Według badań opublikowanych w tym tygodniu w czasopiśmie Nature, liczba osób z demencją w Stanach Zjednoczonych ma się podwoić w ciągu najbliższych 40 lat. Szacuje się, że do 2060 roku demencja dotknie około miliona dorosłych, przy czym wyższe wskaźniki dotyczą kobiet oraz osób czarnoskórych.
Choć te prognozy mogą być niepokojące, istnieją sposoby, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia demencji. Wiele z nich opiera się na codziennych nawykach i zdrowym stylu życia.
„Możesz znacząco obniżyć swoje ryzyko poprzez wybory, których dokonujesz na co dzień” - mówi dr Jonathan Rosand, neurolog i współzałożyciel McCance Center for Brain Health w Massachusetts General Hospital.
Ocena zdrowia mózgu: Brain Care Score
Dr Rosand wraz ze współpracownikami opracował skalę o nazwie Brain Care Score, która mierzy i śledzi zdrowie mózgu. Skala składa się z 21 punktów, uwzględniając nawyki takie jak sen, dieta, aktywność fizyczna, a także czynniki społeczne i emocjonalne. Wypełnienie kwestionariusza zajmuje zaledwie pięć minut i pomaga zrozumieć, jak codzienne decyzje wpływają na zdrowie mózgu.
„Wszyscy mamy pewien poziom kontroli nad naszym zdrowiem” - podkreśla Rosand.
Według raportu Lancet Commission, aż 40% przypadków demencji można zapobiec lub opóźnić, eliminując 14 modyfikowalnych czynników ryzyka. Nawet osoby z genetyczną predyspozycją mogą odnieść korzyści z wprowadzenia zdrowych nawyków.
Co wpływa na Brain Care Score?
Aby obliczyć wynik, ocenia się 12 różnych czynników ryzyka, takich jak dieta, spożycie alkoholu, palenie, sen oraz aktywność fizyczna. Uwzględnia się także wskaźniki zdrowotne, takie jak ciśnienie krwi, poziom cukru, cholesterol i BMI. Czynniki społeczne, takie jak zarządzanie stresem, relacje społeczne i poczucie celu, również odgrywają ważną rolę.
Badania wykazują, że wyższy wynik w Brain Care Score jest powiązany z niższym ryzykiem wystąpienia demencji, udaru i depresji. Na przykład badanie opublikowane w Frontiers in Psychiatry wykazało, że każde pięciopunktowe zwiększenie wyniku wiąże się z 33% mniejszym ryzykiem depresji oraz 27% mniejszym ryzykiem kombinacji demencji, udaru i depresji.
Genetyka to nie wyrok
Kolejne badanie opublikowane w czasopiśmie Neurology wykazało, że nawet osoby z podwyższonym genetycznym ryzykiem chorób mózgu mogą zmniejszyć swoje ryzyko dzięki zdrowym nawykom.
„Dobre nawyki zdrowotne znacznie zwiększają ochronę przed demencją” - mówi dr Christopher Anderson, specjalista od udarów w Brigham and Women’s Hospital. „Chcemy odejść od myślenia, że genetyka determinuje wszystko, i pokazać, jak potężne mogą być zdrowe wybory”.
Codzienne zmiany, które mają znaczenie
Dr Kevin Sheth z Yale University przyznaje, że badania nad Brain Care Score wpłynęły na jego własne nawyki. Zamiast deserów bogatych w cukier wybiera owoce, a w jego diecie pojawiło się więcej zielonych warzyw i zdrowych tłuszczów.
Innym ważnym krokiem jest zarządzanie chorobami przewlekłymi, takimi jak nadciśnienie i cukrzyca. Choć zmiana stylu życia pomaga, niektórzy pacjenci mogą wymagać leczenia farmakologicznego. „Eliminacja nadciśnienia mogłaby zmniejszyć przypadki demencji w ogromnym stopniu” - mówi Sheth.
Rosand i Sheth podkreślają, że nie chodzi o uzyskanie idealnego wyniku. „Bardzo niewiele osób osiągnie maksymalny wynik” - zauważa Sheth. „Celem jest dążenie do jak najlepszego wyniku i monitorowanie go w czasie”.
Istnieje wiele podobieństw między wynikiem a Life's Essential 8 Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego, który obejmuje kluczowe środki mające na celu poprawę zdrowia serca. To ma sens, mówi dr Helen Lavretsky, geriatryczna psychiatra integracyjna na UCLA, ponieważ coraz bardziej oczywiste jest, że wiele rzeczy, które są dobre dla naszego serca, są również dobre dla naszego mózgu.
I nigdy nie jest za wcześnie, aby skupić się na zapobieganiu. „Im wcześniej zaczniesz, tym lepiej” — mówi Lavretsky.
jm
