Jak długo koronawirus może żyć na powierzchni, czy mogę złapać COVID-19 dwa razy, czy mam zgolić brodę, czy pieniądze przenoszą wirusa i wiele innych pytań, które możesz zadać w związku z pandemią.
Na większość pytań, tylko z pozoru prostych, powoli uzyskujemy odpowiedzi dzięki pracy tysięcy naukowców i lekarzy na całym świecie. Osoba dobrze poinformowana, to osoba mająca większą szansę na uniknięcie zarażenia. Zebraliśmy więc często zadawane pytania i odpowiedzi na nie w jednym miejscu.
Od czasu, gdy nowy koronawirus zaczął rozprzestrzeniać się w Chinach w styczniu, dotarł już do co najmniej 114 krajów i zabił ponad 4,000 osób na całym świecie. Aby powstrzymać wybuch epidemii wśród poszczególnych społeczności, różne kraje podjęły drastyczne środki zapobiegawcze.
W obliczu paniki rozpowszechniły się dezinformacje, zwłaszcza w internecie – na przykład, że gorące kąpiele i suszarki do rąk mogą zabić wirusa. Niektóre osoby zaczęły nakładać maski na swoje psy, mimo że zwierzęta takie jak koty i psy wedle obecnego stanu wiedzy raczej nie mogą przenosić tego konkretnego wirusa na ludzi.
„Jest nam przykro, że nie znamy jeszcze odpowiedzi na wiele pytań, ale w epidemiologii chorób zakaźnych jesteśmy przyzwyczajeni do działania w takiej niepewnej przestrzeni” - mówi Caitlin Rivers, epidemiolog z Centrum Zdrowia w John Hopkins. Wcześniej badała choroby zakaźne, takie jak Ebola i MERS, z których wszystkie, jak twierdzi, stanowiły podobne wyzwania na wczesnym etapie, gdy pewnych informacji jest mało.
Skąd mam wiedzieć, że jestem zarażony COVID-19?
Choroba ta w większości przypadków przypomina zwykle przeziębienie. W dowolnym czasie od około 2 do 14 dni po kontakcie z wirusem, ludzie zwykle dostają gorączki i zaczynają kaszleć.
„Mogą również odczuwać duszność - mówi epidemiolog Caitlin Rivers. „Chociaż prawdopodobnie nie występują one w przypadku większości łagodnych infekcji”.
Według CDC powinieneś skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpią objawy po bliskim kontakcie z zarażoną osobą lub odwiedzeniu dowolnego obszaru, gdzie wirus się pojawił.
Objawy są różne dla wielu osób. Niektóre symptomy czasami w ogóle nie występują. Jeśli podejrzewasz, że to koronawirus, skontaktuj się z lekarzem.
Kto jest najbardziej podatny na infekcje?
Rivers twierdzi, że najczęstszym sposobem złapania nowego wirusa jest bliski kontakt (który definiuje się jako odległość 6 stóp lub mniej) i zarażenie kropelkowe.
Według danych CDC po zarażeniu najbardziej narażone na ciężką chorobę są osoby starsze i osoby z poważnymi przewlekłymi schorzeniami, takimi jak choroby serca, cukrzyca i choroby płuc.
Raporty z Chin, gdzie wirus SARS-CoV-2 po raz pierwszy się pojawił, pokazują w jaki sposób COVID-19 wpływa na ludzi według wieku. W ostatnim miesiącu tylko około 10 procent zidentyfikowanych przypadków w Chinach dotyczyło osób poniżej 30. roku życia, a tylko dwa procent to osoby poniżej 20. roku życia. Trzy czwarte przypadków zarażenia miało miejsce u osób dorosłych w wieku od 30 do 69 lat. Osoby powyżej 70. roku życia stanowiły około 12 procent przypadków.
Wskaźniki śmiertelności również odchylają się wraz z wiekiem. Najwyższe są dla osób w wieku 80 lat i powyżej – w tej grupie umiera aż 14.8 procent zarażonych. 8 procent w grupie wiekowej 70-79, 3.5 procent w grupie od 60 do 69 lat, oraz 1.3 procent wśród osób od 50 do 59 lat. Poniżej 50, a wskaźnik śmiertelności wynosi poniżej jednego procent. Ogółem w omawianym okresie zmarło 8 osób poniżej 30. roku życia, pomimo ponad 4,500 przypadków w tym przedziale wiekowym.
Chociaż kobiety i mężczyźni zarażają się mniej więcej w tym samym tempie, prawie dwie trzecie ofiar śmiertelnych to mężczyźni. Według niektórych naukowców może to odzwierciedlać nawyki społeczne w Chinach, gdzie większość osób palących papierosy to mężczyźni, a jak wiadomo, w przypadku chorób układu oddechowego palenie podwyższa ryzyko.
Jak długo chora osoba zaraża?
Osoby z łagodnym przebiegiem choroby prawdopodobnie nie zarażają po około 10 dniach od początku infekcji (wiele badań nie zostało jeszcze zakończonych, więc informacje te nie są w 100% pewne). Przeciwciała COVID-19 - które pomagają ludziom zwalczyć infekcję - prawdopodobnie rozwijają się w około 5 do 12 dni. Ta szybka reakcja naszego układu odpornościowego może wyjaśniać, dlaczego większość (około 80 procent) przypadków ma w miarę łagodny przebieg. Naukowcy wciąż nie wiedzą, jaki poziom reakcji immunologicznej naszego organizmu jest wystarczający - mówi Rivers.
COVID-19 rozprzestrzenia się najłatwiej poprzez bliski kontakt, kiedy ludzie są chorzy - chociaż osoby bez objawów też mogą zarażać innych - donosi CDC.
Służby medyczne nadal nie są jednak pewne, czy ludzie, którzy wyzdrowieli z infekcji wciąż zarażają, rozsiewając wirusa, gdyż nawet kilka tygodni po zaniknięciu objawów testy w ich przypadku są pozytywne.
Jak wirus dostaje się do mojego ciała?
Wirus SARS-CoV-2 najczęściej dostaje się do organizmu metodą kropelkową, czyli w wyniku rozpryskiwania w powietrzu wydzielin pochodzących z nosa i gardła. Wirus przyczepia się do drobnych kropelek śluzu (20-300 mikrometrów średnicy), które są rozpylane do otaczającego osobę chorą powietrza. Nie jest jeszcze pewne, czy osoba chora poprzez zwykły oddech może zarażać, opinie na ten temat są różne.
Oprócz tego choroba może łatwo rozprzestrzeniać się poprzez zainfekowane powierzchnie i kontakt fizyczny, jak uścisk dłoni, pocałunek, etc.
Jak nowy koronawirus wpływa na dzieci?
Począwszy od lutego, osoby młodsze niż 10 lat stanowiły około 1 procent lub 416 przypadków wszystkich zachorowań w Chinach, których w momencie badania było ogółem 72,314.
Większość zarażonych dzieci wykazywała łagodne objawy podobne do przeziębienia, co może być powodem niskiej liczby zdiagnozowanych przypadków wśród młodzieży. Mimo to dzieci mogą nadal zarażać się wirusem i rozprzestrzeniać go wśród innych, bardziej wrażliwych na chorobę grup wiekowych. Niedawne badania z chińskiego Shenzhen wskazują na gwałtowny wzrost liczby zidentyfikowanych przypadków u dzieci, co może świadczyć, że COVID-19 bardzo łatwo rozprzestrzenia się w rodzinach.
Czy zwierzęta domowe mogą rozprzestrzeniać COVID-19?
Zgodnie z dotychczas zebranymi danymi, domowe zwierzę (pies, kot) prawdopodobnie nie może zainfekować cię wirusem - choć może go złapać i wykazać pozytywny wynik podczas testu. Będzie to jednak niski poziom wirusa w jego organizmie. Naukowcy sugerują, że zwierzę domowe – mówimy o psach i kotach - może zarazić się od człowieka, ale prawdopodobnie człowiek nie zarazi się od niego. Jeśli chodzi o inne gatunki zwierząt, nie wiadomo.
Nie ma dowodów na to, że psy odgrywają rolę w rozprzestrzenianiu się tej choroby - poinformowała Światowa Organizacja Zdrowia. Właściciele zwierząt domowych powinni stosować podstawowe środki higieny, takie jak mycie rąk przed i po przebywaniu w pobliżu lub obchodzeniu się ze swymi zwierzętami, czy ich jedzeniem. Powinniśmy także powstrzymać się od całowania zwierząt domowych i dzielenia się wspólnie jedzeniem.
Czy można go przenosić poprzez jedzenie i picie?
Chociaż obecnie nie ma na to ostatecznych dowodów, to jest wysoce prawdopodobne, że zarażeni ludzie mający kontakt z żywnością mogą przenosić wirusa. Jednak proces gotowania może zabić SARS-CoV-2, podobnie jak wiele innych patogenów.
Czy można wielokrotnie zarazić się COVID-19?
W lutym krążyły plotki o Japonce, która rzekomo zachorowała na COVID-19 dwukrotnie. Eksperci doszli jednak do wniosku, że najprawdopodobniej był to nawrót schorzenia, a nie ponowna infekcja.
„Ogólnie rzecz biorąc, ponowne zakażenie wydaje się bardzo mało prawdopodobne: większość chorób zakaźnych wywołuje trwałą odpowiedź immunologiczną” - mówi Caitlin Rivers, epidemiolog z Centrum Zdrowia w John Hopkins. „Gdyby ktokolwiek miał zarazić się COVID-19 po raz drugi, byłyby to osoby z obniżoną odpornością – choć nadal byłoby to dość rzadkie przypadki”.
Jak długo koronawirus żyje na powierzchniach?
Nowe badania sugerują, że wirus może utrzymywać się w powietrzu przez około trzy godziny i pozostawać na niektórych powierzchniach, takich jak plastik i stal nierdzewna, przez okres od dwóch do trzech dni. Czas wydaje się zależeć od konkretnego materiału, z krótszymi okresami wykrywania na tekturze (do 24 godzin) i miedzi (do czterech godzin).
Roztwory zawierające rozcieńczony wybielacz (bleach) mogą skutecznie dezynfekować powierzchnie, chociaż optymalna metoda czyszczenia nie jest obecnie znana.
„Istnieje różnica między tym, co jest możliwe, a najbardziej prawdopodobną drogą transmisji” - mówi Rivers.
Na razie CDC zaleca dezynfekcję powierzchni w celu zmniejszenia możliwego ryzyka infekcji za pomocą powszechnie dostępnych środków.
Czy mogę zarazić się w transporcie publicznym?
Jak wspomnieliśmy powyżej, wpływ wirusa na powierzchnie, w tym na słupy ze stali nierdzewnej oraz elementy z tworzywa sztucznego, czy tkaniny, jest nadal niejasny. Jednak tak, zarażenie jest możliwe nie tylko przez kontakt z takimi powierzchniami, ale przede wszystkim może rozprzestrzeniać się drogą kropelkową. Dlatego przebywanie w zatłoczonym autobusie lub kolejce w godzinach szczytu może stanowić ryzyko.
Bliski kontakt (w odległości około 6 stóp i mniej) przez co najmniej 15 minut z zarażoną osobą niemal na pewno prowadzi do rozsiania wirusa powodującego COVID-19.
Obecnie firmy zajmujące się transportem publicznym na całym świecie podejmują środki ostrożności, takie jak dezynfekowanie pojazdów i odpowiednie wyregulowanie wentylacji, aby zapobiec przenoszeniu choroby, jednak nie jest jasne, czy środki te są skuteczne.
Co zrobić, jeśli mydło i środki dezynfekujące są wyprzedane?
Środki czyszczące i dezynfekujące znikają z półek tak szybko, że niektóre sklepy zaczęły je racjonować. Chociaż profesjonalnie wytwarzane produkty są lepsze, możliwe jest wykonanie własnego środka dezynfekującego do czasu zakupu gotowego w sklepie. Bądźmy jednak ostrożni, niektóre substancje wykorzystywane w domowych przepisach niewłaściwie zastosowane mogą być szkodliwe dla zdrowia.
Czy powinienem zgolić brodę, aby uniknąć infekcji?
Takie pytania też się pojawiają. Okazuje się jednak, że gładka twarz, czy zarośnięta, nie ma wiele wspólnego z rozprzestrzenianiem się choroby. W ubiegłym miesiącu dezinformacja w internecie sprawiła, że wiele osób zaczęło wierzyć, iż CDC zaleca pewne kształty brody, aby uniknąć COVID-19. Popularny plakat nie został jednak wyprodukowany w związku z nową epidemią koronawirusa, ale był wskazówką dla osób posiadających brodę i wymagających ochrony dróg oddechowych w pracy. Chodziło o wskazówki, jak przyciąć brodę, by maska szczelnie nas chroniła. Dla wszystkich pozostałych CDC wciąż odradza korzystanie z maseczek na twarz, chyba że już źle się czujesz i podejrzewasz u siebie infekcję.
Czy wirus przenosi się na pieniądzach?
Pisaliśmy o różnych powierzchniach, pieniądze należą do tej kategorii. W tym momencie nie wiemy, jak długo koronawirus pozostaje na powierzchni banknotów i bilonu, oraz czy w ten sposób można się zarazić. Prawdopodobnie przez jakiś czas tak. Jeśli się martwisz, przejdź na karty kredytowe lub elektroniczne formy płatności bezdotykowej, dostępne w smartfonie (pamiętaj o regularnej dezynfekcji telefonu i kart). I jak zawsze... myj ręce.
RJ
