałwię i sos Worcestershire. Wymieszać i doprowadzić do wrzenia. Gdy zacznie się gotować, zmniejszyć ogień i gotować około 15-20 minut.
- Po 5-minutowym studzeniu (potrawa lekko zgęstnieje) usunąć łodygi ziół (być może trzeba je poszukać). Doprawić do smaku solą i pieprzem.
Pieczeń grzybowo-orzechowa z szałwią
Składniki:
- 2 szklanki podpieczonych orzechów włoskich lub pekan
- 2 łyżki oliwy lub masła
- 1 duża cebula, pokrojona w kostkę
- 1.5 szklanki selera pokrojonego w kostkę
- 1.5 szklanki marchewki, bardzo cienko pokrojonej w półksiężyce
- 500 gram cremini, portobello, button, shiitake lub mix
- 4 ząbki czosnku, grubo posiekane
- 1.25 łyżeczki soli
- 0.25 łyżeczki pieprzu
- 1 łyżka świeżej posiekanej szałwii / tymianku
- 1 łyżka pasty miso
- 2 łyżki musztardy pełnoziarnistej
- 3 duże jajka
- 1.5 szklanki płatków owsianych
- opcjonalnie: 3/4 szklanki twarogu i/lub 3/4 szklanki startego sera – cheddar, jack, mozzarella
Przygotowanie:
- Rozgrzać piekarnik do 375°F / 190°C.
- Orzechy podpiec w piekarniku, w temperaturze 350°F / 175°C przez 15 minut, aż uzyskają złoty kolor i będą pachnące; odstawić.
- W dużym garnku rozgrzać olej, podsmażyć cebulę 2-3 minuty, dodać seler i marchewki i smażyć kolejne 5-6 minut. Dodać grzyby, czosnek, sól, pieprz i szałwię. Smażyć - przykrywając pokrywką przez kilka minut - aż grzyby uwolnią cały płyn - 10-15 minut. Smażyć nadal, do odparowania całego płynu.
- Do zagłębienia w grzybach dodać – mieszając – pastę miso. Kiedy grzyby zaczną przyklejać się do patelni – wyłączyć grzanie. Grzyby, w miarę możliwości, powinny być suche.
- Blaszkę „keksową” wyłożyć papierem do pieczenia i natłuścić olejem jego końce.
- W robocie kuchennym rozdrobnić orzechy włoskie na rozmiar soczewicy i mniejsze. Umieścić je w dużej misce, dodać mieszankę z grzybami, musztardę, jajka i płatki owsiane. Wymieszać, przelać do przygotowanej blaszki, piec 35-45 minut, do zrumienienia (dodanie twarogu może wydłużyć czas pieczenia o 10-15 minut). Pieczeń powinna lekko podrosnąć.
Podawać z sosem grzybowym (lub innym ulubionym sosem), puree ziemniaczanym, dekorując całość pestkami granatu.
Anna Czerwińska
wielbicielka muzyki klasycznej i dobrej literatury, amatorka gór i namiotu, podglądania życia od kuchni i innych obserwacji wszelkich na własny użytek.
Autorka blogów: o kuchni Stanów Zjednoczonych i… truflach czekoladowych www.amerykanskiekulinaria.com; www.domowetrufle.com
kontakt: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
