Ceny ropy naftowej, a tym samym benzyny, osiągnęły w ostatnich dniach rekordowe poziomy w związku z reakcją na rosyjski atak na Ukrainę. Tymczasowo zmniejszona dostępność tego surowca stworzyła nierównowagę między podażą a popytem.
Średni koszt galona benzyny w Stanach Zjednoczonych oscylował w czwartek na poziomie ok. $4.30, bijąc rekordowe $4.10 z okresu tuż przed kryzysem finansowym w 2008 r. Tylko w pierwszym tygodniu marca ceny wzrosły o około 49 centów – czyli 14 procent.
Napełniający baki w pojazdach wyrażają frustrację rosnącymi kosztami dojazdów do pracy, podrzucania dzieci do szkoły lub wakacyjnych wyjazdów. W obliczu skutków inwazji Rosji, największego światowego eksportera ropy, problemy gospodarcze prawdopodobnie szybko się nie skończą.
„Nie mówi się o cenie mleka, czy bochenka chleba, ale mówi się o cenie galona benzyny” – powiedział Jack Gillis, dyrektor wykonawczy Federacji Konsumentów. „To coś, o czym mówi się nieustannie. Jest to więc dość szokujące dla konsumentów”.
Od taniej do najdroższej
Wiadomo, że ceny benzyny są wypadkową sytuacji na rynku paliw. Wojna cenowa między Rosją a Arabią Saudyjską przed kilku laty spowodowała spadek cen ropy naftowej. Gdy chwilę później wybuchła pandemia i ludzie zaszyli się w swoich domach, popyt gwałtownie spadł, spadały również dalej ceny.
„Firmy produkujące ropę drastycznie ograniczyły produkcję, aby uchronić się przed bankructwem” – mówi Patrick De Haan, szef analiz rynkowych w GasBuddy.com.
Gdy zaczęła odżywać gospodarka i szczepionki stały się dostępne, ludzie wznowili podróże zwiększając popyt. De Haan przypomina, że po zamknięciu szybów i zwolnieniu pracowników w czasie pandemii firmy naftowe bardzo powoli nadążają za wzrostem popytu na benzynę. To powoduje dalszy wzrost cen.
Następnie, gdy rozpoczął się atak Rosji na Ukrainę, rynek zaczął dodawać ocenę ryzyka do ceny ropy, powodując jej dalszy, gwałtowny wzrost, dodaje Devin Gladden, rzecznik AAA i były prezydencki doradca w Departamencie Energii.
Efekt spotęgowały sankcje zakazujące bankom amerykańskim zawierania transakcji z instytucjami finansowymi w Rosji. We wtorek administracja Bidena zakazała importu rosyjskiej ropy naftowej. W jej ślady poszła Wielka Brytania. Wiele krajów zachodnich rozważa podobny krok.
Wahania cen benzyny na przestrzeni lat pokazują nieprzewidywalność rynku. Poniższy wykres nie obejmuje jeszcze ostatnich kilku dni, gdy cena galona wzrosła do ponad $4 i pobiła dane za 2008 rok.
Cena benzyny w USA w dolarach. Źródło/grafika – U.S. Energy Information Administration
Choć tylko około 3 procent ropy naftowej zużywanej w Stanach Zjednoczonych pochodzi z Rosji, to jednak Rosja jest głównym producentem na arenie światowej, więc niestabilność powoduje wzrost jej cen na całym świecie, mówi Frank Macchiarola, wiceprezes American Petroleum Institute, grupie zajmującej się handlem i lobbingiem.
„Za każdym razem, gdy mamy niepokoje w dużym regionie produkcyjnym, (..) rynki reagują” – dodaje Macchiarola. Według niego inne czynniki wciąż utrudniają dostawy ropy, w tym niedobory siły roboczej i ograniczenia łańcucha dostaw wywołane pandemią.
Ogłaszając zakaz importu prezydent Biden przyznał, że pojawią się dodatkowe koszty.
„Dzisiejsza decyzja nie jest pozbawiona kosztów” – powiedział Biden. „Wojna Putina już krzywdzi amerykańskie rodziny przy dystrybutorze paliwa. Odkąd Putin rozpoczął swoją militarną eskalację na granicy z Ukrainą, cena na stacji paliw wzrosła o 75 centów, a dzięki tej wojnie podniosą się jeszcze bardziej.”
Polityka i ceny
Zdaniem Macchiaroli, polityka Bidena dotycząca krajowych odwiertów przyczyniła się do wzrostu cen, ale nie jest głównym motorem tego wzrostu. Biały Dom konsekwentnie sygnalizował zainteresowanie zmniejszeniem uzależnienia kraju od paliw kopalnych na rzecz czystych źródeł energii, pozostając jednocześnie największym światowym producentem ropy naftowej i gazu ziemnego.
Może nie wszyscy zdają sobie sprawę, ale podczas pierwszego roku urzędowania Biden wyprzedził administrację Trumpa w wydawaniu zezwoleń na odwierty na terenach publicznych, co spotkało się z ostrą krytyką ze strony obrońców środowiska. Ale jednocześnie wstrzymał również kilka projektów dzierżawy terenów federalnych firmom olejowym i wstrzymał budowę rurociągu z Kanady, Keystone XL.
„Ta nierównowaga podaży i popytu pojawiła się w wyniku pandemii i została pogłębiona przez agresję w Rosji, ale klimat stworzony przez politykę i retorykę naszej administracji nie pomaga” – kończy Macchiarola.
Biden przekonywał we wtorek, że poluzowanie przepisów i umożliwienie większej liczby odwiertów nie obniżyłoby cen benzyny. Według niego przejście na czystą energię i uniezależnienie się od cen surowców oznacza, że „tyrani tacy jak Putin nie będą mogli używać paliw kopalnych jako broni”.
Analiza przeprowadzona przez Philipa Bumpa wykazała, że krajowe ceny benzyny są bardziej określane przez międzynarodowe ceny ropy niż przez krajowe odwierty. Nie było wyraźnej korelacji między produkcją krajową, a cenami paliwa.
Eksperci zgadzają się, że dopóki Rosja będzie prowadzić wojnę na Ukrainie, ceny benzyny prawdopodobnie pozostaną zawyżone.
Wiosna i lato
„Wchodzimy również w wiosenny i letni sezon, kiedy ceny zwykle rosną z powodu wyższego popytu” – powiedział De Haan. „Spodziewamy się więc, że dla konsumentów będzie to kosztowne lato przy dystrybutorze”.
rj
