Juz niejednokrotnie na lamach niniejszego pisma pisalam na temat prochnicy zebow. W ponizszym artykule zajme sie pokrotce jednym ze sposobow leczenia tego schorzenia. Do bardzo konserwatywnych mozliwosci zatrzymania rozwoju prochnicy poczatkowej (gdy nie wystepuja wyrazne ubytki w strukturze zeba) nalezy remineralizacja.
Jak wykazuja najnowsze badania, prochnica postepuje wolniej niz poprzednio sadzono.
Prochnica poczatkowa moze byc zatrzymana w konsekwencji czego struktury, ktore zostaly zaatakowane przez odwapnienie moga ulec ponownej remineralizacji.
Zatrzymanie prochnicy poczatkowej wskutek remineralizacji jest naturalnym procesem reperujacym uszkodzone szkliwo. Kiedy usuniete zostana czynniki powodujace prochnice (cukier, bakterie), wapn normalnie zawarty w slinie bierze udzial w procesie remineralizacji i podtrzymaniu stabilnosci tego procesu. Stwierdza sie w badaniach ze jesli proces poglebiania sie prochnicy doprowadzil juz do duzej demineralizacji polaczonej z duza utrata szkliwa to proces remineralizacji (reperacji) tak duzego ubytku nie jest juz mozliwy. Wprawdzie maly ubytek prochnicowy ograniczony w granicach szkliwa nie powinien byc leczony chirurgicznie, to jednak dentysci wola tak male ubytki leczyc i wypelniac ze wzgledu na to aby nikt nie posadzil ich o niedbalstwo. Najlepiej byloby dla pacjenta aby male ubytki leczyc niechirurgicznymi metodami i sprawdzac efekt terapii przynajmniej 4 razy w roku w zaleznosci od postepu choroby i podatnosci pacjenta. Jest to mozliwe tylko wtedy gdy pacjentowi zalezy na dlugoterminowym zdrowym uzebieniu i zglasza sie regularnie na sprawdzenie i czyszczenie przynajmniej dwa razy w roku. W przeciwnym razie, gdy priorytetem nie jest dbanie o zdrowie swoich zebow, nawet male ubytki powinny byc leczone. Wiadomo rowniez, ze kampanie ubezpieczeniowe nie placa za konserwatywne metody leczenia ubytkow prochnicy poczatkowej i pacjent bedzie placil z wlasnej kieszeni. Obecnie zaleca sie wypelnianie i leczenie chirurgiczne dopiero wtedy, gdy prochnica wykryta na zdjeciu rentgenowskim przekroczy granice szkliwno - zebinowa. Wszystkie plytsze ubytki powinny byc leczone konserwatywnie, aby zatrzymac prochnice w takim stanie jak najdluzej bez uzywania wiertla i niepotrzebnego zwiazanego z tym jej powiekszania i oslabiania zebow.
W momencie wykrycia prochnicy poczatkowej na zdjeciu rentgenowskim powinna byc ona od razu leczona aby zatrzymac proces poglebiania sie i spowodowac remineralizacje. Metoda leczenia uzyta przez dentyste bedzie zawsze dobrana indywidualnie do kazdego pacjenta. Zalezy ona od szeregu czynnikow, miedzy innymi od indywidualnej podatnosci na prochnice i ilosci ubytkow prochnicowych. Przeprowadza sie klasyfikacje na pacjentow wysokiego i niskiego ryzyka prochnicy.
Leczenie fluorem
Fluor jest niezbednym mikroskladnikiem w odbudowie szkliwa. Powoduje on powstawanie fluoroapatytow szkliwa z udzialem wapnia i fosforu. Fluoroapatyty sa bardziej odporne na dzialanie kwasow powstajacych wskutek dzialania bakterii. Fluor posiada takze przeciwbakteryjne dzialanie. W duzym stezeniu fluor jest bardzo toksyczny.
Fluor moze wystepowac w postaci zelu, plynu, lakieru, pasty, materialu dentystycznego zawierajacego fluor. Stwierdzono, ze stosowanie plynow z fluorem jest najbardziej efektywnym sposobem remineralizacji. Zele lub plukanki powinny byc uzywane najlepiej przed snem po umyciu zebow. Po ich uzyciu nie wolno nic jesc ani plukac zebow. Fluor musi miec czas na dzialanie.
Niedawno wprowadzona pasta do zebow Enamelon ma w swoim skladzie obok jonow fluoru rowniez jony soli wapnia i fosforu niezbednego do prawidlowej remineralizacji. Dotychczasowe wyniki badan nad nia sa obiecujace.
Leczenie chlorheksydyna
U pacjentow z wieksza iloscia ubytkow prochnicy poczatkowej niezbedne jest uzywanie chlorheksydyny. Powoduje ona redukcje bakterii Streptococcus mutans odpowiedzialnych za powstawanie ubytku prochnicowego. Chlorheksydyna laczy sie ze szkliwem, plytka nazebna, blona sluzowa. Po zwiazaniu nastepuje jej powolne uwalnianie trwajace od 12 do 24 godzin. Plukanki z chlorheksydyna powinny byc uzywane po dokladnym umyciu zebow, gdyz maja one tendencje przebarwiania wypelnien na brunatny kolor. Najbardziej aktywne sa lakiery, zele i plukanki z chlorheksydyna. Oczywiscie, nie jest mozliwe calkowite lub dlugoterminowe wyeliminowanie bakterii z jamy ustnej, ale srodek ten jest bardzo pomocny w leczeniu szczegolnie aktywnej prochnicy.
W badaniach na pacjentach z prochnica po radioterapii stwierdzono, ze cotygodniowe stosowanie plukanki z fluorem zaraz po uzyciu plukanki z chlorheksydyna powoduje remineralizacje prochnicy poczatkowej w wiekszym stopniu niz uzycie samego tylko fluoru.
Zakladanie lakow.
Lakiery zaklada sie tylko na powierzchnie zujaca zebow. Nie stwierdzono aby pod prawidlowo zalozonym lakierem rozwijala sie prochnica. Koszt zalozenia laku wynosi minimum 30 dolarow w przeciwienstwie do wypelnienia, ktorego koszt wzrasta do 90 dolarow za jedna powierzchnie zujaca.
Produkty mleczne
Stwierdzono, ze produkty bialkowe, takie jak sery i mleko maja dzialanie przeciwprochnicowe. Zwiazki wapnia i fosforu zawarte w tych produktach maja na szkliwo dzialanie ochronne. Sa one niezbedne w procesie naturalnej remineralizacji uszkodzonego szkliwa.
Guma do zucia
Wiele badan wskazuje, ze zucie gumy nie zawierajacej cukru pomaga w stabilizacji prochnicy poczatkowej. Zucie powoduje zwiekszony przeplyw sliny. Guma zalecana jest zwlaszcza po posilkach lub wypiciu plynow z duza iloscia cukru. Szczegolnie pozytywnie wplywa Xylitol zawarty w niektorych z nich.
Wprawdzie koszt terapii niechirurgicznej prochnicy poczatkowej moze byc taki sam jak koszt wypelnienia, ale niepodwazalnie przy stosowaniu konserwatywnej metody leczenia ubytkow prochnicy poczatkowej stan calego uzebienia ulegnie zdecydowanej poprawie i pacjent dluzej bedzie mogl sie cieszyc zdrowym uzebieniem i przyzebiem.
A teraz mala ciekawostka o laserach.
Laser w stomatologii
Lasery w stomatologii sa uzywane juz od paru lat do leczenia tkanek miekkich i nareszcie po wielu latach zmagan i poszukiwan nowy typ lasera niedawno zostal zatwierdzony do leczenia prochnicy.
W trakcie uzywania laserow na tkankach miekkich stwierdzono wiele korzysci. Polegaja one miedzy innymi na tym, ze rana jest bardziej precyzyjnie cieta, zabieg jest mniej bolesny i mniej krwawy, nastepuje redukcja ilosci bakterii. Lasery do ciecia tkanek miekkich w stomatologii sluza do ciecia dziasel (gingivectomy), ciecia wedzidelek (frenectomy), wydluzenia korony (crown lengthening), usuwania zmian nablonkowych.
Laserow, ktore uzywa sie na tkankach miekkich nie mozna uzywac do ciecia zeba. Kazdy laser jest przeznaczony do czego innego. Laser do ciecia zebiny uzywany jest z woda lub powietrzem do ochladzania cietej powierzchni. Mimo chlodzenia w trakcie jego stosowania w badaniach kontrolnych nastapil wzrost temperatury miazgi o 3 stopnie Celsjusza, gdy tymczasem wiadomo, ze nieodwracalne uszkodzenie w miazdze nastepuje przy wzroscie jej temperatury o 5,5 stopni Celsjusza. Preparacja ubytku moze sie odbywac bez znieczulenia (zalezy to od wrazliwosci pacjenta). Nie stwierdzono roznic histologicznych w miazdze po uzyciu lasera i normalnej wiertarki. Niestety laserem nie udaje sie wykonac podciec. Oczywiscie istnieje potrzeba prowadzenia dalszych i dokladniejszych badan nad ta metoda w celu jej udoskonalania. Nieodzowne wydaje sie byc rowniez obnizenie ceny laserow tego typu aby staly sie one bardziej dostepne (obecnie ich koszt wynosi kilkadziesiat tysiecy dolarow).
