Smartfony stały się nieodłącznym elementem naszego codziennego życia. Jednak badania dotyczące wpływu czasu spędzanego przed ekranem skłaniają wielu rodziców do refleksji nad tym, kiedy ich dziecko powinno dostać własne urządzenie. Z drugiej strony, telefony umożliwiają szybki kontakt w nagłych sytuacjach, zapewniają dostęp do materiałów edukacyjnych oraz pomagają dzieciom budować społeczność, zwłaszcza jeśli ich rówieśnicy o podobnych zainteresowaniach lub tożsamości są trudno dostępni lokalnie.
Oczywiście, każda korzyść wiąże się z nowym ryzykiem. Rodzice muszą zadbać o bezpieczeństwo swoich dzieci w internecie, monitorować ich aktywność online oraz pilnować, by smartfony nie zaburzały snu, nie wywoływały stresu ani nie wpływały negatywnie na rozwój społeczny i kreatywność dziecka.
Dla psychiatry dziecięcego Ryana Sultana, najważniejszą rzeczą, jaką rodzice mogą zrobić, jest pokazanie dzieciom, jak wygląda zdrowa relacja z urządzeniami cyfrowymi.
„Bądź przykładem zachowań, które chcesz, aby naśladowały. Używaj telefonu w momentach, w których uważasz, że jest to stosowne — i używaj go do odpowiednich rzeczy. Jeśli chcesz, aby robiły coś innego niż korzystanie z telefonu, musisz to z nimi robić” – powiedział.
Nauczanie zdrowych zachowań może jednak zająć trochę czasu.
W jakim wieku dzieci powinny dostać pierwszy smartfon?
Badania Stanford Medicine pokazują, że około 10. roku życia liczba dzieci posiadających własny telefon zaczyna gwałtownie rosnąć, osiągając szczyt w wieku 12,5 lat. Średni wiek, w którym dziecko otrzymuje pierwszy telefon, to 11,6 lat. Według Pew Research Center, niemal wszystkie nastolatki (95%) mają dostęp do smartfona.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy dziecko powinno otrzymać telefon. Sultan sugeruje, że dla wielu rodziców odpowiednim wiekiem może być 13 lat, zwłaszcza jeśli martwią się o bezpieczeństwo swojego dziecka i chcą mieć z nim stały kontakt.
Z kolei dr Lizzie Benge, specjalistka medycyny snu z Harvard Medical School, podkreśla, że dzieci poniżej 12. roku życia nie potrafią jeszcze samodzielnie regulować korzystania z telefonu. Smartfony emitują światło niebieskie, które hamuje produkcję melatoniny, co może prowadzić do problemów ze snem.
Sultan sugeruje nadzorowanie czasu, jaki dziecko spędza przed ekranem lub korzystanie ze smartwatchów, które umożliwiają wysyłanie wiadomości tekstowych i wykonywanie połączeń telefonicznych, ale bez możliwości korzystania z mediów społecznościowych.
Jakie granice warto ustalić dla dzieci posiadających smartfony?
Chociaż smartfony pomagają w komunikacji i lokalizowaniu dzieci, eksperci przestrzegają przed udostępnianiem dzieciom dostępu do mediów społecznościowych.
"Media społecznościowe są zaprojektowane tak, aby angażować użytkownika jak najdłużej, co może prowadzić do uzależnienia" – tłumaczy dr Sultan. Mózg dzieci jest bardziej podatny na mechanizmy uzależnienia, ponieważ nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.
Eksperci zalecają:
- Ustalanie jasnych zasad korzystania z telefonu przed jego wręczeniem dziecku.
- Korzystanie z kontroli rodzicielskiej i wymaganie zgody na instalowanie nowych aplikacji.
- Wspólne ustalanie zasad dla całej rodziny, np. brak telefonów przy posiłkach czy wyłączanie powiadomień podczas odrabiania lekcji.
- Wprowadzenie zakazu korzystania z telefonu na godzinę lub dwie przed snem.
- Przechowywanie telefonów w jednym miejscu poza sypialnią w nocy.
- Ustalanie limitów czasowych na korzystanie z ekranu.
Jak chronić prywatność dziecka w internecie?
Ochrona prywatności dziecka zaczyna się jeszcze przed wręczeniem mu telefonu. Ekspertka ds. psychologii dziecięcej, dr Sheryl Ziegler, sugeruje, aby rodzice dostosowali ustawienia prywatności i bezpieczeństwa na urządzeniu przed przekazaniem go dziecku.
Benge zaleca również rodzicom, aby rozmawiali ze swoimi dziećmi o ryzyku związanym z udostępnianiem danych osobowych w sieci, korzystali z kontroli rodzicielskiej, aby uniknąć nieodpowiednich aplikacji lub treści, oraz „utrzymywali otwartą komunikację na temat zachowań w sieci, aby budować zaufanie i zmniejszać obciążenie psychiczne związane z tajemnicą.
Jeśli rodzic uzna, że dziecko jest gotowe na media społecznościowe, warto zacząć od platform oferujących konta dla młodszych użytkowników, np. wersji Instagramu dla nastolatków (13–17 lat), które domyślnie ustawiają prywatność i ograniczają kontakt z nieznajomymi.
Jak monitorować aktywność dziecka w sieci – i czy w ogóle powinno się to robić?
Choć prawo nie daje dzieciom pełnej prywatności w sieci wobec ich rodziców, konieczne jest znalezienie równowagi między ochroną a szacunkiem do prywatności.
"Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko może być ofiarą drapieżcy, ma myśli samobójcze lub zmaga się z uzależnieniem, monitorowanie jego komunikacji jest oczywiste" – mówi Elizabeth Burke, adwokatka ds. praw dziecka.
Dr Sultan zaleca, aby dzieci poniżej 16. roku życia udostępniały swoje hasła rodzicom jako dodatkową warstwę bezpieczeństwa.
Zdaniem dr Sultana kluczowe jest, aby rodzice sami dawali dobry przykład w korzystaniu z urządzeń cyfrowych. "Modeluj zachowanie, którego oczekujesz od dziecka. Korzystaj z telefonu w sposób, który uważasz za odpowiedni i w wyznaczonych porach" – radzi.
Wspólne podejmowanie aktywności offline, takich jak sport, czytanie czy gry planszowe, pomaga dzieciom nauczyć się, że istnieją alternatywy dla spędzania czasu przed ekranem.
Podsumowanie
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, w jakim wieku dziecko powinno dostać swój pierwszy smartfon. Eksperci zalecają, aby rodzice kierowali się gotowością dziecka do przestrzegania granic oraz dbali o jego bezpieczeństwo online. Kluczowe jest ustalanie jasnych zasad, monitorowanie aktywności oraz uczenie zdrowych nawyków korzystania z technologii.
jm
