Najbardziej śmiercionośna faza kryzysu fentanylowego ustępuje – wszystkie stany odnotowują poprawę, a liczba zgonów spowodowanych tym narkotykiem spada w rekordowym tempie.
Nowa analiza danych dotyczących przedawkowań w USA, przeprowadzona przez naukowców z Uniwersytetu Karoliny Północnej w Chapel Hill, wykazała również, że spadek liczby zgonów rozpoczął się znacznie wcześniej, niż wcześniej sądzono, co sugeruje, że poprawa może być trwała.
„To nie jest chwilowa zmiana. Jesteśmy na dobrej drodze do powrotu do poziomu [śmiertelnych] przedawkowań sprzed pojawienia się fentanylu” – powiedział Nabarun Dasgupta, główny badacz projektu, który przeanalizował dane z Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC).
Zespół Dasgupty odkrył, że liczba zgonów związanych z fentanylem i innymi narkotykami ulicznymi spadła w wielu stanach do poziomu niespotykanego od 2020 roku. To właśnie wtedy rozprzestrzenianie się fentanylu i pandemia COVID-19 doprowadziły do katastrofalnego wzrostu liczby śmiertelnych przedawkowań.
Ogólnie rzecz biorąc, liczba zgonów związanych z narkotykami w USA spadła o około jedną czwartą, według wstępnych danych CDC. Obejmuje to fentanyl oraz inne nielegalne substancje, takie jak kokaina i metamfetamina.
Dr Nora Volkow, szefowa Narodowego Instytutu ds. Nadużywania Narkotyków w USA, powiedziała, że spadek liczby śmiertelnych przedawkowań związanych z fentanylem jest jeszcze większy.
„W przypadku fentanylu to spadek o 30,6% w ciągu roku. To ogromna redukcja” – powiedziała Volkow.
Mniej zgonów dzięki adaptacji użytkowników narkotyków i stosowaniu Narcanu
Liczba zgonów z powodu narkotyków w USA spadła ze szczytu 114 000 przypadków w 2023 roku do nieco poniżej 87 000, według najnowszych danych CDC.
W dzielnicy Kensington w Filadelfii, gdzie problem narkotykowy od dawna jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego, wielu mieszkańców twierdzi, że sytuacja się poprawiła.
„Mogę powiedzieć, że liczba [zgonów] spadła znacząco” – powiedziała Elena, która regularnie pali fentanyl i ksylazynę, znaną jako „tranq.”
„Dużo więcej ludzi zaczęło palić zamiast wstrzykiwać [fentanyl igłami] i myślę, że to zrobiło różnicę” – dodała Elena. Chociaż nadal jest to bardzo ryzykowne, badania sugerują, że palenie fentanylu jest uważane za bezpieczniejsze niż jego wstrzykiwanie.
Partner Eleny, Vadim, który również pali fentanyl zmieszany z ksylazyną, powiedział, że osoby zmagające się z ciężkim uzależnieniem dostosowały się do niezwykle silnego działania fentanylu, często używając mniejszych ilości.
„Ludzie się przystosowali. Kiedy fentanyl pojawił się po raz pierwszy, ludzie byli przyzwyczajeni do heroiny. Dlatego umierali. Fentanylu potrzeba znacznie mniej” – powiedział.
Kolejnym czynnikiem, który mógł wpłynąć na spadek liczby zgonów, jest nalokson, znany jako Narcan, który stał się znacznie bardziej dostępny. Elena i Vadim powiedzieli, że oboje byli wielokrotnie ratowani w ten sposób przez przyjaciół, co prawdopodobnie uratowało im życie.
Eksperci ds. zdrowia publicznego uważają, że te czynniki – wraz z łatwiejszym dostępem do leczenia uzależnień i spadkiem mocy fentanylu na ulicach – mogły przyczynić się do szybkiego spadku liczby śmiertelnych przedawkowań w całym kraju.
W Pensylwanii liczba zgonów z powodu narkotyków spadła o około jedną trzecią w porównaniu ze szczytem. Co najmniej 18 stanów odnotowało podobne spadki, przy czym Arkansas (40%) i Karolina Północna (52,9%) osiągnęły największą poprawę.
Jeśli obecny trend się utrzyma, Stany Zjednoczone mogą powrócić do poziomu śmiertelnych przedawkowań z 2016 roku, zanim fentanyl zastąpił heroinę na rynku narkotykowym.
„Byłoby to ekscytujące, gdybyśmy mogli wrócić do tych wartości, ponieważ fentanyl całkowicie przewrócił wszystko do góry nogami” – powiedziała Volkow.
Najświeższe dane CDC pokazują jednak, że w pięciu małych stanach na Zachodzie, w tym w Nevadzie, liczba zgonów z powodu narkotyków, w tym fentanylu, nieznacznie wzrosła w 2024 roku. Jednak nawet tam liczba ta pozostaje poniżej wcześniejszych szczytów.
W skali kraju oznacza to około 25 000 mniej zgonów z powodu fentanylu i innych narkotyków ulicznych.
Więcej ocalałych oznacza większe zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną i leczenie uzależnień
Mimo to eksperci ostrzegają, że to nie czas na świętowanie. Osoby, które przeżyły uzależnienie od fentanylu i innych toksycznych narkotyków ulicznych, często nadal cierpią na poważne problemy zdrowotne.
„Odzyskanie kontroli nad życiem jest możliwe – wszystko zależy od tego, jak bardzo tego chcesz” – powiedział Vadim. „Oboje mieliśmy okresy abstynencji między nawrotami, więc wiemy, że to możliwe”.
