Jednym z ciekawszych zabytków nierozerwalnie związanym z wodospadami Niagara jest niewątpliwie Stary Fort Niagara. Jego historia sięga prawie 350 lat, kiedy to w różnych okresach wojen kolonialnych pełnił najważniejszą funkcję jako punkt militarny strzegący dostęp do Wielkich Jezior i drogi prowadzącej w głąb kontynentu. W 1825 roku, gdy ukończono prace nad budową kanału Erie, zmniejszyło się strategiczne znaczenie fortu. Pełnił on jednak nadal funkcję aktywnego posterunku militarnego aż do połowy XX wieku.
Pierwszym założonym w tym miejscu posterunkiem był francuski Fort Conti. Zaistniał on w 1679 roku i przetrwał dosyć krótko. Następnym, jaki założyli także Francuzi, był Fort Denouville, aktywny w latach 1678-1688. Dopiero w 1726 roku założyła tu Francja stałe fortyfikacje wraz z imponującą architektonicznie konstrukcją francuskiego zamku. Jednak w 1759 roku podczas wojny Francuzów z Indianami, po 19 dniowym oblężeniu Brytyjczycy przejęli kontrolę nad tym fortem, utrzymując ten posterunek przez cały okres rewolucji amerykańskiej. Jednakże 37 lat później zmuszeni zostali do przekazania go Stanom Zjednoczonym. Po kilku kolejnych latach jeszcze raz próbowali odbić tą placówkę militarną, lecz nie na długo cieszyli się jej posiadaniem. Był to ostatni zbrojny konflikt o to miejsce. Od tej pory był on spokojną placówką graniczną, by po wojnie secesyjnej rozszerzony poza mury twierdzy stać się miejscem treningu i koszarami żołnierzy amerykańskich przez dwie ostatnie wojny światowe. Obecnie stanowi siedzibę służby granicznej.
Zwiedzanie Starego Fortu odbywa się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Oglądamy kolejno budynki i fortyfikacje oraz pozostawione tu pamiątki. Większość budowli znajdujących się na terenie fortu powstała między 1726 a 1872 rokiem.
O tym, które z państw jest odpowiedzialne za budowę każdego budynku, dowiedzieć się można oglądając na wstępie dużą plakietę przedstawiającą siły zbrojne Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.
Pierwszym ze zwiedzanych obiektów jest magazyn żywnościowy zbudowany przez Anglików w 1762 roku. W przeszłości posiadał także piętro, mogąc pomieścić 7,000 beczek żywności. Później zmieniono jego przeznaczenie na koszary i stajnie.
Następnym budynkiem jest prochownia zbudowana przez Francuzów w 1757 roku, której przeznaczenie nie trzeba objaśniać. Pomieszczenie to doskonale chroniło przechowywany tu proch strzelniczy przed pociskami moździerzowymi, jako że masywny strop dodatkowo pokryty był jeszcze grubą warstwą ziemi. Amunicja przechowywana była w tym pomieszczeniu aż do 1920 roku. Prochownia ma też swoją wielką tajemnicę związaną z dziejami Wolnych Masonów na terenie Stanów Zjednoczonych. W 1826 roku William Morgan, uznany przez swoich towarzyszy za renegata, został uwięziony w tym właśnie miejscu, a tajemnicy jego zniknięcia nie wyjaśniono do dzisiaj.
Warta uwagi jest też ciekawa brama wejściowa zbudowana w 1756 roku nazwana „Bramą Pięciu Narodów” dla uczczenia plemion indiańskich wchodzących w skład Konfederacji Irokezkiej. Miejsca tego broniło 5 dział umieszczonych w tzw. Baterii Dauphina. W latach czterdziestych XIX wieku wykopano tu pozycje strzeleckie skierowane ku wybrzeżu kanadyjskiemu. W dwóch narożnikach fortu ustawione są tzw. reduty – północna i południowa. Obydwie wykonane były identycznie, jednak reduta północna posiadała niegdyś dodatkowo na parterze prochownię. Obydwie zawierały w sobie dwa style architektoniczne popularne w XVIII wiecznej Anglii – klasyczne rzymskie sklepienia i łuki drzwiowe w kamiennych ścianach z chińskimi zwieńczeniami dachów. Reduta południowa powstała nieco wcześniej – w 1770 roku, zaś druga w rok później. Zadaniem reduty południowej było strzeżenie bramy głównej i zaopatrywanie platformy z działami. Jednak 19 grudnia 1813 roku atakujące oddziały brytyjskie musiały zniszczyć wrota, aby poskromić jej amerykańskich obrońców.
Spacerując po forcie nie sposób nie zwrócić uwagi na wspaniałe fortyfikacje, które początkowo były tylko wałami ziemnymi, lecz później wzmocniono je betonem i cegłą. Mury, które obecnie widać, wykonali Francuzi w 1856 roku dokładnie w miejscu starych umocnień. W centrum muru fortyfikacyjnego znajduje się tzw. „brama wypadowa” skonstruowana w latach 60-tych XIX wieku, umożliwiająca latem łatwy dostęp do prac zewnętrznych. Mury obronne zawierają olbrzymi trójkątny okop, mniejsze wykopy ziemne oraz rów, który trzymany był bez wody, podobnie jak wszystkie wykopy zewnętrzne, które miały zabezpieczyć główne mury od ognia dział i szturmów piechoty. Obecnie istniejące fortyfikacje, to dokładna replika z okresu oblężenia fortu w 1759 roku.
Zarówno wodospady Niagara jak i wiele innych ciekawych miejsc w USA zobaczyć można korzystając z usług biura podróży Tramp Travel w Chicago, które już od 1988 roku organizuje autokarowe wycieczki po całym kraju.
Marek Brzeziński
Tramp Travel
Tel. 414-207-3800
www.tramptravelusa.com
