W ostatniej chwili wkroczył sędzia z powiatu Kankakee, który uznał, że ustawodawcy stanowi przekroczyli swoje uprawnienia konstytucyjne uchwalając przepis mający na celu zniesienie kaucji pieniężnej w Illinois. W związku z tym od 1 stycznia 2023 będziemy mieli do czynienia z sytuacją, w której ustawa będzie wprawdzie obowiązywać w Illinois, ale z wyjątkiem 64 powiatów na 102 w całym stanie, które złożyły w tej sprawie pozew. Pozostałe 38 powiatów wprowadzi u siebie nowe prawo. Co ciekawe, te 38 powiatów stanowi około 2/3 populacji stanu, ponieważ spośród 10 najbardziej zaludnionych, sześć nie wzięło udziału w pozwie (Cook, DuPage, Lake, Kane, St. Clair i Champaign). Powiaty Will, McHenry, Winnebago i Madison były, więc nowe prawo tam pozostanie w zawieszeniu.
Prokurator generalny stanu Illinois Kwame Raoul powiedział w komunikacie prasowym, że stan odwoła się od decyzji bezpośrednio do Sądu Najwyższego Illinois, ale harmonogram wydania orzeczenia jest nieznany.
Tak więc, pomimo ograniczeń, Illinois stanie się wkrótce pierwszym stanem eliminującym kaucję gotówkową, tym samym rozszerzając program, który odniósł już pewien sukces w całym kraju. Jednak odpowiedź na pytanie „czego się spodziewać?” nie jest prosta.
W czasie niedawnej kampanii przed wyborami ustawa mówiąca o "sprawiedliwości przedprocesowej" i zawierająca między innymi likwidację kaucji gotówkowej, była krytykowana i wyśmiewana przez jej przeciwników, jako polityczne posunięcie, którego jedynym skutkiem będzie wypuszczenie na wolność brutalnych przestępców. Zwolennicy argumentowali jednak, że nowe prawo narzuci od dawna potrzebną równość w systemie karnego wymiaru sprawiedliwości i sprawi, że społeczeństwo będzie bezpieczniejsze.
Inne stany, zarówno tzw. czerwone jak i niebieskie, spróbowały u siebie ograniczonych wersji tego, co zamierza zrobić Illinois. Ich wyniki sprawiają, że trudno jest dokładnie przewidzieć, czego możemy się spodziewać.
Jak stwierdzili naukowcy z Kennedy School of Government na Uniwersytecie Harvarda: „Istnieje tak wiele różnych podejść do reformy zwolnienia za kaucją, a do tego niewiele jurysdykcji rygorystycznie ocenia wdrożone reformy, że nie ma jasnego zdania na temat tego, co działa”.
Ale jednocześnie dodali: „Warto zauważyć, że żadne z badań, które przeanalizowaliśmy na potrzeby tego raportu, nie wykazało, aby reformy dotyczące zwolnień za kaucją doprowadziły do zauważalnego wzrostu przestępczości”.
Po co reforma?
Jej zwolennicy twierdzą, że ludzie z pieniędzmi mogą wyjść z więzienia, nawet jeśli postawiono im poważne zarzuty, podczas gdy ludzie ubożsi mogą spędzić miesiące za kratkami za drobne przestępstwa oczekując na rozprawę.
Teraz, zgodnie z nowym prawem, sędziowie słuchając dyskutujących prokuratorów i obrońców, będą decydować o tym, czy dana osoba stanowi zbyt duże zagrożenie dla społeczeństwa, aby mogła zostać zwolniona, czy też istnieją inne przesłanki przeciw lub za wypuszczeniem jej na wolność.
Nikt nie będzie musiał wykładać pieniędzy, aby się wydostać, rozwiązując podstawową nierówność, która wiąże się ze znacznymi kosztami społecznymi, argumentuje Insha Rahman z Vera Institute of Justice.
„Ludzie radzą sobie lepiej, gdy są związani z rodziną i są zatrudnieni” – powiedział Rahman. „Areszt przerywa to wszystko… i ma niezwykle negatywne konsekwencje”. Im dłużej dana osoba jest przetrzymywana w więzieniu, tym bardziej prawdopodobne jest, że straci pracę, dom lub kontakt z rodziną i społeczeństwem. Osoby przebywające za kratkami prawdopodobnie również zgodzą się na wyższe wyroki w ramach ugody, niż osoby pozostające na wolności.
„Bycie uwięzionym oznacza, że prokuratorzy mają dużą przewagę podczas omawiania warunków ugody” – dodaje Rahman. Utrudnia to również adwokatom spotykanie się z klientami i omawianie spraw.
Ile osób jest osadzonych bez wyroku skazującego?
Według Prison Policy Initiative, ponad jedna trzecia osób osadzonych w więzieniach w Stanach Zjednoczonych jest przetrzymywana w nich w oczekiwaniu na procesy. W Illinois liczba osób trafiających co roku do więzienia rośnie od dziesięcioleci. Dane grupy pokazują, że w 2019 roku ponad 173,000 osób zostało wtrąconych do lokalnych więzień w naszym stanie.
„Jurysdykcje w całym kraju wydają miliony, jeśli nie miliardy dolarów na tymczasowe aresztowanie ludzi bez korzyści dla bezpieczeństwa publicznego” – zauważa Rahman.
Oszczędności mogłyby zostać wykorzystane do zwalczania przestępczości innymi sposobami, jak programy odwykowe, bardziej przystępne cenowo mieszkania i inne usługi - uważają specjaliści.
Doświadczenia reszty kraju
Coraz więcej jurysdykcji w USA na nowo ocenia stosowanie kaucji gotówkowej. Podobnie jak w Illinois, wysiłki spotkykają się tam z dużym oporem. Pojawiają się problemy, ale odnoszone są też sukcesy.
Waszyngton DC
Stolica kraju jest często wymieniana jako wiodący przykład sukcesu reformy kaucji. Od 1992 r. system sądowy w Waszyngtonie działa na podstawie mandatu ograniczania tymczasowego aresztowania. Zwolnienia odbywają się na jak najmniej restrykcyjnych warunkach, które wymagają, że zatrzymani zakończą sprawę i nie popełnią nowych przestępstw. Chociaż kaucja pieniężna nie jest tam zniesiona, nie jest zbyt często stosowana - głównie w stosunku do osób stanowiących wysokie ryzyko ucieczki.
W raporcie analizującym dane z ostatnich pięciu lat stwierdzono, że 83% osób zatrzymanych zostało zwolnionych podczas pierwszego przesłuchania w sądzie. Większość z nich została zwolniona pod pewnymi warunkami, takimi jak dozór elektroniczny lub nadzór sądowy.
Z pozostałych 17% ponad połowa została zwolniona po kolejnych przesłuchaniach w celu ustalenia dodatkowych, specjalnych warunków, a tylko 7% pozostało za kratkami.
System wydaje się tam działać. Analiza wskazała, że 88% oskarżonych nie zostało aresztowanych za inne przestępstwo. Spośród tych, którzy je popełnili, poniżej 2% miało dokonać brutalnego przestępstwa.
New Jersey
W New Jersey urzędnicy sądowi donieśli o podobnych wynikach po tym, jak w 2017 roku stan uchwalił szereg reform wymiaru sprawiedliwości pod rządami republikańskiego gubernatora, Chrisa Christie, w tym prawo znoszące kaucję pieniężną. W 2021 r. tylko 23 osoby były zobowiązane do wpłacenia pieniędzy w celu zwolnienia i tylko dlatego, że większość z nich została oskarżona o naruszenie wstępnych warunków ich zwolnienia.
Od czasu uchwalenia reform w New Jersey nie odnotowano wzrostu liczby osób oskarżonych o nowe przestępstwa podczas zwolnienia przedprocesowego. Stan odnotował skok o 7% w 2020 r. - pierwszym roku pandemii - ale jednocześnie nastąpił spadek liczby nowych przestępstw niższego rzędu.
„Bezpieczeństwo publiczne i przestępczość to kwestia, którą wszyscy się martwią, co jest zrozumiałe” – powiedziała Emily Schwartz, były obrońca, obecnie w Institute for Social Justice. „Niestety, myślę, że ludzie tworzą powiązania (między reformą kaucji a przestępczością), które niekoniecznie istnieją”.
Alaska
Nie wszystkie stany kontynuują zmiany. Na początku 2010 roku Alaska miała problem: oczekiwano, że liczba przetrzymywanych tam osób będzie rosła szybciej, niż stan będzie w stanie zapewnić im miejsce przetrzymywania. Do tego spadające ceny ropy prowadziły do poważnych cięć budżetowych.
Przy ponadpartyjnej zgodzie stan uchwalił istotne reformy wymiaru sprawiedliwości, które weszły w życie w 2016 r., w tym ograniczenie stosowania kaucji gotówkowej. Raport wykazał, że w roku wprowadzenia reform 75% oskarżonych zostało zwolnionych przed procesem, w porównaniu do 48% rok wcześniej, przy czym nie stwierdzono różnicy w liczbie aresztowań przed i po reformie. To była dobra wiadomość.
Ale późniejszy wzrost przestępstw przeciwko mieniu, w tym kradzieży pojazdów, podsycił publiczną wrzawę wokół nowego prawa, które zaczęto nazywać „złap i wypuść”.
Sześć miesięcy później prawo zostało zmienione, dając sędziom większą swobodę w podejmowaniu decyzji o zwolnieniu za kaucją. Stan Alaska „zasadniczo wrócił do starej ustawy o zwolnieniu za kaucją” – mówi Susanne DiPietro, dyrektor Alaska Judicial Council.
Eksperci uważają, że przyczyny wzrostu niektórych przestępstw były bardziej złożone, poza ludźmi wychodzącymi bez kaucji chodziło o brak tanich mieszkań i szalejącą wówczas epidemię opioidów. W opinii wielu osób prawo nie zrobiło wystarczająco dużo, aby pomóc ludziom korzystającym z usług społecznych, takich jak leczenie odwykowe. „Niezwykle częstym scenariuszem była sytuacja, w której uzależnieni kradną samochody, aby zimą mieć ciepłe miejsce do zażywania heroiny” – powiedział jeden ze specjalistów.
Nowy Jork
Nowy Jork pozbył się kaucji pieniężnej za większość wykroczeń i przestępstw bez użycia przemocy w 2020 r. Jednak kilka miesięcy później, w obliczu wzrostu liczby brutalnych przestępstw, który odzwierciedlał krajowe tendencje podczas pandemii, ustawodawcy zaczęli dodawać opłaty, które mogłyby zatrzymać ludzi w aresztach. Ustawodawcy rozważają teraz dalsze zmiany, szczególnie po sezonie wyborczym zdominowanym przez wymagania twardych działań wobec przestępczości, które mogły spowodować utratę miejsc w Kongresie przez demokratów z tego stanu. Institute of Justice z siedzibą w Nowym Jorku uważa, że reformy upadły, ponieważ stan ten nie poszedł za przykładem swojego sąsiada, New Jersey, który zmiany wprowadzał przez dwa lata przy współpracy wszystkich zainteresowanych stron.
Illinois?
„Myślę, że Illinois wykonało niesamowitą robotę” – powiedział w rozmowie z telewizją FoxNews Insha Rahman z Vera Institute of Justice.
Ustawa wchodzi w życie na terenie części stanu, przynajmniej do czasu rozpatrzenia decyzji sędziego przez stanowy Sąd Najwyższy. Czy w rejonach, które przyjęły ustawę będzie podobnie jak w opisanych przykładach z Waszyngtonu, Alaski, New Jersey, czy może Nowego Jorku? Zobaczymy. Może okazać się, że doświadczenia Illinois będą jeszcze inne.
"W całym kraju znajdujemy się w punkcie, w którym co druga osoba - wielu demokratów, republikanów, niezależnych - ma kogoś bliskiego, kto był lub jest uwięziony." - wskazuje Rahman. Dla wielu osób to znak, że coś musi się zmienić.
na podst. foxnews.com, capitolnews,
opr. rj
