Departament Efektywności Rządu (DOGE), kierowany przez Elona Muska, od początku swojej działalności szuka sposobów na ograniczenie wydatków federalnych. Na celowniku znalazły się już m.in. zmiana czasu letniego czy programy równości i integraji. Teraz DOGE może mieć nowy cel: amerykański cent.
Koszt produkcji centa przewyższa jego wartość
W poście na platformie X opublikowanym we wtorek, DOGE wskazał, że wyprodukowanie jednego centa kosztuje obecnie ponad trzy centy, co w 2023 roku kosztowało amerykańskich podatników ponad 179 milionów dolarów. Z danych wynika, że w 2024 roku mennica Stanów Zjednoczonych wybiła 3,23 miliarda centów, co stanowi niewielki spadek w porównaniu do 4,52 miliarda centów wybitych rok wcześniej. W obu latach centy były najczęściej produkowanymi monetami. Jednak koszt produkcji jednego centa wzrósł do 3,69 centa, co oznacza, że już od 19 lat wartość produkcji przewyższa nominalną wartość tej monety.
Jeśli kosztuje więcej, a Amerykanie coraz rzadziej używają gotówki, dlaczego Mennica nadal produkuje centy?
Chociaż coraz więcej Amerykanów używa kart płatniczych zamiast gotówki, centy wciąż są ważne z kilku powodów. Po pierwsze, ich brak mógłby utrudnić wydawanie reszty przy transakcjach gotówkowych, takich jak np. zwrot 13 centów przy zakupie za 19,87 dolara. Problem ten dotknąłby szczególnie osoby, które polegają wyłącznie na gotówce, np. seniorów czy osoby bez dostępu do kont bankowych.
Kanada zrezygnowała z produkcji swoich centów na początku lat 2010-tych z podobnych powodów. W Kanadzie zakupy gotówkowe są zaokrąglane do najbliższych pięciu centów (np. 19,82 dolara do 19,80, a 19,83 dolara do 19,85). Jednak takie zmiany są w Stanach Zjednoczonych trudniejsze, ponieważ podlegają decyzjom Kongresu.
Polityczne i ekonomiczne przeszkody
Zgodnie z Konstytucją, Kongres odpowiada za regulowanie systemu monetarnego. Jak zauważył Ed Moy, 38. dyrektor Mennicy Stanów Zjednoczonych, zmiany w kwestii centów są trudne do przeprowadzenia. Mennica generuje zyski dzięki produkcji innych monet, takich jak ćwierćdolarówki czy monety jednodolarowe, które rekompensują straty związane z centami.
„Chociaż tracimy 80 milionów dolarów rocznie na produkcji centów, jest to niewielka suma w porównaniu do 4 bilionów dolarów budżetu federalnego” – wyjaśnił Moy. Dodał, że brak pilnej potrzeby zmian utrudnia podjęcie decyzji o zaprzestaniu produkcji centów.
W tej samej rozmowie Philip Diehl, 35. dyrektor U.S. Mint, zauważył, że istnieją również naciski lobbystów związanych z przemysłem cynkowym używanym do produkcji centów.
Próby reform i możliwe rozwiązania
W ostatnich latach Kongres podejmował próby rozwiązania problemu centów. W 2020 roku przedstawiono projekty ustaw mające na celu obniżenie kosztów produkcji monet poprzez zmianę ich składu, jednak nie udało się ich uchwalić. Podobne inicjatywy w 2023 roku również zakończyły się niepowodzeniem.
Moy wspomniał, że zmiana materiału na tańszy, np. stal czy plastik, byłaby niepraktyczna. Monety wykonane z takich materiałów mogłyby nie działać w maszynach liczących, które są dostosowane do wykrywania metali.
Jednym z proponowanych rozwiązań jest zwiększenie obiegu istniejących centów. Według artykułu The New York Times Magazine, w Stanach Zjednoczonych znajduje się około 240 miliardów centów, które nie są używane. Jeśli ludzie zaczną wydawać te monety, popyt na produkcję nowych centów mógłby się zmniejszyć.
Czy centy przetrwają?
Rezygnacja z centów mogłaby przynieść oszczędności rzędu 100 milionów dolarów rocznie, jak wynika z raportu Rezerwy Federalnej z 2022 roku. To jednak niewielka suma w porównaniu do potencjalnych cięć w budżecie, które DOGE planuje osiągnąć. Elon Musk określił federalny system jako „pokój pełen celów”, które można wyeliminować w celu zaoszczędzenia pieniędzy.
Na razie przyszłość centów pozostaje niepewna. Ich produkcja kosztuje więcej niż ich wartość nominalna, a społeczeństwo coraz rzadziej korzysta z gotówki. Jednak zmiana w systemie monetarnym wymagałaby współpracy Kongresu, a także przełamania oporu lobby przemysłowego. Pytanie, czy Amerykanie będą gotowi pożegnać centa, pozostaje otwarte.
jm
