Z Andrzejem Kulką w świat
Park Narodowy Arches położony jest we wschodniej części stanu Utah, zajmując blisko 300 km kw. (73,379 akrów) powierzchni północno-wschodniego fragmentu Płaskowyżu Kolorado. Tą część Utah cechuje klimat suchy, ciepły, strefy umiarkowanej z upalnym, suchym latem i chłodną, wietrzną oraz śnieżną zimą. Arches jest pustynią, gdzie latem temperatury dochodzą aż do 43C (110F).
Park Narodowy Skalnych Łuków znajduje się w odległości 2167 km (1,349 mil) od Chicago (jak z Krakowa do Barcelony), co oznacza około 20 godzin jazdy, głównie po szybkich, międzystanowych autostradach (Interstate I-80, I-76, I-70). Dystans z Nowego Jorku jest odpowiednio większy; 3433 km (2133 mil).
Zwiedzanie tego parku jest stosunkowo łatwe, co wynika z jego niewielkiej powierzchni i usytuowania największych atrakcji w pobliżu głównej szosy zwanej Arches Scenic Drive. Jesteśmy w stanie w relaksującym tempie zobaczyć wszystkie najciekawsze miejsca Arches w ciągu zaledwie jednego dnia.
Ze względu na położenie i klimat park narodowy Arches zasługuje na uwagę przez cały rok, kiedy dosłownie każda pora posiada swoje nieodparte plusy. Tradycyjnie najwięcej turystów przyjeżdża tutaj w lecie i w jesieni, gdy jest najcieplej, trwają wakacje, ale z drugiej strony wtedy właśnie jest tłoczno i trzeba uparcie czekać, żeby znaleźć miejsce na nielicznych zresztą parkingach. Znacznie mniej ludzi przybywa na wiosnę i w zimie, gdy wizyta w tym parku jest wg mnie świetnym urozmaiceniem (i dniem odpoczynku dla mięśni) wakacji narciarskich w pobliskim Kolorado!
Park Narodowy Skalnych Łuków jest miejscem odwiedzanym rok w rok przez 1.5 mln turystów, przede wszystkim dla widoków niespotykanych w świecie kolorowych formacji z jurajskiego piaskowca. Aby w pełni zrozumieć krajobraz jaki podziwiamy w Arches, należy przedstawić podstawowy zarys historii geologicznej tego regionu. Otóż za fenomeny przyrody eksponowane w Parku odpowiedzialne są; ekstremalne temperatury, woda, lód i ruchy podziemnej soli wpływające na pękanie i tasowanie leżących obecnie na powierzchni piaskowców. Tego typu procesy geologiczne zachodzą zresztą na terenie Arches już od ponad 150 milionów lat!
Morze pokrywające obszar obecnego stanu Utah w okresie karbońskim (300 milionów lat temu) pozostawiło grube na kilkaset metrów pokłady soli. Kiedy na Śląsku rosły lasy paprociowo-skrzypowo-widłakowe (z których mamy obecnie węgiel), na dnie morza w Utah osadzała się sól kamienna z domieszką chlorku potasu i gipsu. W następnych epokach geologicznych osady piasku o miąższości przekraczającej 1500 metrów pokryły sól, a gdy ustąpiło morze i upłynęły kolejne miliony lat... piasek stał się piaskowcem. Na terenie Arches widoczne są dwie grube warstwy jurajskich piaskowców: brunatna Formacja Nawaho i leżąca na niej "łososiowa" w kolorze Formacja Entrada. Pod ogromnym ciśnieniem tychże piaskowców podziemna sól stała się ciałem plastycznym, uległa dyslokacji; poziomym i pionowym przemieszczeniom. W rezultacie nadległe piaskowce zapadły się na niektórych obszarach, często wzdłuż naturalnych spękań i uskoków tektonicznych. Stąd właśnie wynika takie zróżnicowanie i bogactwo form w morfologii na powierzchni. Tajemnica powstania skalnych "łuków" i "okien" tkwi więc głęboko pod ziemią. Formacja Piaskowca Entrada, w której znajduje się większość najciekawszych form skalnych, była poddana powierzchniowej erozji zaledwie od 2 milionów lat.
Indianie od tysięcy lat przebywali na terenie obecnego parku Arches pozostawiając ślady w postaci fascynujących rytów naskalnych (petroglifów). Polowali na dziką zwierzynę (antylopy, jelenie, koziorożce, zające), zbierali jadalne rośliny i poszukiwali kamieni do produkcji narzędzi a także broni.
Pierwsi biali, którzy pod koniec XIX stulecia dotarli na ten teren, to poszukiwacze minerałów i hodowcy bydła. Jeden z nich - John Wesley Wolfe - działał przez 20 lat w Solnej Dolinie, gdzie do dzisiaj możemy oglądać pozostałości jego rancza; dom i zagrodę. Nieprzychylny, suchy klimat, niewielki areał ziemi nadającej się do hodowli zwierząt oraz brak cennych surowców sprawił, że teren Arches na nasze szczęście uchronił się przed intensywnym rozwojem. Dzięki temu, po wprowadzeniu prawnej ochrony przyrody i ustanowieniu parku narodowego w listopadzie 1971 roku, możemy podziwiać unikalne formy skalne w stanie niemalże niezmienionym przez całe wieki.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Parkiem Narodowym Skalnych Łuków włącznie, w dniu 6 grudnia 2020 oraz 10 stycznia 2021. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W. Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
