Wiele osób już nie może się doczekać sezonu plażowego, na co wpływ mają z pewnością coraz cieplejsze temperatury i otwarcie terenów nad jeziorem. Okazuje się, że nad jeziorem Michigan sezon letni oznacza również sezon tworzenia się zjawiska zwanego meteotsunami.
Zjawisko meteorologicznego tsunami na pierwszy rzut oka nie różni się od zwykłego tsunami. Różnica polega na sposobie jego powstania. Tsunami jest najczęściej rezultatem podwodnego trzęsienia ziemi. Meteotsunami wynika z nagłej zmiany ciśnienia powietrza na lokalnych obszarach wód powierzchniowych. Pojawiają się wtedy wysokie fale sztormowe, które z charakterystyczną częstotliwością docierają do brzegu, następnie powracają do źródła i znowu zmierzają ku wybrzeżu.
Nie istnieje system prognozowania tego zjawiska, ale ostatnie badania naukowców z National Oceanic and Atmospheric Administration, opublikowane w czasopiśmie Natural Hazards, mogą pomóc w opracowaniu ostrzeżeń i prognozowaniu potencjalnie destrukcyjnych fal.
Większość tego typu fal nie powoduje poważnych uszkodzeń i mają one zwykle ok. stopy wysokości, ale w jeziorze Michigan powstają niebezpieczne prądy. Badanie z 2019 roku wykazało, że występujące tu meteotsunami mogą odgrywać rolę w tworzeniu prądów i stanowić większe zagrożenie niż wcześniej sądzono.
Czwartego lipca 2003 roku po krótkiej burzy, która przeszła nad Warren Dunes State Park, wiele osób powróciło do wody, nie przeczuwając zagrożenia. Siedem osób utonęło, a późniejsze badania wykazały, że niebezpieczne prądy, indukowane przez meteotsunami, było najbardziej prawdopodobną przyczyną tego zjawiska.
Zmiany klimatyczne mogą także wpływać na to, jak i kiedy one powstają.
Meteotsunami, napędzane raczej pogodą niż trzęsieniem ziemi, pojawiają się na całym świecie. Obejmuje to region Wielkich Jezior, gdzie fale występują średnio ponad 100 razy w roku – jak wynika z badania z 2016 r. Chicago jest liderem ze średnią 29 meteotsunami rocznie. Buffalo w stanie Nowy Jork, na wschodnim krańcu jeziora Erie, odnotowuje średnią 17 rocznie.
Zjawisko jest znacznie mniejsze niż to, co zwykle przychodzi nam do głowy na myśl o tsunami. Fale mogą pojawić się np. po przejściu burzy, jak to miało miejsce wspomnianego 4 lipca. To może powodować, że są szczególnie niebezpieczne – twierdzi David Kristovich, szef sekcji Climate and Atmospheric Science w Illinois State Water Survey.
„Zanim fale dotrą do określonych miejsc, burza może się skończyć, więc ludzie wracają na plaże” – powiedział. „Bardzo ważna jest więc możliwość ostrzegania ludzi na temat tego, kiedy mogą występować meteotsunami, a zwłaszcza przypominanie, że po przejściu burzy należy przez chwilę bardziej uważać”.
Eric Anderson, autor badań dotyczących meteotsunami i naukowiec z NOAA Great Lakes Environmental Research Laboratory, powiedział, że umiejętność prognozowania fal „absolutnie może uratować życie”.
To, co odróżnia zjawisko meteotsunami od niespokojnego dnia nad jeziorem Michigan, to po części długość jego występowania. Normalna fala zwykle trwa kilka sekund, podczas gdy meteotsunami może trwać od 2 minut do 2 godzin.
Naukowcy zajmujący się terenem Wielkich Jezior, badali meteotsunami napędzane zarówno znacznymi zmianami ciśnienia powietrza, jak i silnymi wiatrami, zwykle wywoływanymi przez burze, które są trudne do przewidzenia. Mogą oni być w stanie wykorzystać istniejące modele prognozowania pogody zdolne wychwycić zmieniające się warunki, aby przewidzieć powstanie meteotsunami.
„Do tej pory mówiliśmy w zasadzie, że nie posiadamy infrastruktury do prognozowania tego typy wydarzeń. Teraz widzimy, że przynajmniej w niektórych przypadkach, tak” – powiedział Anderson.
Temat ten był poważnie traktowany dopiero w ostatniej dekadzie i pozostaje wiele pracy, aby stworzyć naprawdę wszechstronne możliwości wykrywania, prognozowania i ostrzegania. Naukowcy mają nadzieję, że meteotsunami będzie można w końcu przewidywać z ponad 24-godzinnym wyprzedzeniem, co może umożliwić służbom pogodowym wydanie odpowiednich ostrzeżeń.
Jednym z najbardziej śmiercionośnych meteotsunami była fala, która uderzyła w Chicago w czerwcu 1954 roku i doprowadziła do śmierci co najmniej siedmiu osób.
„To było tak, jakby winda pchała to w górę” – powiedział jeden ze świadków zdarzenia. „Obserwowaliśmy to wszystko i zdaliśmy sobie sprawę, że wszyscy ci ludzie toną w wodzie i nie było nikogo, kto mógłby im pomóc”.
Częstotliwość i czas występowania tsunami są nieprzewidywalne, ponieważ zmiany klimatyczne wpływają na życie w Wielkich Jeziorach. Zimy się ocieplają, a w regionie może występować coraz więcej dni z warunkami, które sprzyjają burzom, zwłaszcza wiosną – twierdzą naukowcy. Istnieje więc możliwość pojawienia się większej liczby meteotsunami – a także zmiany w momencie ich wystąpienia.
„Można łatwo sobie wyobrazić, że jeśli szczytowy okres dla tego typu systemów pogodowych pokrywa się z szczytowym okresem rekreacyjnym, będziemy doświadczać więcej problemów z meteotsunami” – powiedział Anderson.
Naukowcy dodają, że nadal trudno jest określić, jak zmieniający się klimat może wpływać na zjawisko meteotsunami.
„Potrzebujesz nie tylko dużych zmian ciśnienia, dużych zmian wiatrów na powierzchni, ale także gwałtownych burz” – powiedział Kristovich. „Myślę, że wpływ zmian klimatycznych nie tylko na te fale, ale i na inne rodzaje, tworzy otwarte pytanie, na które naprawdę warto byłoby móc odpowiedzieć”.
jm
