Gdy Richmond Aryeetey dorastał w Ghanie w latach 80., napoje gazowane były rzadkością.
„Prawdopodobnie można było zobaczyć napoje gazowane w domu, może podczas świąt” – jak mówi, na przykład podczas świąt Bożego Narodzenia.
Teraz, jak mówi, napoje gazowane są czymś normalnym. Dla niektórych dzieci kupowanie słodkich napojów na przekąskę lub lunch jest częścią codziennej rutyny w szkole. „Reklamy są wszędzie: w telewizji, w grach wideo, na billboardach” - zauważa Aryeetey, który jest obecnie specjalistą ds. żywienia publicznego na Uniwersytecie Ghany. „W pewnym sensie stajesz się wobec tego bezradny”.
„Idealna burza” problemów zdrowotnych
Aryeetey nazywa ten trend „idealną burzą” – a nowe, obszerne badania potwierdzają jego obawy. Nie jest nowością, że napoje gazowane są szkodliwe dla zdrowia. Ich płynna forma sprawia, że łatwo spożywać więcej cukru, niż się wydaje, a puste kalorie przyczyniają się do ryzyka chorób serca, otyłości, cukrzycy i nowotworów.
Jednak najnowszy raport, opublikowany w Nature Medicine przez naukowców z Uniwersytetu Tufts, wykorzystuje bezprecedensową bazę danych, aby zbadać globalne konsekwencje spożycia napojów gazowanych. W przeciwieństwie do wcześniejszych badań opartych na krajowych szacunkach konsumpcji cukru, ten projekt korzysta z Global Dietary Database – bazy danych finansowanej przez Fundację Billa i Melindy Gatesów.
Baza obejmuje 450 badań ankietowych przeprowadzonych wśród 2,9 miliona osób w 118 krajach, co daje bardziej precyzyjny obraz konsumpcji. Choć autorzy raportu przyznają, że ludzie mają tendencję do zaniżania swojego spożycia cukru, dane te są bliższe rzeczywistości niż wcześniejsze modele.
Badanie uwzględnia również wcześniejsze badania, które pokazują, jak napoje słodzone przyczyniają się do chorób, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby serca. Chociaż nie można jednoznacznie stwierdzić, że napoje gazowane powodują te problemy zdrowotne, wyniki modelu pokazują ogromny wpływ rosnącej konsumpcji cukru na zdrowie publiczne.
Zatrważające statystyki
Badanie przeprowadzone przez naukowców z Tufts University i opublikowane w Nature Medicine szacuje, że słodkie napoje, takie jak napoje gazowane i napoje energetyczne, przyczyniły się do ponad 330 000 zgonów i 3 milionów nowych przypadków cukrzycy i chorób serca łącznie w 2020 roku. To duży skok w porównaniu z szacunkami z badania z 2015 roku, w którym 184 000 zgonów przypisano spożyciu słodkich napojów.
„To ogrom cierpienia” - mówi dr Dariush Mozaffarian, jeden z autorów badania i dyrektor Instytutu „Food is Medicine” na Uniwersytecie Tufts. „Nasze wyniki pokazują, że to poważny problem”.
Regionalne różnice
Wzrost problemów zdrowotnych związanych z napojami gazowanymi jest szczególnie widoczny w niektórych regionach. W Afryce Subsaharyjskiej od 1990 roku cukrzyca typu 2 wzrosła prawie o 9%, a choroby serca o ponad 4%.
W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach spożycie napojów słodzonych pozostaje wysokie, przyczyniając się do prawie jednej czwartej nowych przypadków cukrzycy w 2020 roku.
Na przykład w Kolumbii ludzie spożywają średnio 17 porcji napojów słodzonych tygodniowo – to ponad dwie szklanki o pojemności 240 ml dziennie.
Potrzeba zmian
Dla Laury Lary-Castor, epidemiolog żywieniowej z Uniwersytetu Waszyngtońskiego, te statystyki pokazują, że potrzebne są środki mające na celu ograniczenie spożycia napojów gazowanych, takie jak podatki na napoje słodzone.
„Wszystkie te przypadki mogły zostać potencjalnie uniknięte,” mówi Lara-Castor.
Napoje gazowane, choć popularne, mają znaczący wpływ na zdrowie publiczne. Choroby przewlekłe, które mogą być związane z ich spożyciem, prowadzą do ogromnych kosztów społecznych i ekonomicznych. Eksperci podkreślają, że zmniejszenie konsumpcji napojów słodzonych może uratować życie milionom ludzi na całym świecie.
„To nie tylko kwestia zmniejszenia spożycia cukru, ale również poprawy jakości życia wielu osób” - podsumowuje Mozaffarian.
jm
