Z Andrzejem Kulką w świat: Great Smoky Mountains National Park
Park Narodowy Wielkich Gór Dymnych to najczęściej odwiedzany Park Narodowy w USA, z ponad 11 milionami turystów rocznie (dane za 2018 i 2019), a więc dwukrotnie więcej niż np. słynny Wielki Kanion Rzeki Kolorado w Arizonie czy też Yellowstone.
Great Smoky Mountains jest typowo leśnym parkiem górskim z bardzo zróżnicowanym, wyraźnie piętrowym układem roślinności. Obejmuje najbardziej urozmaicone fragmenty Appalachów na granicy Tennessee i Północnej Karoliny. Różnorodność skał podłoża decyduje o bogatej rzeźbie terenu - stromiznach, wodospadach, skalnych ostańcach... Największą atrakcją tego parku są górskie krajobrazy przypominające bieszczadzkie i beskidzkie pejzaże. Na obszarze parku występują bory sztucznego (zmienionego działalnością człowieka) pochodzenia, gdyż zaledwie 100 tys. akrów uchroniło się przed wycinką na początku XX stulecia. Naukowcy wyodrębnili tutaj pięć różnych zbiorowisk leśnych; świerkowo-jodłowe, northern hardwood (dominantem jest buk, brzoza, kasztan, lipa i klon), cove hardwood (z żyźniejszą glebą dolin, wzbogacającą florę o klony cukrowe, topole, czereśnie, tulipanowce, orzechowce, rododendrony, wawrzyny i magnolie), tsugowe (niektóre choiny dożywają wieku 500 lat!) oraz zbiorowisko sosnowo dębowe (z typowymi czerwonymi klonami).
Z punktu widzenia polskiego turysty najbardziej egzotycznymi roślinami są tutaj azalie, rododendrony, magnolie i laury (wawrzyny). Okoliczni mieszkańcy stworzyli tradycję wspinaczki na wierzchołek Gregory Bald, na przełomie czerwca i lipca, kiedy szczyt góry spowity jest kwitnącymi, krwistoczerwonymi azaliami. Jest to trudna, 20-km trasa, której zaliczenie ma sens tylko przy dobrej pogodzie i we wspomnianym czasie. Dodam, że u podnóży gór azalie zakwitają już od końca kwietnia.
Związane z wysokością zróżnicowanie leśnych kompleksów wiernie odpowiada różnym typom roślinności, jakie napotkamy podróżując np. ze stanu Tennessee na północ, aż do Kanady. To ciekawe zjawisko jest związane z epokami lodowcowymi, kiedy rozległy lądolód sięgający Pensylwanii i Ohio wywierał ogromny wpływ na roślinność w Appalachach Tennessee i Północnej Karoliny, "odpychając" daleko na południe typowo borealne gatunki roślin. Przeżyły one do dzisiaj tylko na dużych wysokościach o znacznie chłodniejszym klimacie.
Tak różnorodne w swoim charakterze lasy, z ponad 130 gatunkami drzew, stwarzają siedlisko dla równie bogatej fauny. Zwierzyna typowo leśna obejmuje m.in. niedźwiedzie czarne (500-700 sztuk), wilki, sarny, reintrodukowane jelenie wapiti, rude oraz szare (wspinające się po drzewach) lisy, szopy pracze, skunksy, oposy, wydry, bobry i wiewiórki. W 1991 roku reintrodukowano wilka czerwonego, dochodzącego do 40 kg wagi, niegdyś pospolitego gatunku na ogromnym obszarze Południowego Wschodu USA. Niepożądanym gatunkiem jest natomiast sprowadzony z Europy dzik, niszczący autochtoniczną florę, konkurujący z rodzimą fauną o pożywienie.
Widok niedźwiedzia (czarnego w tym przypadku) jest na pewno jednym z najmocniejszych przeżyć z pobytu w parku. Aby doznać tego rodzaju przygody należy pozbyć się lęku, uzbroić się w cierpliwość i bacznie, w ciszy obserwować leśne otoczenie. Należy jednak wspomnieć, że w 2000 roku miał miejsce pierwszy w Górach Dymnych (i jednocześnie w całych południowo-wschodnich stanach) przypadek zaatakowania turysty przez baribala, zakończony niestety śmiercią ofiary.
Lokalna fauna reprezentuje również wiele gatunków płazów i gadów - bogaty ekosystem zaopatrywany obfitymi opadami i długim na blisko 3 tys. kilometrów systemem krystalicznie czystych strumieni! Na szczególną uwagę zasługuje endemiczna, czerwono-policzkowa salamandra dochodząca do 20 cm długości. Jest to jeden z aż 27 gatunków salamander zamieszkujących Park Wielkich Gór Dymnych - największe na świecie bogactwo tego rodzaju płazów! Warto pamiętać - zwłaszcza podczas spacerów leśnymi szlakami - że tutaj spotyka się też przedstawicieli dwóch gatunków jadowitych węży: grzechotniki (rattlesnake) i żmije miedzianki (copperhead).
Fauna ptaków liczy 238 gatunków, w tym dzikie indyki, jastrzębie, sokoły, mysikróliki i sikory. ponad sto gatunków to ptaki migrujące (m.in. kolibry, wilgi, tangry, drozdy, gajówki, lasówki i pleszki), które sezonowo docierają do Gór Dymnych, zazwyczaj w kwietniu.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Kulka. Autor jest zawodowym przewodnikiem i właścicielem chicagowskiego biura podróży EXOTICA TRAVEL, organizującego wycieczki po całym świecie, z Parkiem Narodowym Wielkich Gór Dymnych włącznie, w listopadzie i w grudniu 2020. Bliższe informacje i rezerwacje: EXOTICA TRAVEL, 6741 W.Belmont, Chicago IL 60634, tel. (773) 237 7788, strona internetowa: www.andrzejkulka.com.
