Infekcje grzybicze spotyka sie coraz czesciej z uwagi na uzywanie antybiotykow o szerokim spectrum, jak rowniez zmniejszenie odpornosci immunologicznej u pacjentow. Choroby infekcyjne grzybicze dzielimy na dwie grupy: infekcje systemowe i powierzchownych. Infekcje grzybicze sa nabyte badz zarazliwe. Istnieje mozliwosc wtornej infekcji bakteryjnej. Infekcje grzybicze systemowe, inaczej zwane glebokie powoduja zapalenia pluc, opon mozgowych, zatok, kosci, stawow, nerwow czaszkowych i ukladu moczowo-plciowego. Czesto maja charakter rozsiany i czesciej atakuja ludzi o zmniejszonej odpornosci immunologicznej. Choroba grzybicza mozna sie zarazic od innych osob, od zwierzat i rzadziej - przez kontakt z ziemia. W niniejszym artykule chcialabym poruszyc dokladniej zagadnienie grzybic powierzchownych.
Grzybice sa czestymi infekcjami u dzieci i ludzi doroslych, wystepuja zarowno u kobiet, jak i u mezczyzn. Grzybice powierzchowne to grzybice skory, blon sluzowych i paznokci. Grzybice skory owlosionej - to przede wszystkim grzybica glowy ( Tinea Capitis -rysunki 1 i 2) i grzybica brody ( Tinea Barbae - rysunek 3). Do istotnych symptomow grzybicy glowy naleza: zaczerwienienie skory glowy, polamane wlosy albo wystepowanie lysych owalnych placow z krotkimi wlosami, pokrycie skory zoltawym strupem podobnym do ciemieniuchy. Grzybica glowy czesto wystepuje u dzieci w wieku 3-4 lat, jest to choroba bardzo zarazliwa, dlatego nalezy unikac ubierania cudzych czapek, czy przymierzania cudzych nakryc glowy, nie uzywac cudzych nozyczek, grzebieni, maszynek do podgalania czy strzyzenia wlosow. Rowniez siedzienia z oparciami na glowe w teatrze, samochodzie i autobusie, ktore nie posiadaja zmienianych nakryc moga byc zrodlem zarazenia sie grzybica. Leczenie polega na stosowaniu srodkow doustnych, przestrzeganiu higieny i uzywaniu tylko rzeczy osobistego uzytku; wazne jest takze wyrzucanie rzeczy, ktorych nie jestesmy w stanie zdezynfekowac odpowiednio, z uwagi na reinfekcje. Zrodlem ponownych infekcji moga byc, jak juz wspomnialam, czapki, grzebienie, szczotki do wlosow, maszynki do golenia, poduszki, posciel. Leczenie trwa wiele tygodni, a nawet miesiecy. Po przeleczeniu nalezy powtorzyc badanie wlosow na grzyby. Nawet gdy wynik jest negatywny, co oznacza nieobecnosc grzyba, pacjent powinien byc leczony przez nastepne dwa tygodnie. Kazdy przypadek podejrzany o grzybice skory owlosionej powinien byc zdiagnozowany przez wykonanie posiewu w kierunku grzybow. Wszyscy domownicy powinni uzywac szamponu przeciwgrzybiczego profilaktycznie i byc zbadani przez lekarza.
Grzybica brody obejmuje okolice zarostu meskiego na twarzy i szyi, wystepuje tylko u mezczyzn, czesto u farmerow. Objawy to: swedzenie, zaczerwienienie, bolesnosc z odczynem infekcyjnej krosty wypelnionej zoltawym plynem, luszczenie sie, polamane wlosy. Bardzo czesto spotykamy superinfekcje gronkowcem zlocistym i powiekszenie najblizszych wezlow chlonnych. Leczenie - jak grzybicy glowy.
Grzybica skory nie owlosionej - Tinea Corporis - ring warm (rysunek 4), przejawia sie wystepowaniem na skorze owalnych plam ze srodkiem przejasnionym, luszczacym sie, z wyrazna czerwono - pecherzykowa granica; plamy skorne maja tendencje do powiekszania sie odsrodkowo i swedza. Zmiany skorne pojawiaja sie na tulowiu, konczynach, szyi i twarzy. Choroba moze dotyczyc kazdego wieku, obu plci. Zarazamy sie w trojaki sposob - od ludzi, od zwierzat i ziemia. Grzybica tego typu czesciej wystepuje w klimacie goracym i wilgotnym, w srodowiskach wiejskich i nie uprzemyslowionych. Rowniez tutaj nalezy wspomniec o infekcjach torebek wlosowych u kobiet golacych nogi, ktore sa powiklane infekcjami bakteryjnymi i nosza nazwe tzw. Majocchis granuloma. Leczenie - lokalne albo doustne srodkami przeciwgrzybiczymi w zaleznosci od zaawansowania choroby. Bardzo pomocne w leczeniu infekcji grzybiczych jest zastosowanie szamponow przed zaaplikowaniem leczenia miejscowego. Sukcesem w leczeniu jest tez odpowiednia higiena osobista.
Do bardzo czesto spotykanych nalezy takze grzybica rak - Tinea Menus (rysunek 5). Zwykle u praworecznych wystepuje na prawej rece, po stronie grzbietowej.
Czesto wystepuje juz z istniejaca poprzednio grzybica stop, paznokci, przestrzeni miedzypalcowych albo walow okolopaznokciowych. Leczenie jest podobne jak w przypadku grzybicy stop.
Grzybica stop - Tinea Pedis (Athlete"s foot) (rysunek 5) jest choroba przewlekla, zarazliwa, ktorej jednak mozna zapobiec. Czesto moze byc pomylona z innymi chorobami takimi jak luszczyca, egzema, czy inne choroby skory o charakterze rogowaciejacym, czyli tzw keratodermatozy. Klinicznie mamy 4 rodzaje grzybicy stop.
Grzybica stop - typu przestrzeni miedzypalcowych (rysunek 8) najczesciej trzeciej i czwartej przestrzeni miedzypalcowej objawia sie swedzeniem i zaczerwienieniem skory. Skora jest sucha, swedzaca, zaczerwieniona, popekana, a nawet z nadzerkami. W tym momencie czesto dochodzi do wtornej infekcji bakteryjnej.
Grzybica stop - typu Moccasin (rysunek 7). Powierzchnia stop na granicy grzbietowo - bocznej jest sucha, luszczaca sie, zaczerwieniona, robiaca wrazenie butow swoim zasiegiem.
Grzybica stop typu infekcyjnego - pecherzykowego (rysunek 6) objawia sie zapalnymi zmianami skory z pecherzykami po stronie podeszwowej.
Grzybica stop - typu wrzodziejacego - jest to polaczenie wszystkich typow grzybicy, powiklanych infekcja bakteryjna. W zaawansowanych grzybicach tego typu u ludzi o zmniejszonej odpornosci immunologicznej, u cukrzykow i u ludzi na lekach immunosupresyjnych wymaga leczenia szpitalnego.
Grzybice stop sa rzadkie u dzieci, czesto u doroslych maja tendencje do nowotworow, sa to choroby przewlekle . Leczenie - lokalne i doustne w zaleznosci od zaawansowania choroby.
Higieniczne wskazowki dla pacjentow
jak zapobiegac nawrotom grzybicy stop?
1. unikac chodzenia boso w miejscach publicznych np. salach gimnastycznych, osrodkach sportowo - rekreacyjnych, publicznych prysznicach albo na terenie zakladow pracy czy szkol,
2. nigdy nie ubierac cudzych butow czy skarpetek,
3. zawsze ubierac pantofle w hotelach, poniewaz czasteczki grzyba moga byc obecne w dywanach, chodnikach, czy na podlogach lazienek,
4. uzywac plynow i pudrow przeciwgrzybicznych na buty przynajmniej jeden raz w tygodniu,
5. wyrzucic wszystkie stare buty typu adidas, poniewaz moga byc potencjalnym zrodlem infekcji grzybiczej,
6. ubierac buty, ktore sa nie za ciasne, zrobione z materialu, ktory pozwala "twoim nogom odpoczac",
7. uzywac skarpetki tylko bawelniane albo welniane, nigdy z materialu sztucznego jak rayon, poliester ,
8. skontaktowac sie ze swoim lekarzem, jesli zauwazone zostana jakiekolwiek objawy nawracajacej grzybicy stop,
9. upewnic sie, ze kazdy czlonek rodziny, ktory moze byc zainfekowany na grzybice, jest leczony odpowiednio.
Grzybica pachwin, okolicy narzadow plciowych, posladkow, odbytu i gornych czesci uda przebiega ostro albo przewlekle, czesciej u doroslych mezczyzn. Ma tendencje do nawrotow, czesciej w okresie lata; do zaostrzenia choroby dochodzi poprzez uzywanie ciasnych ubran, nadmierne pocenie sie i wykonywanie wysilku fizycznego. Rowniez pod pachami, w faldach brzusznych u otylych i dookola pepka moga byc zlokalizowane zmiany skorne grzybicze u obu plci, zarowno u mezczyzn, jak i u kobiet. Ten rodzaj grzybicy powoduje zaczerwienienie, pieczenie, swedzenie i ostro odgraniczone wykwity skorne. W przypadkach przewleklej choroby powoduje ciemnobrazowe przebarwienia skory. Te okolice moga byc takze atakowane przez nieco inny rodzaj grzybicy, ktora nazywamy skorna drozdzyca (moze ona przypominac Tinea Cruris). Drozdzyca czesciej niz Tinea Cruris wystepuje pod piersiami u kobiet i na worku mosznowym u mezczyzn. Z nie wyjasnionych powodow Tinea Cruris klinicznie nie wystepuje na worku mosznowym, natomiast candidiasis bardzo czesto zajmuje Scrotum.
Grzybica paznokci- (rysunek 9) - u rak i nog, jest bardzo trudna i uporczywa do leczenia. Paznokcie sa pogrubiale, poprzerastane hypertraficznie, plytki paznokciowe zdeformowane koloru zolto- brazowo- zielonkawo- czarnego, czesto moga byc bolesne. Predystynujace czynniki (uraz tepy palca albo ciasne buty) zmieniaja przeplyw krwi, ktora nasila powstawanie infekcji, odwarstwienie plytki paznokciowej od lozyska naczyniowego paznokcia. Leczenie jest dlugotrwale, przy pomocy nowych srodkow doustnych przeciwgrzybiczych; trwa od 8 -12 tygodni srednio. Lek bardzo dlugo utrzymuje sie w lozysku paznokci. W obecnej chwili mozna leczyc grzybice paznokcia bez sciagniecia paznokcia, co jest wielkim osiagnieciem. Paznokiec raz sciagniety nie odrasta, czyli permanentny defekt kosmetyczny pozostaje na zawsze. Przy stosowaniu srodkow doustnych, trzeba odczekac okolo 72 tygodnie na odrost nowego, zdrowego paznokcia pomimo tego, ze leczenie zostalo dawno zakonczone.
Ryzyko reinfekcji istnieje tez w przypadku grzybic paznokci, dlatego aby im zapobiec nalezy przestrzegac higieny osobistej, wyrzucic wszystkie przybory do paznokci jesli nie mamy pewnosci czy nie sa zainfekowane. Buty nalezy spryskac Lyzolem, a jesli mozemy je wymienic, to wyrzucic, zmieniac skarpetki czesto, stosowac dobra higiene osobista. Wprowadzanie na rynek i wykrywanie nowych, skutecznych przeciwgrzybiczych lekow jest bardzo wazna sprawa, poniewaz w przyblizeniu od 12% do 20% calej populacji na swiecie jest zainfekowane grzybami. Chociaz infekcje powierzchowne grzybicze nie zagrazaja zyciu, ale wiekszosc ich jest uporczywa i oporna w leczeniu z uwagi na zmniejszenie odpornosci immunologicznej i stosowanie chemoterapii u niektorych pacjentow. Szczesliwie rozwoj lekow przeciwgrzybiczych o szerokim spectrum pozwala skrocic okres leczenia i osiaga powodzenie w leczeniu grzybic powierzchownych skory, blon sluzowych, paznokci.
Skorne drozdzyce ( Cutaneus Candidiasis) w wiekszosci sa wywolywane przez organizm zwany Candida Albicans, ktory zyje w kale, czyli zakazenie pochodzi z zainfekowania resztkami kalu. Choroba ta moze byc wrodzona, jak na przyklad u noworodkow, albo nabyta jak tzw. wysypka w okolicy pachwin, posladkow, na worku mosznowym, w przestrzeniach miedzypalcowych, na walach paznokciowych. Cieplo, zapakowanie w pieluchy jednorazowego uzytku irytuje skore; przez zawartosc amoniaku w moczu predysponuje do wystapienia wysypki skornej z zaczerwienieniem, pecherzykow, pojawia sie bolesnosc i pieczenie. Candida lubi cieplo, wilgoc i brak dostepu powietrza, dlatego stwarzajac odwrotne warunki mozemy zapobiegac infekcji. Czynniki, ktore nasilaja infekcje to obnizenie mechanizmow obronnych skory, cukrzyca, otylosc, uzywanie antybiotykow o szerokim spectrum, choroby o obnizonej odpornosci immunologicznej (HIV). zapakowana skora bez dostepu powietrza.
Drozdzyce blon sluzowych: jamy ustnej, pochwy, odbytu. Drozdzyca pochwy jest bardzo czesto spotykana jednostka chorobowa, manifestuje sie serowatymi bialawymi uplawami; wystepuje czesto u kobiet w ciazy, podczas brania tabletek przeciwciazowych i u osob o zwiekszonej potliwosci ciala.
Profilaktyka:
1. u malych dzieci - zmieniac czesto pieluchy, utrzymywac stale sucha skore, umozliwic dostep powietrza, nie zakladac pieluchy, wietrzyc skore.
2. unikac moczenia rak w wodzie gdy mamy tendencje do grzybicy (gospodynie domowe, kucharki, praczki, bartenderki, piekarze)
3. utrzymywac dobra higiene jamy ustnej,
4. nie uzywac ciasnej odziezy,
5. nie moczyc dlugo rak i nog, szybko osuszyc.
Tinea Versicolor = Pityriasis Versicolor - lupiez pstry (rysunek 11) jest troche innym rodzajem grzybicy jak poprzednio wymienione. Wystepuje w normalnej florze bakteryjnej skory, wywoluje chorobe gdy w pewnych warunkach rozrasta i namnaza sie. Objawia sie jako przebarwienie plamkowate skory o kolorze jasno brazowym, i bialawym - jasniejszym od koloru skory, ktore moze sie zlewac. Czesciej pojawia sie u ludzi w klimacie goracym i wilgotnym w okresie lata, zarowno u kobiet jak i u mezczyzn, ale najczesciej jest widziana u ludzi mlodych kolo i po 20 roku zycia . Najczestsza lokalizacja to klatka piersiowa, ramiona, szyja, brzuch, pachy, pachwiny, uda i narzady zewnetrzne plciowe. Nie mylic z plamami bielactwa. Leczenie - przede wszystkim lokalne, tylko w bardzo zaawansowanych i uporczywych przypadkach - doustne leki.
