W Stanach Zjednoczonych coraz więcej osób powyżej 65. roku życia pozostaje na rynku pracy. Wzrost ten jest wynikiem zmieniających się warunków ekonomicznych, rosnących kosztów życia oraz ewolucji systemu emerytalnego. W latach 80. tylko 10% osób starszych nadal pracowało, dziś odsetek ten wzrósł do 19%. W stanach takich jak Vermont, liczba ta jest jeszcze wyższa - pracuje tam, około 26% mieszkańców w wieku 65 lat i starszych, a w niektórych sektorach gospodarki seniorzy stanowią nawet połowę zatrudnionych.
Przyczyny wzrostu aktywności zawodowej seniorów
Niektórzy znajdują spełnienie w swojej pracy i chcą ją kontynuować dopóki będą mogli. Jednak jednym z głównych powodów pozostawania na rynku pracy jest brak odpowiednich oszczędności na emeryturę. Wielu Amerykanów nie ma wystarczających środków, by utrzymać się bez dodatkowego dochodu, zwłaszcza wobec rosnących kosztów życia i opieki zdrowotnej.
Prawdopodobnie będzie więcej takich Amerykanów w nadchodzących latach. Według Światowego Forum Ekonomicznego połowa dzieci urodzonych w USA w 2007 r. dożyje 103 lat. Wraz z wydłużaniem się długości życia, płace nie nadążają za inflacją, a nawet przyzwoite oszczędności mogą nie wystarczyć. Jest to szczególnie prawdziwe, ponieważ pracodawcy przerzucili ciężar oszczędzania na emeryturę na pracowników, oferując 401(k) zamiast emerytur, które obiecują określone świadczenia co miesiąc. W rezultacie miliony Amerykanów będzie musiało pracować dłużej. „Problemem bardziej niż cokolwiek innego jest wysoki koszt utrzymania” — mówi Mandeville, dyrektor Council on Aging. „To naprawdę nadwyrężyło budżety emerytalne ludzi”.
Rosnąca liczba osób, które chcą przestać pracować, ale nie mogą, stanowi pęknięcie w umowie społecznej, która zapewniała ciężko pracującym obywatelom, że będą mogli sobie pozwolić na odrobinę luzu, gdy osiągną 65 lat, jeśli nie wcześniej. W miarę jak pęknięcie będzie się pogłębiać, będzie to wywierać presję ekonomiczną na młodsze pokolenia, które muszą opiekować się członkami rodziny, przyczyniając się do rosnącego ciężaru zadłużenia, obejmującego kredyty studenckie i posiadanie domu. Oszczędności emerytalne staną się kolejną rzeczą, na którą młodzi pracownicy nie będą mogli sobie pozwolić, ponieważ ich koszty będą rosły, a ich pensje nie. Czterdzieści lat temu nauczyciel, pracownik komunalny lub pracownik linii produkcyjnej miał zagwarantowaną dobrą emeryturę po przepracowaniu swojego czasu. Obecnie więcej osób pracuje w branży usługowej, ale wieloletni pracownicy, tacy jak Walter Carpenter, nie mogą sobie pozwolić na emeryturę. „Muszę po prostu dalej pracować” — mówi, sprzątając brudne naczynia. „Teraz emerytura jest odległym marzeniem”.
„Co się stanie, gdy, jak trafnie ujął to mój przyjaciel, stanę się 'zbyt słaby, by pracować i zbyt biedny, by żyć?'" — pyta, opowiadając się za państwowymi świadczeniami emerytalnymi.
Kiedy ludzie tracą dobrą pracę w wieku 50 lat, często mają problemy w wieku 60 lat i na emeryturze, mówi Lisa Berkman, profesor polityki publicznej i epidemiologii w Harvard T.H. Chan School of Public Health, która badała starszych pracowników. Lata 50. to dekada rozłamu zawodowego, mówi Berkman. Około połowa Amerykanów nie pracuje w pełnym wymiarze godzin przez cały ten okres, a szanse na to, że ci ludzie znajdą dobrą pracę w wieku 60 lat, są niskie. Z kolei około 80% osób, które pracują w pełnym wymiarze godzin w wieku 50 lat, kontynuuje pracę w wieku 60 lat. „Kiedy osiągasz wiek 60 lat, wszystkie nierówności, które nagromadziły się w ciągu twojego życia, przybierają barwy Technicolor”, mówi Berkman.
Według AARP około 1 na 5 osób powyżej 50. roku życia nie ma żadnych oszczędności emerytalnych. Problem ten z czasem się pogłębia. Badanie rządowe z 2023 r. wykazało, że 20% pracowników o niskich dochodach miało saldo konta emerytalnego w 2007 r., ale tylko 10% miało je w 2019 r.
W miarę starzenia się narodu pracownicy tacy jak Carpenter będą odgrywać większą rolę w gospodarce. Biuro Spisowe przewiduje, że populacja osób w wieku 65 lat i starszych w USA wzrośnie z 58 milionów w 2022 r. do 82 milionów do 2050 r., kiedy to grupa ta będzie stanowić ponad jedną czwartą populacji kraju. Odsetek osób w wieku 55 lat i starszych w sile roboczej rośnie, podczas gdy odsetek osób w wieku od 16 do 54 lat maleje od końca lat 90., zgodnie z niedawnym raportem Employee Benefit Research Institute. Starsi pracownicy stają się coraz bardziej powszechni, ponieważ najmłodsi pracownicy przyczyniający się do gospodarki — osoby w wieku od 16 do 24 lat — nie pracują już tak często, jak kiedyś, zamiast tego zajmując się szkołą lub innymi zainteresowaniami.
Nie bez znaczenia jest również aspekt społeczny. Praca zapewnia kontakt z ludźmi, utrzymuje aktywność intelektualną i fizyczną, a także pozwala zachować poczucie celu. Dla wielu starszych Amerykanów praca stanowi istotną część ich tożsamości i stylu życia.
W jakich branżach pracują seniorzy?
Starsze osoby najczęściej znajdują zatrudnienie w sektorach, które nie wymagają dużego wysiłku fizycznego i cenią doświadczenie. Najwięcej seniorów pracuje w zarządzaniu, edukacji, administracji, handlu detalicznym i usługach. W gastronomii, turystyce i hotelarstwie wielu starszych pracowników obsługuje klientów, przygotowuje posiłki i zajmuje się utrzymaniem porządku.
Wzrasta także liczba seniorów zatrudnionych w zawodach wymagających specjalistycznych umiejętności, jak mechanicy, rzemieślnicy czy osoby wykonujące drobne naprawy. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu są oni cenionymi specjalistami, którzy w wielu przypadkach decydują się na kontynuowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin lub jako freelancerzy.
Wpływ starzejącej się siły roboczej na gospodarkę
Zwiększona liczba pracujących seniorów ma istotne konsekwencje gospodarcze. Z jednej strony, ich obecność na rynku może łagodzić braki kadrowe w niektórych sektorach, szczególnie w regionach o starzejącej się populacji. Starsi pracownicy mogą również pełnić rolę mentorów i przekazywać swoją wiedzę młodszym pokoleniom.
Z drugiej strony, zatrudnianie seniorów wymaga dostosowania miejsc pracy do ich potrzeb. Firmy inwestują w ergonomiczne stanowiska, elastyczne godziny pracy i programy stopniowego przechodzenia na emeryturę, co pozwala starszym osobom na płynne zakończenie kariery zawodowej.
Jakie rozwiązania mogą pomóc seniorom?
Aby umożliwić starszym pracownikom dłuższą aktywność zawodową, konieczne są odpowiednie programy wsparcia. W wielu stanach wdrożono systemy auto-IRA, umożliwiające automatyczne odkładanie środków na emeryturę, co pomaga pracownikom gromadzić oszczędności na przyszłość.
Firmy coraz częściej oferują elastyczne formy zatrudnienia, w tym możliwość pracy na część etatu lub zdalnie, co pozwala seniorom łączyć aktywność zawodową z odpoczynkiem i obowiązkami domowymi.
Japonia jest przykładem kraju, który skutecznie radzi sobie z wyzwaniami związanymi z rosnącą liczbą starszych pracowników. Tamtejszy rząd zachęca firmy do zatrudniania seniorów, podnosi wiek emerytalny i wdraża nowoczesne technologie, takie jak roboty wspomagające osoby starsze w pracach fizycznych. Według Światowego Forum Ekonomicznego około 80% japońskich pracowników chce kontynuować pracę po przejściu na emeryturę, a około 1 na 4 osoby w wieku 65 lat i starsze nadal pracowało w 2022 r. Kraj ten zachęcił firmy do pomocy poprzez zatrudnianie starszych pracowników i podnoszenie obowiązkowego wieku emerytalnego powyżej 60 lat.
Podsumowanie
Starzenie się społeczeństwa oraz zmiany ekonomiczne sprawiają, że coraz więcej Amerykanów musi pracować dłużej niż kiedyś. Dostosowanie systemu emerytalnego, promocja elastycznych form zatrudnienia oraz inicjatywy umożliwiające budowanie oszczędności na starość mogą pomóc w zapewnieniu godnych warunków życia seniorom, jednocześnie dostosowując gospodarkę do nowej rzeczywistości.
jm
