Przez wiele lat wierzono, ze po usunieciu zeba kosc goi sie z zachowaniem swojej pierwotnej grubosci i wysokosci. Tak nie jest. Stwierdzono bowiem, ze im starszy pacjent, tym wieksza resorbcja kosci nastepujaca po wyrwaniu zeba. Utrata kosci wyrostka jest nieodwracalna, postepujaca i przewlekla.
Problem ten jest przedmiotem szczegolnego zainteresowania dentystow. W zdrowym uzebieniu okresowo bada sie glebokosc kieszonek przyzebnych przy pomocy specjalnego zglebnika. Celem tej czynnosci jest stwierdzenie w jakim stopniu postepuje utrata kosci wokol zebow u danego pacjenta. Innym i rownie waznym problemem jest utrata kosci u osob starszych, bezzebnych lub posiadajacych miejsca, w ktorych brakuje zebow. Utrata kosci u bezzebnych osob starszych moze byc tak duza, ze kosc zuchwy staje sie tak cienka, iz peka nawet w trakcie normalnego zucia lub niewielkiego uderzenia.
Utrata zebow postepujaca wraz z wiekiem w mniejszym lub wiekszym stopniu jest procesem normalnym. Calkowita utrate zebow stwierdzono wsrod prawie 18 milionow Amerykanow; w Kanadzie obejmuje ona polowe populacji. W rozwiazaniu tego olbrzymiego problemu bardzo pomocne staja sie implanty dentystyczne. Daja one lepsze utrzymanie i stabilizacje calej protezy, jak rowniez bardzo korzystnie wplywaja na caly uklad zucia.
Kosc przez cale zycie ulega modyfikacji i przeksztalca sie w zaleznosci od sil ja modulujacych. Kiedy zmieniaja sie funkcje kosci, zmienia sie rowniez jej konfiguracja wewnetrzna i zewnetrzna. Potrzebuje ona stymulacji aby utrzymac swoja strukture i forme. Zeby transmituja sile pociagania i uciskania na otaczajaca tkanke kostna. Kiedy zeba brakuje, nie ma rowniez stymulacji kosci. Powoduje to utrate beleczek kostnych i zmniejszenie szerokosci, a nastepnie wysokosci kosci i jej zapadniecie w tym miejscu. Badania zaniku kosci w pierwszym roku po usunieciu zebow, pod proteza, wykazuja trzymilimetrowy zanik kosci w szczece i pieciomilimetrowe zmniejszenie wysokosci kosci w zuchwie. Resorbcja kosci postepuje w nastepnych latach o okolo jeden lub dwa milimetry w kazdym roku. Zuchwa ulega resorbcji szybciej niz szczeka; rozni je ponadto sposob postepowania utraty kosci. W jej rezultacie szczeka maleje, a zuchwa staje sie jakby wieksza. Ta dysproporcja wplywa bardzo niekorzystnie na stabilizacje protez.
Utrata zebow powoduje przemodelowanie i utrate kosci oraz calkowity zanik wyrostkow zebodolowych.
Stopien zaniku kosci zalezy, miedzy innymi, od stopnia dopasowania protezy. Musza byc one zmieniane czesciej niz raz na 10 lat. Tymczasem 40% pacjentow zjawia sie na wymiane protezy dopiero wtedy kiedy ulegnie ona juz zniszczeniu lub duzemu starciu. Cala plyta protezy jest w takiej sytuacji niestabilna i jej dysfunkcja najczesciej spowodowala juz nieodwracalne zmiany w kosci.
Pacjenci nie wiedza o tym, ze kosc ulega ciaglej resorbcji pod proteza i jest ona szczegolnie narazona na zniszczenie u osob z krotkim wymiarem dolnej czesci twarzoczaszki niz u osob z tak zwana dluga twarza, a wiec posiadajacych dluzszy wymiar dolnej czesci twarzy. Jest to zwiazane z wieksza sila pracy miesni wywierana na kosc u tych pierwszych pacjentow. Zanik kosci szczek wystepuje u nich czesciej.
Zmiany w rysach twarzy sa zwiazane z naturalnym procesem starzenia sie (to nas czeka), a utrata zebow zmiany te dramatycznie poglebia. Ponizej zamieszczam liste typowych zmian w rysach twarzy potegujacych sie wraz z uplywem lat:
- zuchwa wysuwa sie do przodu;
- zmniejsza sie kat nachylenia warg;
- wargi staja sie ciensze, szczegolnie gorna warga;
- poglebia sie bruzda laczaca warge gorna z nosem;
- poglebiaja sie zmarszczki wokol ust;
- wiotczeja miesnie, co powoduje wysuniecie brody (profil baby Jagi);
- zmniejsza sie wysokosc twarzy;
- wiotczeja miesnie okalajace usta i zmniejsza sie mimika;
- zwieksza sie dlugosc gornej wargi;
- mniej zebow jest widocznych w stanie spoczynku i w czasie usmiechu.
Pacjenci nie wiedza, ze zmiany te sa spowodowane utrata zebow i ze beda one poglebiac sie jesli im sie w pore nie zapobiegnie. Najlepszym sposobem jest oczywiscie nieusuwanie zebow, ale jesli do tego juz dochodzi pacjent powinien wiedziec, ze najlepsza metoda zachowania kosci sa implanty. Utrzymuja one proteze, ale przede wszystkim konserwuja kosc i nie pozwalaja na zmniejszenie jej wymiarow. Sily pociagania i ucisku dzialajace na normalna kosc moga tutaj dzialac tak samo, jedynie wokol implantu. Powoduje to wzrost zageszczenia beleczek kostnych i konserwacja kosci wystepuje tak dlugo jak dlugo implant jest zdrowy. Implanty wstawia sie do szczeki gornej i dolnej w celu zachowania kosci.
W ostatnich badaniach nad implantami zuchwy zauwazono, ze po ich wstawieniu nawet do bardzo zniszczonej czesci przedniej zuchwy nastapila regeneracja kosci w tym odcinku i jej zachowanie.
W czasie noszenia konwencjonalna proteza szczeki gornej na skutek resorbcji kosci ulega destabilizacji. Stale sie rusza i spada. W celu jej utrzymania w jamie ustnej stosuje sie specjalne srodki przyklejajace proteze do podloza. Amerykanie wydaja 145 milionow rocznie na pasty, zele i proszki przyklejajace tego typu zamiast pomyslec o implantach i mozliwosci konserwacji utraconej kosci. Coraz grubsze protezy sztucznie wypychajace policzki i wargi stanowia powazna niedogodnosc dla bezzebnych pacjentow.
Protezy nie sa w stanie calkowicie odtworzyc prawidlowe funkcje zucia, mowienia i usmiechu u pacjenta. Ponadto postepujacy zanik kosci powoduje coraz wieksze problemy w utrzymaniu protezy i w wygladzie twarzy pacjenta. Starsze panie przestaja malowac usta myslac, ze nie zwroca one niczyjej uwagi lub malujac wargi kredka wychodza poza linie wargowa specjalnie aby ja powiekszyc optycznie.
W badaniach stwierdza sie, ze coraz wiecej starszych osob zachowuje swoje zeby przede wszystkim dzieki dobrej higienie. Nadal jednak bardzo duzy procent osob nosi protezy. Maja oni wowczas zredukowana mozliwosc prawidlowego zucia. Nierzadko w tej grupie wystepuje problem niedozywienia, szczegolnie gdy protezy sa zle znoszone przez pacjenta. Nawet gdy sa one dobrze tolerowane, moga doprowadzic do roznych stanow chorobowych jamy ustnej. Ponad polowa stanow rakowych wystepuje u pacjentow powyzej 65 roku zycia. Starsi pacjenci powinni zglaszac sie regularnie na badania kontrolne, mimo ze nie maja zebow.
W przeszlosci stomatologia nie dysponowala mozliwoscia zatrzymania resorbcji po wyrwaniu zeba. Obecnie mamy nareszcie doskonaly sposob zaakceptowny i sprawdzony przez wszystkich dentystow. Sa nimi implanty. Pacjenci powinni wiedziec, ze metoda ta jest juz dla nich powszechnie dostepna.
